ការអភិវឌ្ឍវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដូចជាសាងសង់ផ្លូវ ស្ពានថ្នល់ មានការរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ហិរញ្ញប្បទានធំបំផុត ដែលជំរុញឲ្យមានដំណើរការសាងសង់នោះ គឺជាជំនួយពីប្រទេសចិន។
អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចយល់ឃើញថា ជំនួយចិន លើការអភិវឌ្ឍស្ពានថ្នល់ ភាគច្រើនជាកម្ចីសម្បទាន និងគុណភាពសាងសង់មានកម្រិតទាប។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ប្រទេសចិន បានផ្ដល់កម្ចីឲ្យកម្ពុជា ជាថ្នូរនឹងការទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិរបស់កម្ពុជា ទៅវិញ។
ការកសាងអភិវឌ្ឍវិស័យស្ពានថ្នល់នៅកម្ពុជា ជាវិស័យមួយដែលមិនអាចខ្វះបាន ឬជាវិស័យស្នូល គាំទ្រដល់ការតភ្ជាប់ពាណិជ្ជកម្ម ការដឹកជញ្ជូន និងគាំទ្រដល់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងទៀត។ ប៉ុន្តែ ការអភិវឌ្ឍវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅកម្ពុជា ភាគច្រើនតែងតែទទួលការជួយគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដោយសារកម្ពុជា មានឱនភាពថវិកាជាតិ។ បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសកម្ពុជា មានសមត្ថភាពប្រមូលចំណូលពីពន្ធ ដើម្បីចំណាយលើផ្នែកចរន្តតែប៉ុណ្ណោះ មានន័យថា ចំណូលពីពន្ធទាំងអស់ ត្រូវប្រើសម្រាប់បើកប្រាក់បៀវត្សរ៍ឲ្យមន្ត្រីរាជការ។
ចំណែកការចំណាយមូលធន ដែលផ្ដោតលើការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលវិញ បានមកពីកម្ចី ឬជំនួយឥតសំណង។ ប្រទេសដែលផ្ដល់ជំនួយច្រើនជាងគេ ស្របពេលដែលកម្ពុជា មានឱនភាពថវិកានោះ គឺប្រទេសចិន។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងចិន បានបង្កើនទំនាក់ទំនងកាន់តែខ្លាំងឡើង ដោយសារតែចិន បានផ្ដល់ហិរញ្ញប្បទានយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ដល់កម្ពុជា ដោយឥតលក្ខខណ្ឌអ្វីទាំងអស់ ជាពិសេសនៅពេលដែលថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា បានទៅទស្សនកិច្ចប្រទេសចិន ម្ដងៗ តែងតែទទួលជំនួយឥតសំណង និងប្រាក់កម្ចីប្រមាណ ១៥០លានដុល្លារអាមេរិក។ ម្យ៉ាងវិញទៀត នៅពេលដែលកម្ពុជា មានរៀបចំកិច្ចប្រជុំអាស៊ានកន្លងទៅ ប្រទេសចិន ក៏បានផ្ដល់ថវិការ៉ាប់រងការចំណាយ និងបានផ្ដល់សម្ភារៈបច្ចេកទេសជាច្រើនទៀតដល់ក្រសួងនានា។
ការជួយជ្រោមជ្រែងទាំងអស់នេះ បានទាក់ទាញទឹកចិត្តថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា រហូតដល់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសើរមិនដាច់ពីមាត់ថា ប្រទេសចិន ជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ដែលមិនអាចខ្វះបាន ដោយសារតែចិន តែងតែផ្ដល់អ្វីគ្រប់បែបយ៉ាងចំពេលដែលកម្ពុជា ខ្វះខាត។
របាយការណ៍របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បានបង្ហាញចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩២ ដល់បច្ចុប្បន្ន បានផ្ដល់ជំនួយឥតសំណង និងប្រាក់កម្ចីត្រង់អត្រាការប្រាក់ទាបចំនួនជិត ៣ពានលានដុល្លារអាមេរិក។ ទឹកប្រាក់ទាំងអស់ រដ្ឋាភិបាលបានយកមកកសាងវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដូចជាការកសាងស្ពានថ្នល់ ជាដើម។
ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគមួយចំនួនយល់ឃើញថា ការប្រើប្រាស់ជំនួយចិន នៅកម្ពុជា ខ្វះការស្រាវជ្រាវជាក់លាក់។
អ្នកស្រាវជ្រាវអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោក កែម ឡី មានប្រសាសន៍ថា ការផ្ដល់ជំនួយត្រូវឆ្លងកាត់វេទិកាពិភាក្សារវាងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ជំនួយមិនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ឬការយកជំនួយមកប្រើប្រាស់ដើម្បីផលប្រយោជន៍នយោបាយ ជាដើម។ លោកបញ្ជាក់ទៀតថា ជំនួយរបស់ចិន បានធ្វើឲ្យវេទិកាពិភាក្សានេះបានផ្អាក ដោយសារតែប្រទេសចិន សន្យាថានឹងផ្ដល់ទឹកប្រាក់កម្ចីឲ្យកម្ពុជា ប្រមាណ ៥០០លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងមួយឆ្នាំ៖ «សំឡេង»។
