ភូមិជ្រឹងខាងកើត នៃសង្កាត់កូនក្រៀល ក្រុងសំរោង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ គឺជាភូមិមួយដែលទើបតែមានអនុក្រឹត្យរបស់រដ្ឋាភិបាលទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ។ បច្ចុប្បន្ន ភូមិនេះមានប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅជាង ១៦០គ្រួសារ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមនោះ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារកំពុងតែមានបញ្ហាលើសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី។
តើបញ្ហាទាំងនោះយ៉ាងណាខ្លះ?
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារនៅភូមិជ្រឹងខាងកើត កំពុងចោទប្រកាន់ប្រធានភូមិ និងគូកនមួយចំនួនទៀត ថាបានរារាំងក្រុមនិស្សិតស្ម័គ្រចិត្ត និងមន្ត្រីជំនាញកន្លងមក មិនឱ្យវាស់វែងដីជូនអ្នកភូមិទេ បណ្ដាលឱ្យបច្ចុប្បន្ននេះ ពួកគេមិនទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅឡើយ។
បន្ថែមលើបញ្ហាដែលថា មេភូមិបានរារាំងមិនឱ្យក្រុមជំនាញវាស់វែងដីជូនប្រជាពលរដ្ឋនោះ គឺអ្នកភូមិខ្លះដែលបានវាស់វែងដីរួចហើយ ក៏មិនបានទទួលប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែរ ដោយសារតែប្លង់ដីរបស់ពួកគេត្រូវបានដាក់ឈ្មោះឱ្យអ្នកដទៃធ្វើជាម្ចាស់ទៅវិញ។
អ្នកភូមិជ្រឹងខាងកើត ម្នាក់ក្នុងចំណោមជាច្រើនទៀត គឺអ្នកស្រី ងិន ស្រីឡៃ។ គាត់បានមានប្រសាសន៍ថា កាលពីឆ្នាំ២០១៣ ក្នុងពេលដែលក្រុមនិស្សិតស្ម័គ្រចិត្តចុះវាស់វែងដីធ្លី គឺឪពុកមារបស់គាត់មានដីក្បាល ៥០ម៉ែត្រ ជម្រៅ ៤៥០ម៉ែត្រ ដោយចែកឱ្យរូបគាត់ក្បាល ២០ម៉ែត្រ ក៏ប៉ុន្តែឪពុកមារបស់គាត់បានប្រគល់សិទ្ធិគ្រប់គ្រងដីទាំងអស់មកលើរូបគាត់។ នៅពេលដែលក្រុមនិស្សិតចុះទៅវាស់វែង គឺគាត់បានបំពេញសំណុំឯកសារទាំងអស់ ប៉ុន្តែពេលចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិ បែរជាឈ្មោះអ្នកផ្សេងមកធ្វើជាម្ចាស់ទៅវិញ៖ «និស្សិតចុះវាស់មកចុចធ្វើសំណុំបែបបទរួចហើយ ដល់ពេលថ្ងៃបើកប្លង់ហ្នឹង គឺអត់បានទេ។ ប្លង់ហ្នឹងគេចុចយកបាត់ហើយ ស្អីអ៊ាង ទេ! ខ្ញុំមិនសូវស្គាល់គេដែរ ជាអនុប្រធានភូមិជ្រឹង។ ខ្ញុំបានដឹងត្រឹមថា គេចុចយកទៅកាន់ខ្លួនគេតែប៉ុណ្ណោះ។ សួរមេភូមិ គេថាមិនដឹង ដល់ពេលគេបើកប្លង់រួចហើយ បានមេភូមិឆ្លើយថា ប្លង់ហ្នឹងគេបើកយកកាន់បាត់ហើយ»។
