ពាណិជ្ជកម្មខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស នៅតែជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសរវាងគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បន្ទាប់ពីទិន្នន័យនាំខ្សាច់ចេញទៅបរទេសរបស់កម្ពុជា មានចំនួនតិចជាងតួលេខប្រទេសដែលទិញពីកម្ពុជា ឬពេលខ្លះ កម្ពុជា មិនមានតួលេខតែម្តង។ គណបក្សប្រឆាំងបញ្ជាក់ថា នឹងបន្តតាមដានកិច្ចការងារនេះ និងកោះហៅមន្ត្រីតំណាងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាល ឲ្យមកបកស្រាយបន្ថែម។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២ មករា ថា តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងបន្តកោះហៅមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលឲ្យមកឆ្លើយបំភ្លឺនៅរដ្ឋសភា ជុំវិញការនាំខ្សាច់ចេញទៅបរទេស ដែលមានទឹកប្រាក់រាប់លានដុល្លារអាមេរិក។
ការលើកឡើងរបស់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងនេះ គឺបន្ទាប់ពីទិន្នន័យពាណិជ្ជកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងភ្នាក់ងារគយរបស់ប្រទេសឥណ្ឌា បង្ហាញថា ឥណ្ឌា ទិញខ្សាច់ពីកម្ពុជា រាប់ម៉ឺនតោនក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំ តែទិន្នន័យរបស់គយកម្ពុជា បញ្ជាក់ថា មិនមានការនាំចេញទៅឥណ្ឌា នោះទេ។
លោក សម រង្ស៊ី ចាត់ទុកថា នេះគឺជាភស្តុតាងថ្មីមួយទៀតដែលបង្ហាញពីអំពើពុករលួយដ៏ធំរបស់រដ្ឋាភិបាល ទាក់ទងនឹងការទាញយកផលពីធនធានធម្មជាតិ៖ « យើងត្រូវតែបន្តសួរនាំទៅរដ្ឋាភិបាលឲ្យមកឆ្លើយបំភ្លឺចំពោះសំណួរ មិនមែន តែសំណួររបស់ តំណាងរាស្ត្រ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទេ តែរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងមូល។ ចង់ដឹងចង់យល់ពីហេតុផល និងល្បិចកលនៃរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន សព្វថ្ងៃ។ តែបើ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន មិនព្រមមក ឆ្លើយបំភ្លឺ សំណួរទាំងនោះ បង្ហាញថា អ្នក ទាំងអស់នោះ គឺ ទទួលខុសត្រូវ ពេញទី គឺជា ជនឧក្រិដ្ឋ បំផ្លិចបំផ្លាញជាតិ »។
ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលហាមមិនឲ្យចូលស្រុករូបនេះ អំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់រួមគ្នាតាមដានអំពីអាជីវកម្មខ្សាច់ និងធ្វើសកម្មភាពរួមគ្នាដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ៖ « ប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាម តំបន់គ្រប់ ខេត្ត - ក្រុង នីមួយៗ ដែលយើងឃើញ ឬ សង្ស័យថា មានសកម្មភាពបូមខ្សាច់ មានសកម្មភាពបំផ្លិចបំផ្លាញជាតិតាម ទិដ្ឋភាពណាក៏ដោយ គឺប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវតែ ចូលរួមតាមដាន ប្តឹងផ្តល់ ហើយទៅ សួរនាំ អ្នកដឹកនាំ គ្រប់ ជាន់ថ្នាក់ ទាំងអស់ ថា ហេតុអ្វី បានជា ទង្វើបែបហ្នឹង ? ហើយបើមានទង្វើបែបហ្នឹង ត្រូវបញ្ឈប់ភ្លាម ជាបន្ទាន់ ហើយចាប់ អ្នកទទួលខុសត្រូវ យកទៅផ្ដន្ទាទោស ភ្លាម »។
ទិន្នន័យពាណិជ្ជកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UN Comtrade)បង្ហាញថា រយៈពេល ៣ឆ្នាំពីឆ្នាំ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៥ ឥណ្ឌា នាំចូលខ្សាច់ពីកម្ពុជា ជាង ១៨ម៉ឺនតោន (១៨៨.៨៨៤តោន) គិតជាទឹកប្រាក់ជាង ៤លាន ៥សែនដុល្លារ (៤.៥៣៤.២២៤ដុល្លារ)ប៉ុន្តែមិនឃើញមានបរិមាណដែលកម្ពុជា នាំខ្សាច់ចេញទៅប្រទេសឥណ្ឌា នោះឡើយ។
ចំណែកទិន្នន័យពីភ្នាក់ងារគយឥណ្ឌា ដែលសកម្មជនបរិស្ថានទទួលបានវិញ បង្ហាញថា ឥណ្ឌា ទិញខ្សាច់ពីកម្ពុជា ជាង ១០ម៉ឺនតោន (១០៨.៦៥៨តោន) គិតជាទឹកប្រាក់ជិត ៣លានដុល្លារអាមេរិក (២,៦លានដុល្លារ) ក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៥។ ប៉ុន្តែទិន្នន័យរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ដែលដកស្រង់ពីអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាកររបស់កម្ពុជា វិញ បង្ហាញថា ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នានេះ កម្ពុជា នាំខ្សាច់ទៅប្រទេសចំនួន ៥ ប៉ុណ្ណោះ គឺសិង្ហបុរី ថៃ វៀតណាម កូរ៉េខាងត្បូង និងកោះតៃវ៉ាន់ សរុបចំនួន ៤៥ម៉ឺនតោន ដែលគិតជាទឹកប្រាក់មានចំនួន ២លាន ៥សែនដុល្លារអាមេរិក។
អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និងអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា បានទេនៅថ្ងៃទី២ មករា ដើម្បីឆ្លើយបំភ្លឺជុំវិញបញ្ហានេះ។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ម៉េង សក្តិធារ៉ា វិញ បានបញ្ជាក់កាលពីថ្ងៃទី១ មករា ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនដែលនាំខ្សាច់ចេញទៅលក់នៅប្រទេសឥណ្ឌា នោះទេ។ លោកថា ខ្សាច់ជាទំនិញដុំដែលមិនសូវមានតម្លៃនោះទេ ដូចនេះការនាំចេញ មានតែនៅប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា ដូចជា សិង្ហបុរី ថៃ និងវៀតណាម ប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្តថា បើសិនជាមានការកោះហៅពីរដ្ឋសភា ប្រតិភូក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល នឹងទៅឆ្លើយបំភ្លឺជាថ្មីទៀត៖ « ប្រសិនបើ មិន អស់ចិត្ត រដ្ឋសភា លោក មានសិទ្ធិ នឹងធ្វើ ការស្នើ មកខាងរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីមកបំភ្លឺ ហើយបើរដ្ឋាភិបាល អនុញ្ញាតឲ្យ ទៅបំភ្លឺ នោះក្រសួងនឹងទៅ បំភ្លឺ »។
ទោះបីជាយ៉ាងណា លោក ម៉េង សក្តិធារ៉ា បញ្ជាក់ទៀតថា ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ទទួលខុសត្រូវតែទៅលើការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណបូមខ្សាច់ និងប្រមូលពន្ធលើសួយសារតែប៉ុណ្ណោះ ចំណែកឯការលក់ដូរខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស មិនស្ថិតនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ក្រសួងនោះឡើយ។
ជុំវិញរឿងនេះ ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ ជនជាតិអេស្ប៉ាញ លោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវិតសឹន (Alexandro Gonzales Davidson) បញ្ជាក់ថា ភាពខុសគ្នានេះកើតចេញពីការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ហេតុនេះហើយបានជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហាក់ដូចជាលាក់លៀមព័ត៌មានទាក់ទងនឹងអាជីវកម្មមួយនេះ៖ « យើង ឃើញថា មូលហេតុ គឺមាន ពីរ។ ទី១ គឺរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល និងក្រសួងផ្សេងៗ អត់មានសមត្ថភាព ទាល់តែសោះ ដើម្បី គ្រប់គ្រងវិស័យនេះ ( ការនាំចេញ ខ្សាច់ ចេញទៅ ក្រៅប្រទេស ) ។ ទី២ គឺដោយសារអ្នក ដែលមាន អំណាច អ្នកដែលមាន តួនាទីសំខាន់ៗក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល គឺ យកលុយ គេចពន្ធ ហ្នឹងដាក់ ក្នុងហោប៉ៅ ។ អ៊ីចឹងគេមិនបង្ហាញពីឯកសារ គេមិនបង្ហាញពីតួលេខ ពិតប្រាកដ ហ្នឹង ដោយសារតែលុយហ្នឹងគេដាក់ក្នុងហោប៉ៅគេអស់ហើយហ្នឹង ។ អ៊ីចឹង បានជា គេមិន បើកចំហ គេ មិនមាន តម្លាភាពជាមួយយើងសោះរឿង ហ្នឹង »។
សកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះ ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញពីតម្លាភាពនៃអាជីវកម្មខ្សាច់ ព្រមទាំងស៊ើបអង្កេត និងដោះស្រាយបញ្ហានេះឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីធានាការការពារធនធានធម្មជាតិឲ្យបានគង់វង្ស។
ទាក់ទងនឹងការនាំចេញខ្សាច់ទៅបរទេសនេះ កាលពីខែកញ្ញា កន្លងទៅ ទិន្នន័យពាណិជ្ជកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានបង្ហាញថា រយៈពេល ៨ឆ្នាំពីឆ្នាំ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០១៥ កម្ពុជា នាំចេញខ្សាច់ទៅប្រទេសសិង្ហបុរី ជិត ៣លានតោន (២.៧៧៤.៦១៣តោន) គិតជាទឹកប្រាក់ជាង ៥លានដុល្លារអាមេរិក (៥.៥៥៧.៣៦៩ដុល្លារ) ប៉ុន្តែបើពិនិត្យមើលទិន្នន័យដែលសិង្ហបុរី នាំចូលខ្សាច់ពីកម្ពុជា វិញ មានរហូតដល់ទៅជាង ៧៣លានតោន ដែលគិតជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៧៥០លានដុល្លារអាមេរិក (៧៥២.៧៦១.៩៧៨ដុល្លារ)។
តាមរយៈតួលេខនេះ គណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល សង្ស័យថា មានការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដ៏ធំក្នុងអាជីវកម្មនាំខ្សាច់ចេញទៅបរទេស ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជា ខាតបង់ចំណូលជាង ៧០០លានដុល្លារក្នុងរយៈពេលជិត ១០ឆ្នាំ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។