ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើន នៅពុំទាន់បានយល់ដឹងពីការធ្វើបត្យាប័នដោះដូរអ្នកទោសរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ ឲ្យបានទូលំទូលាយនោះទេ ខណៈដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនៃការធ្វើបត្យាប័នរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ បានកើតមានឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៩។
ប្រជាពលរដ្ឋឈ្មោះ ប្រាក់ ថន អាយុ ៦១ឆ្នាំ រស់នៅភូមិដូង ឃុំបឹងរាំង ស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបង ថ្លែងថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ រដ្ឋាភិបាលថៃ បានដោះដូរកូនប្រុសរបស់គាត់ដែលជាប់ពន្ធនាគារនៅប្រទេសថៃ មកឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា វិញ។ លោកបញ្ជាក់ថា កូនគាត់ឈ្មោះ ប្រាក់ ចន្ថា អាយុ ៣១ឆ្នាំ ត្រូវបានតុលាការថៃ កាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ៥០ឆ្នាំ ពីបទជួញដូរគ្រឿងញៀនឆ្លងដែន។ បច្ចុប្បន្ន កូនគាត់ត្រូវគេបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនបន្តនៅពន្ធនាគារខេត្តបន្ទាយមានជ័យ៖ «កាលជាប់នៅក្រុងថេប បទគ្រឿងញៀនឆ្លងដែន កាត់ទោស ៥០ឆ្នាំ ជាប់ ៩ឆ្នាំនៅប្រទេសថៃ ខ្ញុំបានជួបកូនប៉ុណ្ណឹងទេ។ ខ្ញុំមានចម្ងល់ថា មកដល់ខ្មែរហើយកាត់ទោសឲ្យវាចេញឬអត់»។
ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ ព្រះរាជអាជ្ញាតុលាការខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក ផាន់ វណ្ណរ័ត្ន បានពន្យល់ថា នៅប្រទេសកម្ពុជា និងនៅប្រទេសថៃ ពុំមានច្បាប់កាត់ទោសមនុស្សប្រហារជីវិតទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកទោសដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា-ថៃ ដោះដូរគ្នា អាចមក ឬទៅបន្តទទួលទោសតាមសាលក្រមរបស់តុលាការនៃប្រទេសនីមួយៗ ដែលបានកាត់ទោសរួចហើយ៖ «កម្រិតទោស យើងអនុវត្តតាមសាលក្រមដែលតុលាការគេបានផ្ដន្ទាទោស គេដោះដូរបាន យើងយកប្រជាពលរដ្ឋយើងមកទទួលរងនៅស្រុកយើង ឬក៏ថៃ គេស្នើសុំពលរដ្ឋគេទៅទទួលរងទោសនៅស្រុកគេវិញ នៅក្នុងសន្ធិសញ្ញាហ្នឹង គេលើកលែងតែមានការចែងពីហេតុផលនយោបាយ ប្រទេសដែលត្រូវបានគេស្នើសុំ អាចមានសិទ្ធិបដិសេធ ដូចករណីលោក ថាក់ ស៊ីន លើកមុនអី យើងយកហេតុផលមួយដែលមើលទៅជារឿងនយោបាយ អ៊ីចឹងស្នើសុំមកយើងមានសិទ្ធិបដិសេធ»។
បន្ថែមលើចម្ងល់នេះ មន្ត្រីជំនាញជាន់ខ្ពស់ផ្នែកអង្កេតនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ចាន់ សុវ៉េត ពន្យល់ថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅប្រទេសដទៃ ពួកគេត្រូវអនុវត្តតាមលក្ខខណ្ឌច្បាប់នៃប្រទេសនោះ មិនអាចយកច្បាប់ខ្មែរទៅអនុវត្តនៅប្រទេសដទៃនោះបានទេ។ ប៉ុន្តែ ការធ្វើបត្យាប័ននេះ បើសិនជាភាគីទាំងសងខាងយល់ឃើញថា មិនយុត្តិធម៌ ថៃ ឬអ្នកទោសថៃ ក៏គេអាចស្នើសុំឲ្យមានការសើរើបានដែរ។
លោក ចាន់ សុវ៉េត៖ «ខ្មែរយើងកាត់មិនយុត្តិធម៌ ឧទាហរណ៍ ហើយប្រជាជនខ្មែរយើងក៏ដូចគ្នាដែរ នៅពេលដែលគាត់បានធ្វើបត្យាប័នត្រឡប់មកវិញ គាត់មានសិទ្ធិស្នើសុំទៅក្រសួងយុត្តិធម៌ ដើម្បីឲ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ពិនិត្យមើលថា តើបន្តឹងរបស់គាត់ ហើយការប្រព្រឹត្តបទល្មើសរបស់គាត់នៅប្រទេសថៃ សមនឹងផ្ដន្ទាទោស ៥០ ឬមួយជីវិតដែរឬអត់ អ៊ីចឹងគាត់អាចប្ដឹងដោយខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ ទៅក្រសួងយុត្តិធម៌តែម្ដង ដើម្បីស្នើសុំក្រសួងយុត្តិធម៌ធ្វើអន្តរាគមន៍ មើលថា តើធ្វើបន្តឹងសើរើបានអត់ នេះជាសិទ្ធិរបស់គាត់»។