ចំណែកបុរសអាយុ ៦៧ឆ្នាំម្នាក់ទៀត គឺលោក ប៉ិល ប៉ូ បានមានប្រសាសន៍ថា រូបគាត់ ២នាក់ប្ដីប្រពន្ធ គឺជាអ្នកក្រីក្រ បានទៅរស់នៅលើដីទំហំជាង ២ហិកតារ តាំងតែពីឆ្នាំ២០០៤ មក។ គាត់ខំកាប់ឆ្ការដីព្រៃទាំងនោះឱ្យស្រឡះ ដើម្បីធ្វើចម្ការចិញ្ចឹមជីវិត ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលដែលនិស្សិតចាប់ផ្ដើមវាស់វែងធ្វើកម្មសិទ្ធិជូនប្រជាពលរដ្ឋ បែរដីនោះមិនមែនជារបស់លោក៖ «ប្រធានភូមិគេលក់ឱ្យប្រជាជនអ្នកចម្ងាយនោះផង ហើយឱ្យប្រធានក្រុមមកដណ្ដើមយកទៀត។ ដល់ពេលខ្ញុំថតរូបធ្វើសលាកបត្របានហើយ មេភូមិរាំងស្ទះ គេថាដីហ្នឹងពាក់ព័ន្ធ អត់ឱ្យមានចេញប្លង់ទេ។ ខ្ញុំឡើងតវ៉ាប៉ុន្មានលើកប៉ុន្មានសា ឡើងទៅក្រុងក៏គេមិនដោះស្រាយឱ្យ ឃុំក៏គេមិនដោះស្រាយឱ្យ ហើយគេសម្លុតកំហែង គេថាដីនេះមិនមែនដីរដ្ឋទេ គឺជាដីដែលគេតស៊ូបានមក! ប្រធានភូមិគេថាអ៊ីចឹង។ ម្ល៉ោះហើយខ្ញុំអត់មានជំនឿទេ ខ្ញុំនិយាយត្រង់ ទោះបីយកកាំភ្លើងទៅបាញ់សម្លុតខ្ញុំ ក៏ខ្ញុំអត់មានជំនឿដែរ»។
ទោះយ៉ាងណា វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានភូមិជ្រឹងខាងកើត លោក លឹម អូ ដើម្បីសុំការពន្យល់ជុំវិញការចោទប្រកាន់នោះបានថាយ៉ាងណានៅឡើយ។
ចំណែកអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធចាប់ពីចៅសង្កាត់ រហូតដល់អភិបាលក្រុងសំរោង និងមន្ត្រីខេត្តឧត្តរមានជ័យ ផងក៏មិនអាចសុំការពន្យល់បានទេ ដោយសារតែមន្ត្រីខ្លះមិនទទួលទូរស័ព្ទ និងមន្ត្រីខ្លះទៀតបានចុចផ្ដាច់ថាជាប់រវល់។
កាលពីឆ្នាំ២០១៣ កន្លងទៅ ក្រុមអ្នកភូមិជ្រឹងខាងកើត ធ្លាប់លើកគ្នាទៅតវ៉ានៅសាលាខេត្តឧត្តរមានជ័យ ម្ដងមកហើយ ជុំវិញរឿងធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីទីនោះ។ កាលណោះ អភិបាលរងខេត្តឧត្តរមានជ័យ លោក វ៉ាត ប៉ារ៉ានីន ធ្លាប់បានសន្យាថានឹងដោះស្រាយ ក៏ប៉ុន្តែរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន គេនៅមិនទាន់ឃើញដំណោះស្រាយអ្វីទេ។
សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (adhoc) បានចុះស៊ើបអង្កេតបញ្ហានេះកាលពីពេលថ្មីៗ ដោយរកឃើញថា មានភាពមិនប្រក្រតីនៃការធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅទីនោះមែន។
អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស្រី ណារ៉េន បានមានប្រសាសន៍ថា លោកបានរកឃើញប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជិត ២០គ្រួសារ ក្នុងភូមិជ្រឹងខាងកើត ដែលកំពុងមានបញ្ហាអាជ្ញាធរមិនធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិឱ្យ ឯដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះត្រូវបានអ្នកផ្សេងធ្វើជាម្ចាស់ជំនួសទៅវិញ។ លោក ស្រី ណារ៉េន បានបញ្ជាក់ទៀតថា លោកបានស៊ើបអង្កេតទៅលើប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៨គ្រួសារ ដែលមានបញ្ហានេះរួចហើយ ក៏ប៉ុន្តែមានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៩គ្រួសារផ្សេងទៀត គឺលោកនឹងធ្វើការអង្កេតបន្ត៖ «យើងមើលទៅដំណាំដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ហ្នឹង គឺគាត់រស់នៅតាំងពីឆ្នាំ២០០២-២០០៣ មុនពេលកើតភូមិជ្រឹងនោះទៅទៀត។ តែគ្រាន់ថានេះប្រហែលជាមានការឃុបឃិតគ្នាជាមួយគណៈកម្មការវាស់វែងដីខេត្ត និងអ្នកចេញប័ណ្ណ ចេញអីហ្នឹង»។
