Việt Hà phỏng vấn tiến sĩ Nguyễn Đình Cử, Viện trưởng viện dân số và các vấn đề xã hội để tìm hiểu thêm về vấn đề này. Tiến sĩ Cử cho biết về tình hình gia tăng dân số trong những năm vừa qua như sau:
Mật độ dân số quá cao
Nguyễn Đình Cử: tôi nói là tăng mạnh chứ không phải là nhanh, tức là nó tăng lên nhiều nhưng không phải là nhanh. Nhiều là so với mật độ dân số hiện nay đã là lớn rồi, mà mỗi năm vẫn cứ tăng thêm 1 triệu. mật độ hiện nay của mình khoảng 259 người trên một km2, năm 2009 này. 259 người/km2, cao gần gấp đôi của trung quốc, gần gấp 6 lần của thế giới, mật độ dân số của việt nam rất là cao. Mà nếu so sánh cả quy mô và mật độ thì mình chỉ thua bốn nước thôi là ấn độ, philippines, bangladesh và nhật bản, tức là cả quy mô dân số và mật độ.
Mật độ dân số hiện nay đã là lớn rồi, mà mỗi năm vẫn cứ tăng thêm 1 triệu. mật độ hiện nay của mình khoảng 259 người trên một km2, năm 2009 này. 259 người/km2, cao gần gấp đôi của trung quốc, gần gấp 6 lần của thế giới, mật độ dân số của việt nam rất là cao.
Tiến sĩ Nguyễn Đình Cử
Việt Hà: xin ông cho biết nguyên nhân tăng mạnh là do đâu?
Nguyễn Đình Cử: tăng mạnh là do đà tăng dân số, cách đây 20 năm mình đẻ nhiều thì đến bây giờ phụ nữ đến tuổi sinh đẻ cũng nhiều, thành ra họ đẻ ít nhưng mà nhiều người đẻ nên thành ra là vẫn nhiều. cách đây 40 năm, người ta cũng đẻ nhiều, đến năm 88 người ta đẻ cũng nhiều nên số đấy vào độ tuổi sinh đẻ nhiều. mỗi người đẻ ít đi nhưng nhiều người đẻ nên vẫn ra là nhiều con.
Việt Hà: Việc gia tăng mạnh như vậy thì có ảnh hưởng gì đến việc mất cân đối giới tính không?
Nguyễn Đình Cử: mất cân đối giới tính là chuyện khác, còn đẻ nhiều là người ta gọi quy mô số lượng, còn nói đến giới tính là nói đến cơ cấu, tức là nam so với nữ. tình trạng mất cân đối giới tính ngày càng tăng lên. Thí dụ năm 2007 là người ta đẻ 112 cháu trai tương ứng với đẻ 100 cháu gái.
Và xu hướng này hiện đang tăng lên. Và hiện xã hội cũng lo ngại câu chuyện như vậy. Hiện nay số liệu mới nhất của tôi năm 2007 là 112/100. Vì những cuộc điều tra xã hội lớn thế này thì người ta cũng không thể làm thường xuyên và số liệu cũng không cập nhật được.
Tình trạng mất cân đối giới tính ngày càng trầm trọng
Việt Hà: Xin ông cho biết nguyên nhân của mất cân đối giới tính trong dân số Việt Nam?
Nguyễn Đình Cử: vì Việt Nam là ảnh hưởng của nho giáo, thế kỷ thứ 15 việt nam lấy nho giáo làm quốc giáo, mà nho giáo là trọng nam khinh nữ, nho giáo là phải có con nối dõi tông đường. theo quan niệm của nho giáo, một trong những trọng tội nhất là tội bất hiếu lớn nhất là tội không có con trai nối dõi tông đường. người ta quan niệm như vậy.
Việt Nam là ảnh hưởng của nho giáo, thế kỷ thứ 15 việt nam lấy nho giáo làm quốc giáo, mà nho giáo là trọng nam khinh nữ, nho giáo là phải có con nối dõi tông đường. theo quan niệm của nho giáo, một trong những trọng tội nhất là tội bất hiếu lớn nhất là tội không có con trai nối dõi tông đường. người ta quan niệm như vậy
Tiến sĩ Nguyễn Đình Cử
Tất nhiên đó là thế kỷ thứ 15, bây giờ thì cái ảnh hưởng của nó đã giảm rất nhiều, nhưng vẫn còn ảnh hưởng. Nhưng văn hoá chỉ là một phần thôi, phần thứ hai nữa là về lý do kinh tế. Một đất nước nông nghiệp thì phần lớn cha mẹ không có lương hưu, không có bảo hiểm xã hội, khi về hưu người ta phải dựa vào con, mà người ta cũng không có tích luỹ.
