ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ តាមរយៈប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន បានផ្ញើលិខិតមួយច្បាប់ទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ស៊ុយ សែម ដើម្បីស្នើឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបង្ហាញព័ត៌មាន និងឯកសារផ្លូវការទាក់ទងនឹងការនាំខ្សាច់ស៊ីលីកា ឬខ្សាច់ស ចេញទៅក្រៅប្រទេស។ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល បានទទួលសំណើនេះហើយ និងកំពុងរៀបចំឯកសារឆ្លើយតបនឹងលោក សុន ឆ័យ វិញ។
ឯកសារលម្អិតដែលលោក សុន ឆ័យ ស្នើឲ្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល បង្ហាញនោះ មានដូចជា លិខិតចម្លងវិញ្ញាបនបត្រចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្មរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលត្រូវបានផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណ បញ្ជីឈ្មោះទីតាំងការដ្ឋានដែលអនុញ្ញាតឲ្យមានការប្រមូលយកខ្សាច់ស៊ីលីកា ឯកសារថតចម្លងពីអាជ្ញាប័ណ្ណរបស់ក្រុមហ៊ុនធ្វើអាជីវកម្ម និងរបាយការណ៍វាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម។ លោក សុន ឆ័យ ក៏ស្នើឲ្យបង្ហាញពីតួលេខសរុបនៃការនាំចេញខ្សាច់ស៊ីលីកា គិតពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ ដល់បច្ចុប្បន្ន វិក្កយបត្រនាំចេញ បញ្ជីឈ្មោះប្រទេសដែលនាំចូលខ្សាច់ស៊ីលីកាពីកម្ពុជា តម្លៃសរុបនៃការនាំចេញ និងចំនួនថវិកាសរុបបានពីការប្រមូលពន្ធសួយសារអាករ។
លោក សុន ឆ័យ បញ្ជាក់ប្រាប់អាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១៤ មិថុនា ថា ការស្នើសុំឯកសារលម្អិតនេះ គឺដើម្បីពង្រឹងនូវតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព ព្រមទាំងស្រាយចម្ងល់នានាពាក់ព័ន្ធនឹងអាជីវកម្មនាំចេញខ្សាច់មួយប្រភេទនេះ៖ « បន្តមកទៀតនេះ លេចឮសកម្មភាពជួញដូរខ្សាច់ស៊ីលីកា យើងត្រូវតែឲ្យក្រសួងហ្នឹងបង្ហាញអំពីគោលការណ៍ អំពីក្រុមហ៊ុន ការនាំចេញ និងព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត ដើម្បីឲ្យយើងដឹងមុន និងមានវិធានការអ្វីផ្សេងទៀត » ។
ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ ស្នើសុំព័ត៌មានលម្អិតពាក់ព័ន្ធនឹងអាជីវកម្មនាំចេញខ្សាច់ស៊ីលីកា នេះ ដោយសារតែកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល បានប្រកាសផ្អាកជាបណ្ដោះអាសន្ននូវការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណថ្មី និងការនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស ក៏ប៉ុន្តែនៅដើមខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ ក្រសួងបែរជាប្រកាសថា ការផ្អាកនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេសនៅតែមានជាធរមានដដែល លើកលែងតែខ្សាច់ស៊ីលីកាប៉ុណ្ណោះ។ ការប្រកាសរបស់ក្រសួងនេះ ធ្វើឡើងនៅក្រោយពេលសកម្មជនបរិស្ថានរកឃើញថា មានកប៉ាល់ផ្ទុកខ្សាច់នាំចេញទៅក្រៅប្រទេស កំពុងប្រតិបត្តិការនៅខេត្តព្រះសីហនុ។
