តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទម្លាក់បេក្ខភាព លោក យឹម សុវណ្ណ និងអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ មិនឲ្យកាន់តំណែងជាប្រធានគណៈកម្មការទី៨ និងទី១០ នៃរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃទី២៧ សីហា នោះ គឺជារឿងដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹកស្មានមកដល់។
ការបោះឆ្នោតទម្លាក់នេះ មិនមែនមានន័យថា តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ស្អប់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទាំងពីរនាក់នេះទេ។ បញ្ហានេះ គឺជារូបភាពនយោបាយដ៏ធំមួយនៅពីក្រោយខ្នងរឿងនេះ ដែលអ្នកវិភាគលើកឡើងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវតែចងចាំមេរៀននេះ។
ការបរាជ័យរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពីររូប ក្នុងការទទួលយកតួនាទីជាប្រធានគណៈកម្មការទី៨ និងគណៈកម្មការទី១០ នៃរដ្ឋសភា មិនមែនជាការបរាជ័យរបស់បុគ្គលពីររូបនេះទេ គឺជាការបរាជ័យរបស់គណបក្សនេះទាំងមូល។
អ្នកវិភាគលើកឡើងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រកួតប្រជែងនយោបាយ និងផ្ដួលគូប្រកួត។ ហើយសមាជិកសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បោះឆ្នោតទម្លាក់ អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ និងលោក យឹម សុវណ្ណ នេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចង់បង្ហាញថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនអាចទាមទារអ្វីបានស្រេចតែចិត្តនោះទេ។
អ្នកឃ្លាំមើលផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោកបណ្ឌិត កែម ឡី មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចង់ធ្វើការសាកល្បងមួយ ចំពោះការបោះឆ្នោតទម្លាក់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទាំងពីរនេះ ថាតើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានទំហំប្រតិកម្មដូចម្ដេច? ពីព្រោះថា នៅពេលខាងមុខ អ្វីដែលសំខាន់នោះ សភានឹងត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសសមាសភាព គ.ជ.ប ទៀត។ បើសិនជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គិតថា សមាសភាពនោះគណបក្សកាន់អំណាចពិបាកធ្វើការជាមួយ គឺសភានឹងមិនបោះឆ្នោតឲ្យទៀត៖ «រូបមន្តទី២ដូចដែលខ្ញុំលើកឡើងអ៊ីចឹង រូបមន្ត ៥០បូក១ នៅក្នុងគណៈកម្មការបោះឆ្នោត គណៈអចិន្ត្រៃយ៍ សភាពេញអង្គ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនអាចធ្វើអ្វីបានទេ។ ទី៣ គណបក្សប្រជាជន គាត់ដឹងថា អ្នកណាអាចធ្វើការជាមួយគាត់បាន អ្នកណាដែលអត់ធ្វើការជាមួយបាន។ ទី៤ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គាត់ធ្លាប់អះអាងថា គាត់បានចំណេញច្រើនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយ ចឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អត់អាចធ្វើអីបាន គណបក្សប្រជាជនគេចង់សាកល្បងអាហ្នឹង ដើម្បីកុំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបន្ថែមទៀត»។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ត្រូវបានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដាក់ជាបេក្ខភាពប្រធានគណៈកម្មការទី៨ ទទួលបន្ទុកសុខាភិបាល និងសង្គមកិច្ច កិច្ចការនារី នៃរដ្ឋសភា។ ចំណែក លោក យឹម សុវណ្ណ ឈរឈ្មោះជាប្រធានគណៈកម្មការជំនាញទី១០ ទទួលបន្ទុកអង្កេត និងប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ តែអ្នកទាំងពីរ ត្រូវបានសភាបោះឆ្នោតគាំទ្រមានចំនួន ៥៦សំឡេងស្មើគ្នា ក្នុងចំណោមសមាជិកសភា ១២២រូប ដែលបានចូលរួមប្រជុំ។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី មានប្រសាសន៍ថា លោកនៅតែមានជំនឿថា នឹងសម្រេចបាននូវអ្វីដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចង់បាន ព្រោះភាគីគណបក្សទាំងពីរ បានព្រមព្រៀងគ្នាធ្វើកំណែទម្រង់នូវអ្វីដែលខុសឆ្គង និងខាតពីមុនមក៖ «ឥឡូវយ៉ាងហោចណាស់បណ្ដោះអាសន្ន យើងបានរូបមន្តប៉ុណ្ណឹង ដើម្បីដំណើរការទៅមុខ ប៉ុន្តែយើងនឹងទាមទារ ដើម្បីឲ្យអនុវត្តឲ្យពេញលេញ ឲ្យបានត្រឹមត្រូវនូវអ្វីដែលយើងគ្រោងទុកពីដើមទី»។
ក្រោយពី លោក យឹម សុវណ្ណ និងអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ត្រូវបានសភាបោះឆ្នោតទម្លាក់នោះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏ផ្លាស់ប្ដូរសមាសភាពជំនួសអ្នកទាំងពីរភ្លាមៗ កាលពីថ្ងៃទី២៧ សីហា។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ អ្នកវិភាគពន្យល់ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានជំហរមិនរឹងមាំ គណបក្សនេះនឹងមិនផ្លាស់ប្ដូរសមាសភាពផ្សេងទេ រហូតដល់មានកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីមួយទៀត។
ក្រៅពីនេះទៀត ការលេងល្បែងនយោបាយបែបនេះ មិនមែនជារឿងមួយថ្មីទេសម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ គណបក្សនេះធ្លាប់លេងជាច្រើនលើកច្រើនសាជាមួយគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្ស សម រង្ស៊ី ផង ពីព្រោះថា នេះជាទម្លាប់ត្រួតត្រាគ្រប់ស្ថាប័នរដ្ឋទៅហើយ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចង់ធ្វើអ្វីក៏បាន។ ការបោះឆ្នោតមិនគាំទ្រ លោក យឹម សុវណ្ណ និងអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ នេះ មិនមែនជារឿងចៃដន្យនោះឡើយ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានរៀបចំផែនការច្បាស់លាស់ជាមុន។
