Đại sứ Hannu Himanen của Phần Lan tại Geneva, nơi diễn ra buổi kiểm điểm và cũng là nơi đặt trụ sở chính của Liên Hiệp Quốc, đã dành cho Trà Mi cuộc phỏng vấn đặc biệt xoay quanh đề tài này.
Bác bỏ các đề nghị
Trà Mi: Xin c ảm ơn ông đ ại s ứ đã dành cho chúng tôi cu ộc trao đ ổi đ ặc bi ệt này. Tr ứơc tiên, ông có bình lu ận gì v ề bu ổi ki ểm đi ểm nhân quy ền đ ịnh kỳ toàn c ầu l ần đ ầu tiên c ủa Vi ệt Nam?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Không nhiều lắm. Dĩ nhiên chúng tôi tiếc rằng đề nghị chúng tôi đưa ra không được Việt Nam chấp nhận. Tuy nhiên, nhìn chung thì việc tất cả các đề nghị không đựơc chấp nhận cũng xảy ra với nhiều nước chứ chẳng riêng gì Việt Nam.
Dù được chấp nhận hay không thì những đề nghị này cũng đã được ghi lại và chúng ta phải chờ xem những gì sẽ diễn ra trong giai đoạn thực thi của quốc gia đó. Tóm lại, tôi sẽ nói rằng cơ chế kiểm điểm nhân quyền toàn cầu là hữu ích đối với mọi quốc gia và tôi tin rằng đối với Việt Nam cũng vậy.
Chúng tôi đề nghị Việt Nam cho phép truyền thông thực hành vai trò giám sát trong xã hội và sửa đổi Luật báo chí phù hợp với Công ứơc quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.<br/>
Đại sứ Hannu Himanen
Trà Mi: Xin ông cho bi ết Ph ần Lan đã đ ưa ra nh ững đ ề ngh ị gì đ ối v ới Vi ệt Nam trong bu ổi ki ểm đi ểm nhân quy ền c ủa Hà N ội v ừa qua?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Chúng tôi đề nghị Việt Nam cho phép truyền thông thực hành vai trò giám sát trong xã hội và sửa đổi Luật báo chí phù hợp với Công ứơc quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.
Chúng tôi cũng yêu cầu Hà Nội huỷ bỏ hoặc sửa đổi Bộ luật hình sự sao cho đảm bảo rằng nó không bị áp dụng tuỳ tiện để ngăn cản quyền tự do bày tỏ ý kiến của ngừơi dân, cho phép đặc phái viên đến thăm trong các trừơng hợp ngoại tụng, các vụ án tử hình, đình hoãn các vụ tử hình ngay lập tức với mục tiêu tối cao là tiến tới bãi bỏ cả án tử hình.
Trà Mi: S ơ kh ởi Vi ệt Nam đã bác b ỏ m ột s ố đ ề ngh ị c ủa các n ứơc thành viên trong lĩnh v ực c ải thi ện nhân quy ền bao g ồm nh ững đi ều ông v ừa nêu ra. Theo ông, làm th ế nào đ ể khi ến Vi ệt Nam ph ải l ưu tâm đ ối v ới nh ững v ấn đ ề qu ốc t ế quan tâm?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Dĩ nhiên những nước kiểm điểm nhân quyền có quyền tự quýêt định đối với các đề nghị. Chúng tôi tiếc rằng các đề nghị đó đều không đựơc Hà Nội chấp nhận.
Chúng tôi hết sức mong muốn tiếp tục các cuộc đối thoại nhân quyền với Việt Nam và tin rằng đây là cách duy nhất để có thể giúp tình trạng nhân quyền tại Việt Nam đựơc cải thiện.
Chúng tôi cũng yêu cầu Hà Nội huỷ bỏ hoặc sửa đổi Bộ luật hình sự sao cho đảm bảo rằng nó không bị áp dụng tuỳ tiện để ngăn cản quyền tự do bày tỏ ý kiến của ngừơi dân.<br/>
Đại sứ Hannu Himanen
Đối thoại Nhân quyền
Trà Mi: Ph ần Lan đã t ừng ti ến hành nh ững cu ộc đ ối tho ại nhân quy ền nh ư th ế v ới Vi ệt Nam tr ứơc đây ch ưa, th ưa đ ại s ứ?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Kiểm điểm nhân quyền định kỳ toàn cầu là cơ chế đặc biệt và khá mới mẻ vì mới bắt đầu từ năm ngoái thôi. Và đây là lần đầu tiên Việt Nam tham gia.