ក្រុមអ្នកភូមិបានអំពាវនាវឱ្យស្ថាប័នថ្នាក់ជាតិ ចុះទៅពិនិត្យមើលបញ្ហាដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ដោយមិនចំម្ចាស់ពិតប្រាកដនោះ។
អ្នកភូមិជ្រឹងខាងកើត ម្នាក់ទៀតដែលដឹងពីភាពអយុត្តិធម៌ជាច្រើនក្នុងរឿងធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនោះ បានរិះគន់ថា មេភូមិជ្រឹងខាងកើត បានបង្កភាពអយុត្តធម៌ជាច្រើនដល់ប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ ក៏ប៉ុន្តែបានបម្រើផលប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់ក្រុមអ្នកមានលុយ និងមានអំណាច៖ «បើប្រជាជនណាមិនឱបជើងឱបដៃគាត់ទេ គឺគាត់មិនឱ្យចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ គាត់មិនទទួលស្គាល់។ គាត់មិនឱ្យក្រុមនិស្សិតចុចវាស់វែងទេ។ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅជាអចិន្ត្រៃយ៍ គឺអត់មានដី ឯអ្នកមានអំណាចមន្ត្រីគ្រាក់ៗ មានប្លង់កម្មសិទ្ធិកាន់»។
ក្រុមអ្នកភូមិខ្លះបានរិះគន់ថា អាជ្ញាធរទំនងជាឃុបឃិតគ្នាក្នុងរឿងធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីមិនត្រឹមត្រូវជូនប្រជាពលរដ្ឋ ហើយឆ្លៀតយកប្រយោជន៍ខ្លួនឯង។ ការរិះគន់បែបនេះ ដោយសារតែគេឃើញថា មានមន្ត្រីខេត្តឧត្តរមានជ័យ ខ្លះ និងមន្ត្រីយោធាខ្លះ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការមានកម្មសិទ្ធិដីធ្លីជាច្រើនហិកតារក្នុងភូមិជ្រឹងខាងកើត នោះ។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានចាត់ទុកថា បច្ចុប្បន្នខេត្តឧត្តរមានជ័យ គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តខ្លះទៀតដែលនៅមានបញ្ហាអាជ្ញាធរ និងកងទាហានខ្លះ រំលោភដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ បញ្ហាទាំងនោះ គឺមន្ត្រីខេត្តឧត្តរមានជ័យ មិនទាន់មានឆន្ទៈដោះស្រាយដោយស្មោះត្រង់ទេ។
កាលពីចុងខែមេសា កន្លងទៅ សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានផ្អាកគម្រោងសិក្ខាសាលាមួយ ស្ដីពីសិទ្ធិគ្រប់គ្រងដីធ្លីតាមផ្លូវច្បាប់ ដោយសារតែមន្ត្រីសាលាខេត្តឧត្តរមានជ័យ មិនអនុញ្ញាត ព្រមទាំងមិនសហការក្នុងការបញ្ជូនមន្ត្រីរដ្ឋមួយចំនួនឱ្យចូលរួមផង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។