មួយវិញទៀត ក៏មិនមែនមានន័យថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយ កាលពីថ្ងៃទី២២ កក្កដា ដែលគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរ យល់ព្រមបញ្ចប់ជម្លោះនយោបាយនោះដែរ ដោយហេតុថា នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា យល់ព្រមផ្ដល់ជូនគណៈកម្មការជំនាញនៃរដ្ឋសភាចំនួន៥ តែមិនបានដាក់នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងថា លោក យឹម សុវណ្ណ និងអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ត្រូវតែជាបេក្ខភាពប្រធានគណៈកម្មការទី៨ និងទី១០ នៃរដ្ឋសភាទេ។ ប្រការនេះ ជាការថ្លោះធ្លោយរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅក្នុងកិច្ចចរចាកាលពីថ្ងៃទី២២ កក្កដា នោះ។
អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច មានប្រសាសន៍ថា នេះជាការបង្ហាញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែជិះសេះលែងដៃដដែល ដោយសារតែការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញបោះឆ្នោតដោយសំឡេង ៥០បូក១ ឬភាគច្រើនដាច់ខាតនេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា នេះជាសារនយោបាយមួយដែលធ្វើឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានការប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយណាមួយនោះ៖ «ហើយគណបក្សប្រជាជន គេប្រយ័ត្នណាស់ គេប្រយ័ត្ន ប្រយ័ត្នម្ដងនៅពេលគណបក្សប្រជាជន និងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ចងសម្ព័ន្ធភាពអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ដំបូងគេសិក្សាថាគណបក្សទាំងពីរហ្នឹង មិនអាចចូលគ្នាទេ ព្រោះឪឈ្លោះដោយឪ កូនឈ្លោះដោយកូន ប៉ុន្តែគេភ្លេចទ្រឹស្ដីនយោបាយថាធ្វើនយោបាយ សូម្បីតែកាន់លាមកក៏កាន់ដែរឲ្យតែឈ្នះ»។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពិសេសលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជាមនុស្សមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងគណបក្ស និងនៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋផ្សេងៗ។ ជាទូទៅ គេកត់សម្គាល់ឃើញថា លោកអាចបញ្ជាបញ្ហាអ្វីគ្រប់បែបយ៉ាងទៅតាមឆន្ទៈនយោបាយដែលលោកចង់បាន។ ក្រៅពីនេះទៀត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់កាលពីជាប់គាំងនយោបាយ កាលពីឆ្នាំ២០០៣ ដែលគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច បានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយគ្នា ក្រោយពេលបោះឆ្នោតនោះ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់តាំងពីពេលនោះមក។
ការជាប់គាំងនយោបាយកាលពីឆ្នាំ២០០៣ នោះ ធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជោគជ័យសំខាន់ៗ ៣ចំណុច។ ទី១ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់។ ទី២ គណបក្ស សម រង្ស៊ី ឯកភាពទៅលើការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញបោះឆ្នោតពី ២ភាគ៣ ទៅ សំឡេង ៥០បូក១ និងទី៣ ធ្វើឲ្យសម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ចេញពីព្រះប្រធានសភា។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកវិភាគពន្យល់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងប្រើយុទ្ធសាស្ត្រដដែលនេះទៀត ដើម្បីយកឈ្នះលើគូប្រជែង ទោះបីជាក្នុងរូបភាពណាក៏ដោយ។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បន្ថែមថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា យកប្រៀបលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ម្ដងទៀត នៅពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានសភា និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីជាកញ្ចប់។ រីឯការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានគណៈកម្មការបោះឆ្នោតជាសម្ងាត់ លោកបញ្ជាក់ថា បើសិនជាបោះឆ្នោតជាសម្ងាត់ គឺត្រូវបោះឆ្នោតជាសម្ងាត់ទាំងអស់៖ «ហេតុអីបានជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឆក់ល្វែងកន្លែងហ្នឹង? ចំណុចទី២ បើសិនជាគេរំលាយសភាទាំងស្រុងនៃសភា យើងឃើញហើយ ទុកតែប្រធានសភា១ អនុប្រធានទី២ និងគ្រប់គណៈកម្មការបោះឆ្នោតជាថ្មី អ៊ីចឹងបើតាមច្បាប់ ត្រូវតែអាលាយខ្លួនឯង បើមិនអាលាយត្រូវតែសងទៅសងមក ថាឥឡូវរដ្ឋាភិបាលនៅតែរក្សានៅតែឯងចុះ តែខ្ញុំត្រូវតែចងគណៈកម្មការដែរ ត្រូវតែដាក់មិនបាច់បោះឆ្នោតទេ»។
អ្នកវិភាគលើកឡើងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងមានយុទ្ធសាស្ត្រជាច្រើនទៀត ដើម្បីផ្ដួលគូប្រកួត ពីព្រោះថា ភ្នំដ៏ធំដែលបាំងគណបក្សកាន់អំណាចប្រមាណ ៣០ឆ្នាំមកហើយនៅពេលនេះ គឺមានតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តាមមើលទៅមិនងាយឲ្យគណបក្សផ្សេងដណ្ដើមយកប្រជាប្រិយភាពពីខ្លួនបានឡើយ។ គណបក្សនេះនឹងប្រើគ្រប់យុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយ ដើម្បីផ្ដួលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បើសិនជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនប្រុងប្រយ័ត្ន និងរកវិធីទប់ទល់ទេនោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។