បន្ថែមលើនេះ អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនរកឃើញថា ប្រទេសចិន បានផ្ដល់ជំនួយលើការអភិវឌ្ឍវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅកម្ពុជា ជាថ្នូរនៃការទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ រកឃើញទៀតថា ស្របពេលដែលជំនួយចិន កើនឡើង ការវិនិយោគ និងក្រុមហ៊ុនចិន ដែលទទួលបានកិច្ចសន្យាធ្វើអាជីវកម្មនៅកម្ពុជា វិញ ក៏កើនឡើងដែរ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការសមធម៌កម្ពុជា លោក អៀង វុទ្ធី មានប្រសាសន៍ថា ការវិនិយោគ និងជំនួយរបស់ចិន បានប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិជាច្រើនកន្លែង។ ការវិនិយោគ និងការផ្ដល់ហិរញ្ញប្បទាន ដើម្បីកសាងស្ពានថ្នល់ទាំងនោះ ក៏បានបណ្ដេញចេញប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារពីដីធ្លី ឬផ្ទះសម្បែងរបស់ពួកគេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ស្របពេលកម្ពុជា មានភាពអន់ខ្សោយប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង អ្នកវិនិយោគបរទេសមួយចំនួន ជាពិសេសប្រទេសចិន នឹងចាប់ឱកាសកេងចំណេញតាមគ្រប់រូបភាពទាំងអស់។
របាយការណ៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា បានបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលបានទាក់ទាញការវិនិយោគចិន មានចំនួនប្រមាណ ៤០០ដុល្លារអាមេរិក ក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលរកស៊ីនៅក្នុងវិស័យរុករករ៉ែ ការទទួលដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងវិស័យរោងចក្រកាត់ដេរ ជាដើម។ គិតត្រឹមឆ្នាំ១៩៩៤ ដល់ឆ្នាំ២០១៣ ការវិនិយោគរបស់ចិន នៅកម្ពុជា សរុបមានចំនួនជាង ១០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ ចំណែកការវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុនចិន នៅក្នុងវិស័យរុករករ៉ែ ថាមពល និងវារីអគ្គិសនី កំពុងកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។ ក្នុងនោះ ក្រុមហ៊ុនចិន ចំនួនពីរទទួលសិទ្ធិធ្វើអាជីវកម្មលើការទាញយកធនធានប្រេង និងឧស្ម័ននៅប្លុកអេ (A) អេហ្វ (F)។ ក្រុមហ៊ុនចិន ចំនួន១១ បានទទួលសិទ្ធិលើដំណាំកសិកម្ម និង ៤ផ្សេងទៀតទទួលសិទ្ធិអភិវឌ្ឍទំនប់វារីអគ្គិសនី។
ក្រៅពីនេះ លោក អៀង វុទ្ធី បញ្ជាក់ថា ទឹកប្រាក់កម្ចីរបស់ចិន លើការអភិវឌ្ឍវិស័យសាងសង់ផ្លូវថ្នល់ និងស្ពាន ហាក់មិនមានគុណភាព។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ទឹកប្រាក់ទាំងនោះ ត្រូវបានផ្ទេរទៅប្រទេសចិន វិញ តាមរយៈការជួលបុគ្គលិកជាជនជាតិចិន ក្រុមហ៊ុនចិន និងការនាំចូលសម្ភារៈពីប្រទេសចិន ជាដើម៖ «សំឡេង»។
ទោះបីជាមានការរិះគន់ច្រើនពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិលយ៉ាងណាក៏ដោយ ប៉ុន្តែក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា បានអះអាងថា ជំនួយចិន លើការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។
ផ្លូវជាតិ និងផ្លូវសំខាន់ៗនៅតាមបណ្ដាខេត្តនានា ពង្រីកបានចំនួនជាង ៤ម៉ឺន ៥ពាន់គីឡូម៉ែត្រ ដោយក្រោមជំនួយរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិចំនួនបី រួមមានប្រទេសចិន ជប៉ុន និងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី។ ក្នុងចំណោមហិរញ្ញប្បទានទាំងនោះមានតែប្រទេសជប៉ុន មួយទេ ដែលផ្ដល់ជំនួយឥតសំណង ប៉ុន្តែប្រទេសចិន វិញ ជាប្រទេសដែលផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីធំជាងគេ លើវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកម្ពុជា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។