Trong chương trình hôm nay chúng tôi xin gửi tới quí vị bài đầu tiên trong loạt bài bàn đến vấn đề Mở rộng Hà Nội, một đề tài được bàn đến trong những ngày qua tại diễn đàn Quốc Hội, cũng như được sự quan tâm của dư luận xã hội. Loạt bài do Việt Hùng thực hiện. Bài đầu tiên là cuộc trao đổi với tiến sĩ Nguyễn Quang A, mời quí vị theo dõi.
Quốc hội, Nhân dân thiếu thông tin
Việt Hùng: Cám ơn tiến sĩ Nguyễn Quang A đã dành thời giờ cho cuộc phỏng vấn ngày hôm nay, thưa tiến sĩ với dự án Mở rộng Hà Nội hiện đang được bàn tại Quốc Hội, tiến sĩ nhận định vấn đề này như thế nào?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Vấn đề Mở rộng Hà Nội đúng hay không đúng, có đáp ứng được nhu cầu phát triển hay không tôi không dám bàn đến. Tôi chỉ muốn nói đến cách làm, cách thông qua…
Nếu một dự án đã được chuẩn bị 7-8 năm trong khi các đại biểu Quốc hội cũng nói rằng thiếu thông tin, nhân dân cũng nói thiếu thông tin thì tôi thấy đấy là chuyện rất cần phải bàn.
Việt Hùng: Cái rất cần phải bàn ở đây đâu có nghĩa là tất cả các dự án mang tính chiến lược quốc gia cũng đều phải đưa thông tin ra cho dư luận?
Tôi nghĩ những gì đụng đến người dân thì phải để cho những người liên quan có được tiếng nói, có được cơ hội tiếp cận với những thông tin đó. Có những loại tự cơ quan nhà nước quyết định, có những chuyện phải để Quốc hội quyết định, có những chuyện quốc dân đại sự thì thậm chí phải trưng cầu dân ý.
TS Nguyễn Quang A
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Tôi nghĩ những gì đụng đến người dân thì phải để cho những người liên quan có được tiếng nói, có được cơ hội tiếp cận với những thông tin đó. Tôi cũng không nghĩ rằng tất cả mọi chuyện đều phải đưa ra cho dân quyết định.
Quan trọng là phải làm sao phân từng loại, có những loại tự cơ quan nhà nước quyết định, có những chuyện phải để Quốc hội quyết định, có những chuyện quốc dân đại sự thì thậm chí phải trưng cầu dân ý. Tôi nghĩ chuyện Mở rộng Hà Nội là chuyện đụng đến hàng chục triệu người liên quan đến Hà Nội và các tỉnh.
Việt Hùng: Tiến sĩ cho rằng những thông tin về việc Mở rộng Hà Nội là chưa đầy đủ, dựa vào đâu mà tiến sĩ có thể nói như vậy?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Dựa vào đâu? Là bởi vì bản thân như tôi chẳng hạn, tôi cũng chỉ được tiếp cận những thông tin ấy qua báo chí, chứ không thể tìm được ở đâu ngay trong trang WEB của Chính phủ hay của Bộ Xây dựng…để có thể biết những thông tin ấy là thế nào? Chi tiết đến đâu? Không có! Chuyện phát triển và Mở rộng Hà Nội tôi tin là đó không phải là "Bí mật Quốc gia".
Có nhiều chuyện không ổn
Việt Hùng: Phải chăng là tiến sĩ muốn nói đến sự vội vàng khi thông qua dự án đó?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Tôi nghĩ thủ tục ra Quyết định là không ổn. Có thể là có một số người đã tiếp cận được với những thông tin rất là đầy đủ, chính xác, có cơ sở nữa, trong khi những người trực tiếp liên quan thì lại không có được những thông tin đó.