Mà theo truyền thống văn hóa là chỉ có con trai ở với bố mẹ thôi chứ con gái đi lấy chồng. Còn yếu tố nữa là thờ cúng tổ tiên. chỉ có con trai mới thờ cúng, con gái đi về nhà chồng rồi, nên người ta cũng cần cái đó nữa. Cho nên nó có cả yếu tố kinh tế, yếu tố văn hoá, cả yếu tố kỹ thuật.
Bây giờ người ta siêu âm, phát hiện sớm giới tính thai nhi, người ta nạo phá thai an toàn, nếu giới tính không theo nguyện vọng của cha mẹ thì người ta nạo phá đi.
Việt Hà: Vậy nếu việc mất cân đối giới tính kéo dài thì sẽ dẫn đến những hậu quả gì?
Nguyễn Đình Cử: hậu quả đương nhiên là với chế độ một vợ một chồng thì sẽ có một bộ phận nam giới không lấy được vợ. Cái thứ hai nữa là ngay ở Hải phòng có xã là công dân định kiện chủ tịch xã vì con người ta không lấy được vợ. Một phần là mất cân đối giới tính, một phần là phụ nữ việt nam bây giờ cứ hay đi lấy chồng ngoại, Đài loan, Hàn quốc, Trung quốc, thành thử tình trạng mất cân đối giới tính càng trầm trọng thêm.
Cái thứ hai là mình lại nằm ở vành đai thiếu phụ nữ thí dụ như Trung quốc, Đài loan hay Hàn quốc đều rơi vào tình trạng như vậy. Họ lại cứ sang việt nam họ lấy vợ. theo tôi thì lấy cũng không phải vì tình yêu, nó mang tính chất, nhiều khi mang tính chất kinh tế, nên cũng không hay nên nhiều người gặp cảnh trái ngược.
Câu chuyện thứ 3 là khi mà ở vành đai ở các nước hiếm phụ nữ thì nảy sinh tình trạng mua bán phụ nữ, bắt cóc trẻ em gái cũng đã diễn ra. Thứ 4 là nạn mại dâm cũng khó hạn chế được vì một số người nam giới, một số lớn không lấy được vợ mà người ta vẫn có nhu cầu tình dục chẳng hạn thì người ta phải đi vào con đường, vào nơi mại dâm thôi.
Tình trạng mất cân đối giới tính khi sinh, rồi phụ nữ đi lấy chồng ngoại nữa thì càng làm cho tình trạng mất cân đối giới tính này ngày càng nghiêm trọng thêm.
Mình lại nằm ở vành đai thiếu phụ nữ thí dụ như Trung quốc, Đài loan hay Hàn quốc đều rơi vào tình trạng như vậy. Họ lại cứ sang việt nam họ lấy vợ. theo tôi thì lấy cũng không phải vì tình yêu, nó mang tính chất, nhiều khi mang tính chất kinh tế, nên cũng không hay nên nhiều người gặp cảnh trái ngược.
Tiến sĩ Nguyễn Đình Cử
Chỉ số HDI của VN xếp hạng gần cuối trên thế giới
Việt Hà: Trong báo cáo mới đây của Bộ y tế, có đề cập đến chỉ số HDI và nói rằng chỉ số này của Việt Nam còn thấp, xin ông có thể giải thích về khái niệm này?
Nguyễn Đình Cử: HDI là chỉ số phát triển con người, từ tiếng Anh là human development index. HDI người ta dựa vào chỉ tiêu GDP bình quân đầu người, cái thứ hai là dựa vào chỉ số giáo dục, tỷ lệ người đi học, tỷ lệ người biết chữ, thì người ta căn cứ vào ba chỉ số đó để tính chỉ số phát triển con người. chỉ số phát triển con người cao nhất là bằng 1, thấp nhất là bằng 0. Việt nam hiện đứng khoảng 0,718. ở việt nam chỉ số phát triển con người như vậy thì liên hiệp quốc người ta tính cho tất cả các nước trên thế giới, khoảng 174 nước tham gia tính toán.
Liên hiệp quốc tính cho từng nước từng năm một, Việt Nam năm 1992 thì rất là thấp cỡ khoảng 0,53, đến năm 2006 theo số liệu 2006 mà người ta công bố năm 2008 thì lên tới 0,718, thì cũng vào loại khá. Nhưng xếp hạng trên thế giới thì mình vẫn đứng ở hạng 110/179 hoặc 174. Mình vẫn vào tốp 1/3 các nước còn lại tức là ở tốp cuối.
Việt Hà: Xin cảm ơn ông