Riêng trong mối quan hệ song phương Phần Lan-Việt Nam, các câu hỏi liên quan đến nhân quyền của Việt Nam thường được chúng tôi nêu ra trong các cuộc thảo luận, và điều này đã diễn ra trong nhiều năm nay.
Trà Mi: Hà N ội bác b ỏ các quan tâm và đ ề ngh ị c ủa qu ốc t ế v ề tình hình nhân quy ền Vi ệt Nam, cho r ằng các báo cáo là vô căn c ứ và thi ếu thi ện chí v ới Vi ệt Nam. Ý ki ến c ủa ông nh ư th ế nào?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Kiểm điểm nhân quyền định kỳ 4 năm một lần đối với mỗi quốc gia. Từ đây tới đó, không những Phần Lan mà nhiều quốc gia thành viên Liên hiệp quốc khác, qua các cuộc đối thoại song phương với Việt Nam, cũng sẽ nêu lên những câu hỏi liên quan đến nhân quyền của Việt Nam, kể cả những đề nghị được Hà Nội chấp nhận và không chấp nhận tại buổi kiểm điểm nhân quyền năm nay.
Trà Mi: Th ế nh ưng trong m ắt Hà N ội, h ọ cho r ằng nh ững đ ề ngh ị mà h ọ bác b ỏ là vì chúng vô căn c ứ và thi ếu thi ện chí v ới Vi ệt Nam. Ông nghĩ sao?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Từ chối hay chấp nhận đề nghị hoàn toàn tuỳ thuộc vào quốc gia kiểm điểm nhân quyền, nhưng dĩ nhiên chúng tôi hy vọng rằng dù những đề nghị có bị từ chối đi nữa thì chúng cũng không bị xoá bỏ khỏi nghị trình làm việc của các nứơc.
Chúng vẫn được ghi chép lưu lại và sẽ được đề cập đến trong các cuộc thảo luận, đối thoại, và trong tiến trình của cơ chế kiểm điểm nhân quyền. Những mối quan tâm này sẽ không chìm vào quên lãng.
Trà Mi: Th ế nh ưng làm cách nào có th ể ch ứng minh r ằng nh ững đ ề ngh ị đó hoàn toàn không thíêu c ơ s ở, không thi ếu thi ện chí, nh ư Hà N ội cáo bu ộc?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Chẳng hạn cụ thể như đề nghị của Phần Lan bị coi là thiếu thiện chí với Việt Nam thì đương nhiên đây không phải là điểm nên trình bày trong khuôn khổ kiểm điểm nhân quyền vì nó vượt ra ngoài những quan tâm, những phát biểu xác thực của các nứơc thành viên Liên hiệp quốc trên tinh thần cởi mở và minh bạch của các cuộc đối thoại, nơi mà tất cả những vấn đề bất cập đều phải được nêu lên.
Kiểm điểm nhân quyền là diễn đàn hoàn toàn nghiêm túc, cho nên Hà Nội dứt khoát không nên bác bỏ những đề nghị của quốc tế là “thiếu thiện chí” với Việt Nam. Chúng tôi rất muốn mở ra những cuộc đối thoại trên tinh thần cởi mở, trách nhiệm, và hiểu biết lẫn nhau với chính quyền Việt Nam.
Kiểm điểm nhân quyền là diễn đàn hoàn toàn nghiêm túc, cho nên Hà Nội dứt khoát không nên bác bỏ những đề nghị của quốc tế là "thiếu thiện chí" với Việt Nam.
Đại sứ Phần Lan Hannu Himanen
Nhân quyền và Dân chủ
Trà Mi: M ột s ố t ổ ch ức b ảo v ệ nhân quy ền đã lên ti ếng nói r ằng ki ểm đi ểm nhân quy ền có th ể là th ể th ức h ữu hi ệu đ ối v ới các qu ốc gia đã có ti ến trình dân ch ủ, nh ưng đ ối v ới nh ững n ước ch ưa có dân ch ủ, thì hoàn toàn th ất b ại. Quan đi ểm c ủa ông nh ư th ế nào?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Tôi hiểu là có những ý kiến như thế, nhưng tôi thì không đồng quan điểm đó, đặc biệt bởi vì cơ chế kiểm điểm nhân quyền hiện vẫn còn ở giai đoạn sơ khởi.
