Lê Dân, phóng viên đài RFA
Hôm mùng 4 Tết, hai chữ Việt Nam lại được nhắc tới trên các phương tiện truyền thông quốc tế, đặc biệt là tại Cuba và Hoa Kỳ. Đây cũng là lần đầu tiên chủ tịch Cuba Fidel Castro cho biết là ông đưa ra nhận xét về một ứng viên Tổng thống Mỹ.
Chuyện của 40 năm trước
Hôm thứ Hai, cơ quan ngôn luận chính thức của đảng Cộng sản Cuba, tờ Granma, đăng một bài ký tên Fidel Castro Ruiz, viết ngày 10 tháng Hai năm 2008. Bài mang tựa đề "Ứng viên đảng Cộng hòa" được dịch từ nguyên bản tiếng Tây Ban Nha do chính chủ tịch Fidel Castro viết.
Ở đoạn thứ 3 của bài này, ông Castro nhấn mạnh rằng:
"Ở vào vị trí tôi thì không cần phải nói về quá khứ của một ứng viên Tổng thống Mỹ nào. Tôi đã không cần, và sẽ chẳng cần. Nhưng sao bây giờ lại nói ?
Ông McCain tuyên bố rằng một vài đồng đội của ông đã bị tra tấn bởi những chuyên gia Cuba ở Việt Nam. Những lời lẽ sau đó của ông cũng nhấn mạnh rằng bản thân ông cũng bị tra tấn như vậy dưới bàn tay của người Cuba. Do đó tôi hy vọng là qua bài này công dân Hoa Kỳ hiểu sự việc và tôi cần phải phân tích cặn kẽ về ứng viên này và phúc đáp ông ta".
Ứng viên Tổng thống Mỹ, thượng nghị sĩ John McCain, người vừa mới đây đã trở thành ứng viên sáng giá nhất của đảng Cộng Hòa nhờ chủ trương bảo thủ mà nhận được sự ủng hộ của đa số cử tri cực hữu Hoa Kỳ. Thế mạnh đó đang được ông McCain phát huy tối đa.
Trong một chuyến vận động tranh cử tại Miami, bang Florida, vốn là nơi tụ hội đông di dân Cuba tỵ nạn cộng sản nhất, ông John McCain đã tuyên bố rằng:
"Có một người Cuba mà ông muốn cử tri cùng tìm hiểu là bao giờ Cuba mới được tự do, và ông cũng muốn tìm cho ra người Cuba đã đến các trại giam tù binh ở Bắc Việt Nam, tra tấn và giết các đồng đội của ông, để đem người đó ra trước pháp luật".
Trong bài viết của ông Fidel Castro loan tải hôm thứ Hai, ông cho biết đã ra lệnh dịch ra tiếng Tây Ban Nha cuốn sách ông McCain ấn hành năm 1999 mang tựa đề "Niềm tin của các tiền nhân".
Ông Castro đặc biệt phẫn nộ và bác bỏ câu chuyện kể về một nhân vật người Cuba có bí danh là "Fidel" đã đến các trại giam tù binh Mỹ ở Hà Nội để thẩm vấn và tra tấn một tù binh cho đến chết.
Ông John McCain trong cuốn hồi ký này kể lại thời gian ông là phi công Hải quân Mỹ, bị bắn rơi trên bầu trời Hà Nội năm 1967. Ông cho biết đã bị hành hạ tra tấn hơn 5 năm trời. Trong thời gian đó, có xuất hiện một số người Cuba đến nghiên cứu phương thức hỏi cung mới.
Theo lời kể của Thượng nghị sĩ McCani, với phương thức đó, có bạn đồng đội cùng bị giam với ông đã chết. Trong thời chiến tranh lạnh, Cuba và Việt Nam là đồng minh thân thiết dưới trướng của Liên Xô.
Cuộc tranh cãi qua lại
Cho tới nay, thượng nghị sĩ John McCain đã là một trong những chính khách Hoa Kỳ thế lực nhất, nhiều ảnh hưởng nhất, và cũng là một trong những người có thái độ kiên quyết nhất đối với Cuba.
Ông đã cam kết là sẽ tiếp tục duy trì áp lực từng có từ mấy thập niên qua của Washington để buộc Cuba cải tổ chính trị, hủy bỏ chế độ độc đảng.
Nhận xét về ứng viên John McCain, Tổng thống George W. Bush cho rằng nếu muốn được đảng Cộng hòa đề cử ra tranh chức Tổng thống thì ông McCain cần phải thuyết phục được cử tri rằng ông là người chủ trương bảo thủ. Nếu ông muốn làm điều đó thì Tổng thống Bush sẽ hỗ trợ.
Ông Fidel Castro từng đến thăm Việt Nam một lần vào năm 1973 để bày tỏ tình đồng chí giữa hai nước cộng sản. Trong thời chiến, Havana đã gởi giúp Hà Nội nhiều toán chuyên gia y tế và lính công binh.
Công việc nổi của đoàn công binh tình nguyện là xây một khách sạn hữu nghị lớn tại Hà Nội, nhưng công việc khác ít được chính thức nêu lên là giúp mở rộng đường mòn Hồ Chí Minh vào lúc cần đẩy mạnh chi viện vào chiến trường miền nam.
Trong bài viết của mình, loan tải hôm thứ Hai, ông Fidel Castro đã kịch liệt phê phán sự tham chiến của Hoa Kỳ tại Việt Nam, chế riễu sự thất bại của quân đội đồng minh và cho là "tất cả thành quả của cuộc chiến ấy là tạo được một ứng viên Tổng thống cho nước Mỹ 41 năm sau".
Hôm thứ Hai, khi đang vận động tranh cử tại bang Maryland, thượng nghị sĩ John McCain cho báo chí biết rằng ông không muốn tranh cãi gì với ông Fidel Castro. Sự việc xảy ra đã được ghi nhận và nếu muốn thì vẫn còn có thể hỏi những cựu tù binh Hoa Kỳ còn sống đã có tiếp xúc trực tiếp với những vài nhân viên tra tấn đó.
Trong thời chiến tranh Việt Nam, Hà Nội không bao giờ xác nhận là có sự giúp sức của chuyên viên nước ngoài trực tiếp vào các hoạt động quân sự, e rằng làm mất chính nghĩa của một dân tộc phản kháng ngoại bang.
Tuy nhiên dạo gần đây, mấy thập niên sau, chính báo chí trong nước và những hồi ký, tài liệu giải mật của các nước Nga, Trung Quốc, đã cho thấy sự góp mặt của chuyên viên tình báo, chuyên gia thẩm vấn Liên Xô, Trung Quốc.
Ngoài ra còn có những đoàn cố vấn và chuyên viên tên lửa, phòng không, radar... của những nước khác như Đông Đức, Bulgarie, Albanie, Bắc Hàn, Cuba...
Điều truyền thông quốc tế lưu ý kỳ này rằng đây là lần đầu tiên người chủ tịch Cuba giận dữ bình luận về một ứng viên Tổng thống bên Mỹ.