Người dân Hà Nội và những chuyên gia trong lĩnh vực vệ sinh an toàn thực phẩm nghĩ gì về triển vọng thành công của dự án này. Việt Hà có bài tường trình sau đây:
Chất lượng xuống cấp
Ở Hà Nội, việc tìm một cái chợ mua đồ tươi sống hay tìm một quán cơm bên đường, hoặc một gánh hàng rong để ăn sáng, trưa, chiều hoàn toàn không có gì khó khăn. Kinh tế phát triển, bên cạnh các chợ, các quán cơm bụi, là hàng loạt các siêu thị mọc lên khắp nơi để phục vụ nhu cầu khách hàng hiện đại hơn. Tuy nhiên, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm trong nhiều năm gần đây ở Hà Nội đã trở thành nan giải.
Nói chung đã gọi là chợ thì không được sạch sẽ, vì môi trường, chỗ bán hàng. Đã gọi là chợ thì nó không được sạch rồi, cái khoản vi trùng nọ kia chắc chắn là nhiều.
Chị Nguyễn Thị Hằng
Vấn đề mất vệ sinh an toàn thực phẩm Hà Nội xuất phát từ xuất xứ của thực phẩm, quy trình chế biến, bảo quản, đến nơi bán.
Số liệu thống kê của công an Hà Nội thời gian vừa qua cho thấy cơ quan này đã tịch thu, tiêu hủy gần 2 tấn gà và nội tạng lợn, hơn 3 tấn da trâu bò, lợn, hơn 9 tấn dầu mỡ không có nguồn gốc xuất xứ.
Để mua thực phẩm hàng ngày, hầu hết các bà nội trợ thường có thói quen đi các chợ gần nhà, thay vì đi siêu thị, mặc dù siêu thị thì trông có vẻ sạch sẽ và gọn gàng hơn. Chị Nguyễn Thị Hằng, một người dân Hà Nội cho biết:
Nguyễn Thị Hằng: " Siêu thị người ta không đi mấy vì chợ nó họp ngay gần nhà nó tiện cho mình chạy đi chạy về. Siêu thị thì đồ của họ khong phong phú như ở chợ vì ở Việt nam thì họ vẫn bán ở chợ nhiều hơn."
Tuy nhiên chị Hằng cũng thừa nhận là vấn đề vệ sinh ở các chợ gần nhà thường không đảm bảo.
Nguyễn Thị Hằng: "Nói chung đã gọi là chợ thì không được sạch sẽ, vì môi trường, chỗ bán hàng. Đã gọi là chợ thì nó không được sạch rồi, cái khoản vi trùng nọ kia chắc chắn là nhiều."
Thế nhưng ngay kể cả ở các siêu thị, các cửa hàng bán thực phẩm nhìn bề ngoài sạch sẽ, thì cũng chưa chắc đã đảm bảo về vấn đề xuất xứ hàng hóa. Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm ở các nơi này phụ thuộc vào trách nhiệm của người sản xuất hoặc người bán là chính. Chị Nguyễn Thị Phương, phụ trách một siêu thị ở Hà Nội cho biết:
Nguyễn Thị Phương: "Chi phí kiểm nghiệm thì đắt, ví dụ một mẫu rau là 3 triệu nên chẳng thằng nào kiểm nghiệm hết. Chỉ có sản xuất tự kiểm nghiệm rồi nó đưa giấy cho mình bán, rồi thỉnh thoảng mình cũng đi kiểm nghiệm để kiểm tra thằng sản xuất."
Chị Phương cho biết, ở các siêu thị, cơ quan vệ sinh an toàn thực phẩm còn hay đi kiểm tra, còn ở ngoài chợ thì rất hiếm.
Nguyễn Thị Phương: "Ở ngoài chợ không kiểm tra gì hết, rau cỏ các loại không kiểm tra được gì. Mớ rau mua ngoài chợ đầy thuốc sâu. Tỷ lệ rau sạch trên thị trường Hà Nội là chỉ có 2%, còn 98% kia là rau không đảm bảo."
Làm đề án nào cũng thế, sau khi hoàn tất rồi, nhưng phải duy trì được hiệu quả, đừng có làm xong rồi, thì sang năm nó bay mất, cái đấy không ổn.
TS Nguyễn Thị Kê
Đối với những người tiêu dùng ở Hà Nội, để đối phó với vấn đề mất an toàn vệ sinh thực phẩm, họ thường dựa vào kinh nghiệm cá nhân. Chị Hằng cho biết, chị chỉ mua ở những hàng quen ngoài chợ, và chịu giá đắt hơn chút xíu, coi như thế là an toàn. Riêng đối với cơm bụi thì chị và các đồng nghiệp cùng công ty vẫn bắt buộc phải ăn hàng ngày mặc dù biết có nhiều quán không hợp vệ sinh. Đơn giản họ không còn chọn lựa nào khác.
Hà Nội quá tham vọng?
Theo dự án mới được công bố của Sở Y tế Hà Nội, dự án trị giá 16 tỷ đồng để trấn an tình trạng lộn xộn trong quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ bao gồm việc thông tin giáo dục truyền thông đảm bảo chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, nâng cao năng lực quản lý chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, tăng cường năng lực kiểm nghiệm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng hệ thống giám sát, phân tích ngộ độc thực phẩm và bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm thức ăn đường phố.