លោក សុន ឆ័យ អះអាងថា លោកមិនដែលបានឃើញលិខិតផ្លូវការណាមួយអំពីការផ្អាកផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណ និងនាំខ្សាច់ចេញទៅក្រៅប្រទេស ព្រមទាំងលិខិតលើកលែងការនាំខ្សាច់ស៊ីលីកាទៅក្រៅប្រទេសឡើយ៖ « យើងទាមទារឲ្យគាត់ឆ្លើយមករដ្ឋសភានៅពេលនេះ ហើយបើគាត់ឆ្លើយរបៀបខ្វះការទទួលខុសត្រូវដូចមុនទៀត យើងនឹងប្រើប្រាស់វិធានការផ្សេងទៀតដែលគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់បានអនុវត្ត គឺការហៅមកបោះឆ្នោតទម្លាក់ពីតំណែង។ រដ្ឋមន្ត្រី ស៊ុយ សែម ធ្លាប់ទៅឆ្លើយបំភ្លឺនៅគណៈកម្មការជំនាញម្តង ដោយឆ្លើយគ្មានអ្វីច្បាស់លាស់ទេ ហើយពេលគាត់ចេញមក អ្នកកាសែតសួរ គាត់មិនទាំងហ៊ានឆ្លើយផង។ ទាំងអស់នេះបង្ហាញពីភាពអសមត្ថភាព និងការលាក់កំបាំងនូវកំហុសឆ្គងរបស់គាត់ក្នុងការងារជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល » ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ឌិត ទីណា បញ្ជាក់ថា ក្រសួងបានទទួលលិខិតនេះហើយ ហើយលោកកំពុងពិនិត្យមើលសំណើនោះ។ លោកអះអាងថា មានចំណុចមួយចំនួននៃការស្នើសុំនេះ មិនស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល នោះទេ ដូច្នេះក្រសួងអាចផ្តល់ឲ្យតែឯកសារណាដែលស្ថិតក្រោមដែនអំណាចរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ៖ « យើងទើបនឹងបានទទួល ( លិខិត ) នៅល្ងាចនេះ។ អ៊ីចឹងយើងនឹងពិនិត្យ ហើយនឹងរកឯកសារផ្តល់ជូនឆាប់ៗបំផុត ព្រោះការងារនេះ ប្រជាពលរដ្ឋក៏គាត់ចង់ដឹង អ្នកសារព័ត៌មានក៏ចង់ដឹង » ។
ជុំវិញរឿងនេះ ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវិតសឹន (Alexandro Gonzales Davidson) អះអាងថា ក្រុមរបស់លោកកំពុងស៊ើបអង្កេតករណីនាំខ្សាច់ស៊ីលីកាចេញទៅក្រៅប្រទេស។ លោកបញ្ជាក់ថា ខ្សាច់ប្រភេទស៊ីលីការាប់សែនតោន ដែលគិតជាទឹកប្រាក់រាប់សិបលានដុល្លារអាមេរិក ត្រូវបាននាំចេញពីកម្ពុជា ដោយគេចពន្ធ ដើម្បីយកទៅលក់នៅប្រទេសមួយចំនួននៃទ្វីបអាស៊ី ដូចជាចិន និងកោះតៃវ៉ាន់ ជាដើម៖ « ការធ្វើអាជីវកម្មទាញយកខ្សាច់ស៊ីលីកា មិនសូវប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងសហគមន៍មូលដ្ឋានក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែចាត់ទុកថាជាសកម្មភាពដែលមិនអាចទទួលយកបានទេ ព្រោះនាំខ្សាច់ចេញទៅប្រទេសតៃវ៉ាន់ ចិន និងប្រទេសមួយចំនួនទៀត ហើយគេចពន្ធ ហើយប្រទេសជាតិទាំងមូលមិនទទួលបានផលប្រយោជន៍អ្វីទាំងអស់ហ្នឹង។ មានតែក្រុមហ៊ុនឯកជន និងអ្នកមានអំណាចមួយចំនួនដែលក្លាយជាអ្នកមានទេ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋ និងប្រទេសកម្ពុជា មិនទទួលបានផលចំណេញអ្វីទាំងអស់។ ដូច្នេះយើងនឹងបង្កើតយុទ្ធនាការធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យខ្សាច់ប្រភេទស៊ីលីកានេះ ត្រូវគេឈប់ទិញនៅប្រទេសមួយចំនួននៃទ្វីបអាស៊ី » ។
អង្គការមាតាធម្មជាតិ ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការនាំខ្សាច់ស៊ីលីកាដែលជាខ្សាច់បម្រើឲ្យឧស្សាហកម្មផលិតកែវ ដប និងកញ្ចក់ ចេញទៅក្រៅប្រទេស ដូចករណីផ្អាកការនាំចេញខ្សាច់ចាក់បំពេញដែរ។
ករណីនាំខ្សាច់ស៊ីលីកាចេញទៅក្រៅប្រទេសនេះ អាចនឹងក្លាយជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាស និងជារឿងអាស្រូវថ្មីមួយទៀតសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជុំវិញការគ្រប់គ្រងធនធានរ៉ែខ្សាច់។
កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅ រឿងអាស្រូវនាំខ្សាច់ចេញទៅសិង្ហបុរី បាត់ទឹកប្រាក់ជាង ៧០០លានដុល្លារអាមេរិក បានផ្ទុះឡើង ហើយនៅដើមឆ្នាំ២០១៧ ករណីថ្មីមួយទៀតត្រូវបានរកឃើញ គឺការបាត់តួលេខនាំចេញខ្សាច់ទៅប្រទេសឥណ្ឌា ដែលមានទឹកប្រាក់ជិត ៣លានដុល្លារអាមេរិក។
ករណីទាំងពីរនេះ ធ្វើឲ្យអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង សកម្មជនបរិស្ថាន និងពលរដ្ឋមួយចំនួនមានមន្ទិលជុំវិញរឿងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ និងតម្លាភាពនៃការគ្រប់គ្រងធនធានរ៉ែរបស់ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។