សមាគមភាសា និងវប្បធម៌ខ្មែរសុរិន្ទនៅក្នុងប្រទេសថៃ បានដឹកនាំក្រុមរបាំមួយក្រុម មានគ្នាចំនួន ១២នាក់ មកដំដែងជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលជាងមួយសប្ដាហ៍ ចាប់ពីថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៣ ខែធ្នូនេះ ដើម្បីរឹតចំណងទាក់ទងរវាងកម្ពុជា និងថៃ ព្រមទាំងមកបង្ហាញឲ្យឃើញអំពីមរតកវប្បធម៌របស់ខ្មែរសុរិន្ទ រស់នៅក្នុងប្រទេសថៃ។
ការមកសំដែងនេះ គឺតាមសំណើរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភានៃប្រទេសកម្ពុជា។ ហើយការសំដែងនោះទៀតសោត គឺជារបាំមួយប្រភេទ ឈ្មោះថាកន្ត្រឹមបូរាណ និងសម័យ ដែលជារបាំល្បីល្បាញរបស់ខ្មែរសុរិន្ទ គឺមកសំដែងតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍បាយ័ន នៅថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ និងសំដែងនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប នៅថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ និងសំដែងនៅរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០។
ប្រធានសមាគមភាសា និងវប្បធម៌ខ្មែរសុរិន្ទ លោក ជ័យ មង្គល អាយុ៤៥ឆ្នាំ ដែលបានដឹកនាំក្រុមសិល្បករខ្មែរសុរិន្ទមកប្រទេសកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូនេះថា ការសំដែងនេះ គឺជានិមិត្តសញ្ញានៃការថែរក្សាវប្បធម៌ខ្មែរសុរិន្ទ និងរឹតចំណងការទាក់ទង រវាងកម្ពុជា និងថៃផង ៖ "បំណងតែមួយ គឺថាដើម្បីឲ្យបងប្អូនយើងនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានស្គាល់ និងបានយល់អំពីខេត្តសុរិន្ទ និងបានស្គាល់ បានយល់អំពីវប្បធម៌យើងជាផ្នែកមួយនៅខេត្តសុរិន្ទហ្នឹង តទៅយើងបានស្គាល់គ្នា រាប់អានគ្នាដូចបងប្អូន។ សិល្បៈកន្រ្តឹម ជាសិល្បៈនៅតំបន់ សិល្បៈដើមរបស់អ្នកសុរិន្ទ"។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ី និងជាអគ្គលេខាធិការរបស់រាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា លោក ស៊ុំ ឈុំប៊ុន បានមានប្រសាសន៍ថា លោកបានអញ្ជើញក្រុមរបាំកន្រ្តឹមរបស់ខ្មែរសុរិន្ទនេះមកសំដែងនៅកម្ពុជា គឺដើម្បីចងក្រងនូវប្រពៃណី និងវប្បធម៌ខ្មែរសុរិន្ទ ដែលមានឈាមជ័រជាខ្មែរ ឬមានដើមកំណើតជាខ្មែរ ៖ "សហការធ្វើការស្រាវជ្រាវអំពីសិល្បៈកន្រ្តឹមហ្នឹង។ មានលក្ខណៈជាការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រ ជាការថតចំលងដើម្បីរក្សាកេរ្តិ៍តំណែងហ្នឹងឲ្យមានលក្ខណជាការស្រាវជ្រាវ។ អ៊ីចឹងហើយបានជាយើងបានសុំអញ្ជើញគាត់ឲ្យមកចូលក្នុងសិក្ខាសាលាមួយ ដែលមានឈ្មោះថាវប្បធម៌ខ្មែរសុរិន្ទ"។
សមាគមភាសា និងវប្បធម៌ខ្មែរសុរិន្ទ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៦ កន្លងទៅ ដើម្បីរក្សាភាសា និងវប្បធម៌ខ្មែរសុរិន្ទ នៅក្នុងប្រទេសថៃ។ លោក ជ័យ មង្គល បានឲ្យដឹងថា មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរសុរិន្ទ រវាង៥លាន ទៅ៦លាននាក់ រស់នៅក្នុងប្រទេសថៃ ជាអតីតទឹកដីខ្មែរក្នុងសម័យកាលកន្លងមក។
ការមកសំដែងនេះ គឺមិនយូរប៉ុន្មាន ក្រោយពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រទេសកម្ពុជា បានប្រកាសឲ្យដឹងកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែធ្នូថ្មីៗនេះថា ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងថៃ បានវិលត្រឡប់ទៅរកស្ថានភាពនៅមុនថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ កន្លងទៅ ដោយសារតែបញ្ហាព្រំដែនត្រូវបានដោះស្រាយ៕