Hà Nội đặt mục tiêu đến hết năm nay, toàn thành phố phải có 80% người sản xuất kinh doanh thực phẩm và người tiêu dùng hiểu biét đúng vệ an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo đảm 100% cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm được kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm, 100% các vụ ngộ độc thực phẩm được điều tra giám sát, không để xảy ra ngộ độc hàng loạt, cung cấp bộ xét nghiệm nhanh cho 100% trung tâm y tế các quận, huyện, thị trấn.
Tuy nhiên, theo Giáo sư tiến sĩ Nguyễn Thị Kê, thuộc viện vệ sinh y tế công cộng, thì dường như mục tiêu mà Hà Nội đặt ra là quá tham vọng. Bà nói
Nguyễn Thị Kê: "Cái khó nhất là thức ăn đường phố đấy, giáo dục thì được nhưng họ thực hiện được bao nhiêu, giáo dục người dân có làm được không thì chuyện đó là khác. Cái giáo dục thì hoàn toàn người ta có thể làm được vì hiện người ta vẫn làm. Còn từ nay đến cuối 2010 còn mấy tháng đâu, chưa nói rằng labo xét nghiệm thì người ta tăng cường bằng biện pháp kỹ thuật và tăng cường trang thiết bị, vừa thiết bị, vừa kỹ thuật để giám sát. Bây giờ cháu tăng cường về kỹ thuật, đào tạo có kịp không, mà giờ tăng cường trang thiết bị, giờ mà mua sắm trang thiết bị hoàn thành dự án trong năm 2010 thì theo cô thời gian quá ngắn, không thể được tất cả mọi thứ thế đâu."
Theo Giáo sư Nguyễn Thị Kê, vấn đề khó khăn cho Hà Nội không chỉ vì thời gian từ giờ tới cuối năm còn quá ngắn mà còn bởi tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm diễn ra lan tràn ở mọi khâu. Việc giám sát phải đảm bảo được thực hiện ở mọi lúc mọi nơi, và như vậy đòi hỏi phải có đội ngũ nhân viên đào tạo tốt và đông, điều mà Hà Nội hiện vẫn thiếu.
Một vấn đề nữa mà giáo sư Nguyễn Thị Kê quan ngại đó là việc duy trì kết quả của dự án. Bà nói
Cái khó nhất là thức ăn đường phố đấy, giáo dục thì được nhưng họ thực hiện được bao nhiêu, giáo dục người dân có làm được không thì chuyện đó là khác.
TS Nguyễn Thị Kê
Nguyễn Thị Kê: "Làm đề án nào cũng thế, sau khi hoàn tất rồi, nhưng phải duy trì được hiệu quả, đừng có làm xong rồi, thì sang năm nó bay mất, cái đấy không ổn, nếu như anh thấy khó khăn, thì năm nay mình chi bao nhiêu làm gì, sang năm mình chi tiếp để củng cố, số tiền ít hơn nhưng mà duy trì được kết quả đấy. Đừng có làm như unicef tài trợ một thời gian, làm xong hố xí rồi, một thời gian không có ai giám sát, sau thì đập phá, đổ vỡ hết."
Còn chị Hằng thì tỏ ra hoài nghi về thực chất của dự án.
Nguyễn Thị Hằng: " Em chẳng nhìn được cái số tiền đó rót vào đâu cả, người ta chi gì mình cũng chả biết nữa. Em thấy là qua thông tin đại chúng thì mình cũng chỉ nghe thế thôi, vì Việt nam hay làm theo kiểu hình thức thôi. Bọn em không ngồi ở chợ thì biết người ta làm lúc nào, người ta làm cái gì để kiểm tra."
Những hoài nghi của người dân và các chuyên gia về tham vọng của dự án cũng có những căn cứ nhất định. Năm ngoái, thành phố Hà Nội cũng đã đề ra chỉ tiêu là 80% cơ sở kinh doanh chế biến, 85% cơ sở sản xuất thực phẩm được kiểm tra đạt yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, 70% cơ sở dịch vụ ăn uống được cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện. Thế nhưng theo ban chỉ đạo vệ sinh thực phẩm Hà Nội, toàn thành phố hiện có hơn 6.000 cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm nhưng mới chỉ có khoảng 42% số cơ sở được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm.
Trong khi chờ thành phố chấn chỉnh vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm như đã hứa, người dân Hà Nội hàng ngày vẫn phải tiếp tục sống chung với các sản phẩm mất vệ sinh ở xung quanh mình. Nói một cách hình tượng như lời của chị Nguyễn Thị Hằng là "phải sống chung với lũ".
Theo dòng thời sự:
- Thịt hư thối bán công khai tại Hà Nội
- Hộp xốp đựng thức ăn có nguy cơ gây ung thư gan
- Việt Nam tràn ngập bột gia vị không xuất xứ
- Phát hiện 20 tấn thực phẩm nguy hại tại Hà Nội
- Sở Y Tế TPHCM phát hiện nhiều gia vị chứa chất độc
- Phát hiện 110 kg lòng heo tẩm hóa chất tại biên giới
- Mỗi năm có 8 triệu người bị ngộ độc thực phẩm
- Mỗi ngày có hơn 2 triệu người ăn rau xanh có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt mức cho phép