Việt Hùng: Tiến sĩ nói là dự án đã có từ 8 năm nay, đó là theo lời ông Bộ trưởng Nội vụ Trần Văn Tuấn, trong khi ông Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói tính đến thời điểm năm 2008 này dự án mới chỉ được 6 năm? Phải chăng tiến sĩ muốn nói đến sự thiếu vắng các nhà chuyên môn hay sao?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Chắc là như vậy, bởi vì ngay chính những người am hiểu về vấn đề này họ cũng nói như tôi tức là họ cũng thiếu thông tin. Ở đây tôi muốn nói lẽ ra với những việc lớn như vậy cần phải có ý kiến của nhiều người nhất là những người có liên quan, nhưng tiếc là những thông tin ấy họ không thể tiếp cận được.
Và vì không thể tiếp cận được cho nên những người am hiểu về vấn đề quy hoạch, kiến trúc… họ cũng nêu ý kiến phản bác rất mạnh, tôi nghĩ những người đó cũng không có thông tin và cũng không được hỏi. Những người không được hỏi nhưng họ có trình độ chuyên môn thì người ta có quyền được góp ý và những góp ý ấy có được nghe hay không lại là chuyện khác. Tôi nghĩ trong những việc làm vừa qua những người muốn góp ý cũng không có thông tin để mà góp ý.
Đã “quyết” rồi, Quốc hội bàn làm gì?
Việt Hùng: Hiện nay tại Quốc hội có hai ý kiến. Ý kiến thứ nhất là cứ thông qua vì Bộ chính trị đã thông qua, Hội nghị Trung ương 6 hồi tháng Giêng vừa qua cũng đã thông qua, các Bộ, Ban-Ngành đã thông qua nay chỉ chờ Quốc hội giơ tay. Ý kiến thứ hai thì nói đành rằng vấn đề Mở rộng Hà Nội là cần thiết nhưng ít nhất cũng phải sau Lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long. Nếu là tiến sĩ, tiến sĩ nghiêng về ý kiến nào?
Nếu mà đã có ai quyết rồi, xong đưa cho đại biểu Quốc hội bảo là đã có “người” quyết rồi các ông chỉ giơ tay thông qua thôi… thì tôi nghĩ cái này khỏi phải hỏi ý kiến làm gì, cứ bảo là cái này đã quyết rồi, Xong! Không được thảo luận nữa!
TS Nguyễn Quang A
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Tôi quay lại vấn đề thủ tục, nếu mà đã có ai quyết rồi, xong đưa cho đại biểu Quốc hội bảo là đã có "người" quyết rồi các ông chỉ giơ tay thông qua thôi… thì tôi nghĩ cái này khỏi phải hỏi ý kiến làm gì, cứ bảo là cái này đã quyết rồi, Xong! Không được thảo luận nữa! Khỏi phải cần biểu quyết làm gì bởi vì các ông biểu quyết cũng chỉ là vô nghĩa.
Cách làm như thế tôi nghĩ không hay. Ý kiến riêng của tôi, tôi nghĩ là nên hoãn chuyện này lại để bàn cho ngã ngũ rồi hãy quyết định. Bởi vì đã quyết định rồi mới đưa ra để hỏi ý kiến thì theo tôi chẳng có ý nghĩa gì.
Việt Hùng: Như vậy trong bối cảnh như hiện nay ý kiến của tiến sĩ về dự án Mở rộng Hà Nội là chưa khả thi để thực hiện hay sao?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Bởi vì tôi không có thông tin về dự án ấy…
Việt Hùng: Câu hỏi chúng tôi đặt ra ở đây là vấn đề thời gian tính, theo tiến sĩ là chưa đủ "độ chín" để thực hiện dự án đó hay sao?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Chắc chắn là vậy!
