នៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋានអ្នកសារព័ត៌មាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ច្រើនឆ្នាំកន្លងមកនេះ លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ ត្រូវបានគេដកស្រង់សេចក្តីអធិប្បាយជាបន្តបន្ទាប់ពីសកម្មភាពតស៊ូប្រឆាំងទៅនឹងការរំលោភសិទ្ធិរស់នៅ និងអំពើបាញ់ប្រហារ ធ្វើឲ្យលោកត្រូវកាត់ជើងម្ខាង និងសកម្មភាពតវ៉ាពីការរំលោភសិទ្ធិរស់នៅរបស់ក្រុមសហគមន៍ជនជាតិដើមនៅក្នុងភូមិជាមួយគ្នា។
ទន្ទឹមនេះដែរ លោកក៏ជាទិសដៅនៃការឃ្លាំមើលយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ និងគាំពារផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ពីសំណាក់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ។
ឆ្នាំនេះ លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ មានអាយុ ៥១ឆ្នាំ។ លោកបានចំណាយពេលប្រមាណជិត ១០ឆ្នាំ ក្នុងសកម្មភាពតវ៉ាពីការរំលោភសិទ្ធិសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ២៣គ្រួសារ ក្នុងភូមិសាយ៉ោះលើ ឃុំកាឡែង ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនឯកជន និងអ្នកមានអំណាច បានចូលទៅទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីអ្នកភូមិអស់គ្មានសល់។
កាលពីឆ្នាំ២០០៦ លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ បានរងគ្រោះថ្នាក់ដើមឈើរលំសង្កត់បាក់ដៃឆ្វេងម្ខាង ត្រូវកាត់មួយកំណាត់នៅពេលដែលលោកកាប់ឆ្ការព្រៃរានយកដីធ្វើស្រែចម្ការជាមួយប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមជាង ២០គ្រួសារ ដើម្បីបង្កើតភូមិថ្មីមួយទៀត គឺភូមិសាយ៉ោះលើ តាមប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិច។
ក្នុងឋានៈជាជនពិការដៃម្ខាង អ្វីដែលលោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ ទទួលបានពីកិច្ចការពារដីធ្លីអ្នកភូមិ និងក្រុមគ្រួសារលោក គឺការឈឺចាប់នៃភាពពិការជើងម្ខាងរបស់លោកបន្ថែមទៀត ដោយសារសមត្ថកិច្ចប៉ូលិសការពារក្រុមហ៊ុន ឌី.អឹម គ្រុប (DM GROUP) ដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់គ្រួសារអ្នកមានអំណាចជាន់ខ្ពស់នៃរាជរដ្ឋាភិបាលបាញ់។
លោកត្រូវប៉ូលិសប្រដាប់អាវុធបាញ់ត្រូវភ្លៅស្តាំ កាលពីឆ្នាំ២០០៨ បន្ទាប់ពីលោក និងអ្នកភូមិ ២៣គ្រួសារ បាននាំគ្នាទៅជម្រះស្មៅនៅចម្ការ ដោយក្រុមទាហាន និងប៉ូលិស រួមនិងមេការក្រុមហ៊ុនចោទថាអ្នកភូមិនាំគ្នារំលោភយកដីក្រុមហ៊ុន។
លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់៖ «គាត់បញ្ជាប៉ូលិស ទាហាន ក្រុមហ៊ុនបញ្ជាពួកហ្នឹង ដើម្បីបង្ក្រាបប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចេញជាបន្ទាន់ពីលំនៅឋានហ្នឹងឲ្យឆាប់ៗ។ ដល់អ៊ីចឹង គេធ្វើមែនបានគេបាញ់ខ្ញុំទៅ ខ្ញុំក៏បាក់ជើងទៅ បានប្រជាពលរដ្ឋចេញអស់មួយចំនួន។ ឥឡូវនៅសល់តែ ១២គ្រួសារ»។
កាលពីឆ្នាំ២០០៤ លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ តំណាងឲ្យអ្នកភូមិ ២៣គ្រួសារ បានដាក់ពាក្យប្ដឹងសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឃុំ ស្រុក ខេត្ត និងតុលាការពីការលក់ដូរដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភូមិសាយ៉ោះ ជាង ១០០ហិកតារ។ ការលក់ដូរដីនេះ គឺធ្វើឡើងពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋភូមិកាណាងគឹត ដោយសំអាងថា ដីដែលអ្នកភូមិសាយ៉ោះ រស់នៅ គឺជាអតីតដីដូនតារបស់អ្នកភូមិកាណាងគឹត និងមានមន្ត្រីភូមិ ឃុំ ស្រុក ចុះហត្ថលេខាលើឯកសារទិញលក់ដីនោះទៀតផង។
លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ កត់សម្គាល់ថា ពាក្យបណ្ដឹងអ្នកភូមិត្រូវកប់ចោលមិនមានដំណោះស្រាយ ហើយក្រុមហ៊ុន ឌី.អឹម គ្រុប បានធ្វើការឈូសឆាយមកលើដីចម្ការអ្នកភូមិ ២៣គ្រួសារអស់ ដោយសំអាងថាដីនោះគេបានទិញ។
យ៉ាងនេះក្តី អាជ្ញាធរឃុំកាឡែង បានប្រគល់ដីមួយកន្លែងទៀតចំនួន ១៥ហិកតារ នៅក្បែរបរិវេណដីក្រុមហ៊ុននេះមកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ២៣គ្រួសារ តាំងទីលំនៅថ្មី ប៉ុន្តែដោយសារការភ័យខ្លាចមានតែអ្នកភូមិ ១២គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ បានមកតាំងទីលំនៅលើដីថ្មីនោះ៖ «មេឃុំទីពីរ ទីបី ពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ព្រោះខ្ញុំដឹងដីហ្នឹង បើតាមការពិត គាត់ថាលក់តែដីព្រៃទេរហូតដល់គាត់លាក់កំបាំងធ្វើអក្សរលួចលាក់ទៅលក់ចម្ការប្រជាពលរដ្ឋប្រហែលជា ១០០ហិកតារ»។
លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ មានកំណើតជនជាតិដើមគ្រឹង លោកមានភរិយា និងកូន ៥នាក់ ក្នុងបន្ទុក។ លោកបានប្រឈមទៅនឹងការបណ្ដេញឲ្យរុះរើលំនៅឋានចេញពីដីថ្មីជាលើកទី២ នៅចុងឆ្នាំ២០១២ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋ ១២គ្រួសារអ្នកនៅសល់ពីប្រជាពលរដ្ឋ ២៣គ្រួសារ ដែលបានមកតាំងទីលំនៅលើដីទំហំ ១៥ហិកតារ ដែលអាជ្ញាធរឃុំប្រគល់ឲ្យ។
នៅខែមករា ឆ្នាំ២០១៣ លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ និងអ្នកភូមិ ១១គ្រួសារ បានសម្រេចចិត្តបោះបង់ចោលផ្ទះសម្បែង។ កូន និងភរិយារបស់លោក រួមទាំងអ្នកភូមិ ១១គ្រួសារ ទៅសុំស្នាក់នៅជាមួយសាច់ញាតិនៅភូមិផ្សេង បន្ទាប់ពីកូនប្រុសម្ចាស់កសិដ្ឋានចម្ការកៅស៊ូនៅក្បែរនោះ ដែលមានតួនាទីជាមន្ត្រីយោធាថ្នាក់វរសេនីយ៍ទោ និងអនុសេនីយ៍ឯកនោះ បានដឹកនាំកម្មករទៅកាប់រំលំដើមឈើមានខ្នុរ ស្វាយ របស់អ្នកភូមិចោល ហើយប្រើប្រាស់អាវុធគំរាមអ្នកភូមិឲ្យរុះរើលំនៅឋានចេញពីដី ដោយសំអាងថា ដីនោះគេបានទិញពីអ្នកភូមិអស់ហើយ។
លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ បានមកស្នាក់អាស្រ័យនៅការិយាល័យសមាគមអាដហុក (Adhoc) ហើយបានដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅស្ថាប័នអយ្យជាថ្មី ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ ក៏ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីរត់ចាកចេញពីផ្ទះនោះមក ផ្ទះរបស់អ្នកភូមិ ១២គ្រួសារ ត្រូវកូនម្ចាស់កសិដ្ឋាន និងកម្មកររុះរើចោលអស់តែម្តង៖ «ដីហ្នឹង រហូតដល់សព្វថ្ងៃហ្នឹង តាជូ ហ្នឹង គាត់បញ្ជាកម្មករមកប្រមាណ ៤០នាក់ ទៅ ៥០នាក់ ហើយគាត់បញ្ជាកម្មកររំលំស្វាយ ដុតផ្ទះខ្ញុំចោលអស់ហើយ ឆ្កែ មាន់ ជ្រូក អណ្ដែតពេញទឹកដីអស់ហើយហ្នឹង»។
លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ មិនបានសិក្សាអក្សរសាស្ត្រចេះដឹងអ្វីនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែទស្សនវិជ្ជារបស់លោក មិនចង់ឲ្យសង្គមមានអំពើអាក្រក់ជិះជាន់មនុស្សដូចគ្នានោះឡើយ លោកបញ្ជាក់ថា លោកនៅតែព្យាយាមតស៊ូមតិដោយអហិង្សា និងស្វែងរកដំណោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់៖ «ខ្ញុំថាអស់សង្ឃឹម ប៉ុន្តែសតិអារម្មណ៍ខ្ញុំៗនៅប្រឹងនិយាយ ខំប្រឹងមានសេចក្តីសង្ឃឹមលើជំហរមួយដែលតម្រង់ទៅអនាគតឲ្យសង្គមក្លាយទៅជាល្អ។ បើសិនជាពិការស្រាប់ហើយ អាចទាមទារនៅច្បាប់»។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុក (ADHOC) និងមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា រួមទាំងការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានឃ្លាំមើល និងផ្តល់កិច្ចគាំពារផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សដល់លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់។
មន្ត្រីផ្នែកអង្កេតជាន់ខ្ពស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ មានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ បានដាក់ពាក្យប្ដឹងបីករណីហើយនៅស្ថាប័នតុលាការខេត្តរតនគិរី។ ទីមួយ ប្ដឹងពីករណីក្រុមហ៊ុន ឌី.អឹម គ្រុប រំលោភកាន់កាប់ដីអ្នកភូមិ។ ទី២ ប្ដឹងមន្ត្រីប៉ូលិសនៃស្នងការដ្ឋានប៉ូលិសខេត្ត ដែលជាអ្នកយាមការពារក្រុមហ៊ុន ឌី.អឹម គ្រុប បានបាញ់លោកឲ្យពិការជើង និងប្ដឹងម្ចាស់កសិដ្ឋាន និងកូន ដែលបានកាប់រំលំផលដំណាំ និងរុះរើលំនៅឋានរបស់លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ និងអ្នកភូមិ ១១គ្រួសារទៀត។
លោកបន្តថា ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស ចាត់ទុកករណីលោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ និងអ្នកភូមិថា ជាអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេសរំលោភសិទ្ធិរស់នៅរបស់ក្រុមជាតិដើមភាគតិច ដែលអនុសញ្ញាអន្តរជាតិបានគាំពារ ហើយក្រុមអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធមិនបានចាត់ការផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់អ្នកភូមិ៖ «យើងឃើញថា គាត់មានការលំបាក ហើយចុងក្រោយនេះ ត្រូវបានគេរំលោភយកដីប្រជាពលរដ្ឋ ១២គ្រួសារទៀត។ ផ្ទះដែលគាត់សង់ឡើងខ្ទេចខ្ទីអស់ហើយណា! យើងឃើញថា ជីវភាពទៅថ្ងៃមុខ មិនដឹងជាយ៉ាងណាទេ ពីព្រោះឥឡូវអស់ទាំងដី អស់ទាំងអ្វីទាំងអស់។ គាត់បាត់បង់កម្លាំងពលកម្មគាត់ទៀត។ ជាការរំលោភសិទ្ធិមួយធ្ងន់ធ្ងរណាស់ សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលទទួលស្គាល់អនុសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចហ្នឹងណា!»។
កាលពីចុងខែមករា ឆ្នាំ២០១៣ លោក សឿង យ៉ារ៉ាត់ បានទទួលកិច្ចគាំពារផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅឯទីក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីព្យាបាលដៃ និងជើងពិការរបស់លោកបន្ថែមទៅមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត្រ ហើយបច្ចុប្បន្ន លោកកំពុងទទួលការស្ដារនីតិសម្បទាឡើងវិញ នៅមជ្ឈមណ្ឌលស្ដារនីតិសម្បទាកៀនឃ្លាំង ក្នុងខណ្ឌឫស្សីកែវ រាជធានីភ្នំពេញ។
លោកអាចធ្វើដំណើរជាមួយជើងសិប្បនិមិត្ត ដោយមិនបាច់ប្រើឈើច្រត់ដូចមុនទេ ក៏ប៉ុន្តែភាពរីករាយរបស់លោក នៅបង្កប់ជាមួយក្តីបារម្ភថា នៅពេលតែមួយសប្ដាហ៍ទៀត លោកនឹងវិលត្រឡប់ទៅភូមិស្រុកវិញ តើលោកនឹងទៅរស់នៅកន្លែងណា? ហើយបានដីធ្លីអ្វីប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត? ហើយអ្នកភូមិផ្សេងទៀតដែលបានចាកចេញពីផ្ទះ តើពួកគេមានទៅរស់នៅ មានសុវត្ថិភាព និងជីវភាពបែបណាហើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។