Chúng ta nên đợi một vài năm nữa cho đến khi các nước trong Liên hiệp phải báo cáo nhân quyền lần hai, để đánh giá mọi việc. Tôi cho rằng tiến trình kiểm điểm rất minh bạch, với những báo cáo dựa trên số liệu, thông tin thực tế.
Các cuộc kiểm điểm tại trụ sở Liên hiệp quốc ở Geneva đều đựơc truyền hình trực tuyến qua mạng internet khắp nơi trên thế giới. Dĩ nhiên việc kiểm điểm không phải một sớm một chiều có thể làm thay đổi tình hình ở những quốc gia, nhưng tôi hy vọng nó sẽ dần dần mang lại những thay đổi tích cực.
Trà Mi: Theo ông đ ại s ứ, c ần ph ải làm gì đ ể đ ảm b ảo nh ững yêu c ầu c ủa qu ốc t ế đ ược h ồi đáp m ột cách có trách nhi ệm và ông s ẽ nói gì n ếu Vi ệt Nam không đáp ứng đi ều này?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Những đề nghị đưa ra đều được ghi chép trong các văn kiện của Liên Hiệp Quốc, các nước thành viên cũng như các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức quốc tế có thể xem xét những diễn biến tíêp theo sau buổi kiểm điểm nhân quyền và đề cập đến những mối quan tâm khi tiếp xúc, đối thoại với chính phủ Việt Nam.
Chúng tôi hy vọng Hà Nội không những thực thi các đề nghị mà họ đã đồng ý mà còn nghiêm túc cân nhắc những đề nghị cải tổ nhân quyền khác như của Phần Lan đưa ra mà họ đã từ chối.
Đại sứ Phần Lan Hannu Himanen
Cơ chế kiểm điểm nhân quyền chưa đề ra các biện pháp trừng phạt đối với các quốc gia từ chối đề nghị cải tổ nhân quyền, cho nên chúng ta phải đành chấp nhận rằng đây là một tiến trình mang tính hợp tác là chủ yếu.
Trà Mi: V ề đ ối tho ại nhân quy ền gi ữa Ph ần Lan v ới Vi ệt Nam, có d ấu hi ệu nào cho th ấy s ẽ s ớm di ễn ra, th ưa ông đ ại s ứ?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Hiện giờ tôi chưa thể nói ngay là dịp nào nó sẽ diễn ra, chỉ có thể nói là khi đôi bên có cơ hội phù hợp. Dĩ nhiên, đại sứ quán Phần Lan ở Hà Nội biết rõ những gì xảy ra tại buổi kiểm điểm nhân quyền của Việt Nam ở Hội đồng nhân quyền Liên hiệp quốc vừa qua, và họ sẽ xem xét, theo dõi tình hình chặt chẽ.
Trà Mi: Ngay t ại th ời đi ểm này, ông có thông đi ệp gì mu ốn nh ắn g ửi t ới Hà N ội?
Đ ại s ứ Ph ần Lan Hannu Himanen: Tôi sẽ nói rằng chúng tôi đánh giá cao sự tham gia của Việt Nam vào cơ chế kiểm điểm nhân quyền định kỳ toàn cầu.
Chúng tôi hy vọng Hà Nội không những thực thi các đề nghị mà họ đã đồng ý mà còn nghiêm túc cân nhắc những đề nghị cải tổ nhân quyền khác như của Phần Lan đưa ra mà họ đã từ chối.
Trà Mi: Xin chân thành c ảm ơn ông đ ại s ứ đã dành cho chúng tôi cu ộc trao đ ổi này.
------------------------
Trên đây là nội dung cuộc trai đổi giữ Đại sứ Hannu Himanen của Phần Lan tại Geneva trong cuộc với Trà Mi liên quan kết quả buổi kiểm điểm nhân quyền của Việt Nam tại Liên hiệp quốc hồi đầu tháng này.