លោក ចាន់ សុវ៉េត លើកឡើងថា ប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ បានធ្វើបត្យាប័នជាមួយគ្នា ដោយសារតែប្រទេសទាំងពីរមានបទល្មើសដូចគ្នា។ ដូច្នេះហើយ ការធ្វើបត្យាប័នទី១ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាពង្រឹងសន្តិសុខព្រំដែន ទី២ ពង្រឹងការទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិឲ្យមានលក្ខណៈពេញលេញ និងទី៣ ដើម្បីឲ្យកិច្ចប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិមានលក្ខណៈជាក្របខណ្ឌគតិយុត្តិ ដែលមានច្បាប់ចែងរៀងៗខ្លួន៖ «ឧទាហរណ៍ ដូចថាប្រទេសខ្មែរ ទៅធ្វើការនៅស្រុកគេប្រព្រឹត្តនូវបទល្មើស អ៊ីចឹងប្រទេសគេអាចផ្ដន្ទាទោសយើងបាននៅខណៈពេលដែលយើងបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស ហើយបើចង់ត្រឡប់មកស្រុកយើងវិញ វាទាល់តែមានការធ្វើបត្យាប័នតាមអំណាចនៃប្រទេសនីមួយៗដែលគេយល់ព្រម។ អ៊ីចឹងប្រទេសជាដៃគូនោះ គឺគេត្រូវតែមានលក្ខខណ្ឌ ហើយលក្ខខណ្ឌនោះថាមិនមែនផលចំណេញ ឬផលខាតទេ»។
ចាប់ពីខែមករា រហូតដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ នេះ ប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ បានធ្វើបត្យាប័នដោះដូរអ្នកទោសជាមួយគ្នាបានចំនួន ៧នាក់។ ក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រគល់អ្នកទោសថៃ ទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលថៃ ចំនួនពីរនាក់ ចំណែកឯរដ្ឋាភិបាលថៃ បានយល់ព្រមប្រគល់អ្នកទោសកម្ពុជា ៥នាក់មកឲ្យប្រទេសកម្ពុជា វិញ។
មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក កុយ គួង បញ្ជាក់ថា ការដោះដូរអ្នកទោសនេះ បានធ្វើឡើងដោយឈរលើគោលការណ៍នៃកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋាភិបាលទាំងពីរ គឺ កម្ពុជា និងថៃ៖ «យើងផ្ទេរអ្នកទោសថៃ ឲ្យទៅជាប់ពន្ធនាគារនៅប្រទេសថៃ ចំនួនពីរនាក់ ហើយខាងភាគីថៃ គេបានបញ្ជូនអ្នកទោសខ្មែរយើងជាប់នៅប្រទេសថៃ មកបន្តជាប់ពន្ធនាគារប្រទេសយើងនេះចំនួន ៥នាក់។ ចំពោះអ្នកទោសថៃ ខ្ញុំមិនបានដឹងច្បាស់ថាគេបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសអីទេ ប៉ុន្តែអ្នកទោសខ្មែរយើង ៥នាក់នេះ បើតាមខ្ញុំ គេចោទប្រកាន់ពីរឿងគ្រឿងញៀន»។
កាលពីឆ្នាំ២០១២ កន្លងទៅ រដ្ឋាភិបាលថៃ បានដោះដូរអ្នកទោសខ្មែរដែលជាប់ពន្ធនាគារនៅប្រទេសថៃ ចំនួន ១២នាក់ មកបន្តជាប់ពន្ធនាគារនៅប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែគេពុំបានដឹងពីចំនួនអ្នកទោសថៃ ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោះដូរទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលថៃ នោះទេ។
លោក កុយ គួង បញ្ជាក់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងធ្វើបត្យាប័នរវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលថៃ នេះ កើតមានឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៩ មក។ លោកបញ្ជាក់ថា ការបត្យាប័នផ្ទេរអ្នកទោសសំខាន់បំផុត គឺដើម្បីសម្រួលដល់សាច់ញាតិអ្នកទោសដែលគេអាចទៅទទួលព័ត៌មាន និងមកសួរសុខទុក្ខងាយស្រួលជាងអ្នកទោសដែលជាប់នៅបរទេស មានការលំបាក។ ទោះបីអ្នកទោសនោះមានទោសឧក្រិដ្ឋយ៉ាងណាក៏ដោយ តែពួកគាត់ជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។