Việt Hùng: Tiến sĩ cho rằng cách làm và hình thức thông qua là chưa ổn, nhưng tại Quốc hội hẳn là tiến sĩ cũng biết vẫn như những việc từng xảy ra chẳng hạn khi Bộ chính trị và Trung ương đã quyết định rồi thì trong Quốc hội có thể nói hơn 90% đại biểu là đảng viên thì đương nhiên nếu mà nói về sinh hoạt đảng thì đương nhiên những đại biểu đó phải theo quy chế của đảng, tức là phải thông qua?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Chắc chắn là như vậy, nhưng tôi có thể có kiến nghị với Quốc hội là đừng bỏ phiếu bằng bấm nút nữa, đừng bỏ phiếu bằng giơ tay nữa, hãy bỏ phiếu kín. Mà bỏ phiểu kín phải rõ ràng có hai điểm, đồng ý hay không đồng ý, đại biểu phải gạch một trong hai điểm đó để ban kiểm phiếu không thể biết được ai gạch cái nào, ai không gạch cái nào…thì tôi tin là chưa chắc đã được đa số đâu, bởi vì thủ tục đôi khi lại trở thành vô cùng quan trọng.
Việt Hùng: Trong vấn đề dự án Mở rộng Hà Nội tiến sĩ có nhắc nhiều đến vấn đề có nhiều nhà chuyên môn không được hỏi ý kiến nhưng có tâm huyết muốn đóng góp trong vấn đề này. Câu hỏi chúng tôi đặt ra trong trường hợp này Viện Nghiên cứu Phát triển IDS do tiến sĩ đứng đầu có thể đóng góp được gì trong vấn đề này?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Phải nói thực Viện IDS của chúng tôi là một viện mới, chúng tôi có 3 đề tài nghiên cứu hiện đang tiến hành và trong đó không có một đề tài nào đi sâu vào vấn đề này. Cái mà chúng tôi có thể đóng góp là những vấn đề làm sao, bằng cách nào, bằng thủ tục nào để có thể ra được một quyết định tốt hơn là hiện tại và quyết định ấy có thể thực hiện một cách hữu hiệu hơn là cách làm hiện tại thì cái đó chúng tôi có thể đóng góp được.
Việt Hùng: Tiến sĩ nói đề tài này không nằm trong trọng tâm chính của Viện IDS trong thời gian tới thế tuy nhiên người ta nhận thấy kể từ ngày thành lập vai trò của Viện Nghiên cứu Phát triển IDS bàn về vấn đề Kinh tế - Giáo dục – Nông thôn mà cụ thể tới đây có buổi Hội thảo bàn về vấn đề Tam nông trong khi theo ghi nhận vấn đề này sẽ được bàn và quyết định tại Hội nghị Trung ương 7 khai diễn khoảng tháng 6 hay tháng 7 tới đây, thì trở lại vấn đề Mở rộng Hà Nội, phải chăng đây có phải là đề tài của Viện trong tương lai hay không?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A: Chúng tôi chưa họp lại Hội đồng Viện, cũng có thể chúng tôi sẽ mở rộng đề tài này qua lãnh vực đó nếu Hội đồng Viện xét thấy là cần thiết, hiện bây giờ thì chưa, nhưng tôi có thể nói vấn đề Mở rộng Hà Nội có thể đụng đến đề tài Nông nghiệp – Nông thôn của chúng tôi. Nó cũng có thể dính đến đề tài Việt Nam Phát triển bền vững của Viện chúng tôi. Chúng tôi cũng tương đối là uyển chuyển để có thể đề cập một phần, một mảng nào đó trong đề tài Mở rộng Hà Nội này.
Việt Hùng: Theo tiến sĩ Nguyễn Quang A, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển IDS thì dự án Mở rộng Hà Nội dư luận thiếu thông tin đã đành, ngay cả với quan chức từng nắm giữ vị trí quan trọng của Việt Nam như cựu Thủ tướng Võ Văn Kiệt và không ít các đại biểu Quốc hội cũng không có thông tin…
Thực tế có đúng như vậy hay không? Trong một buổi phát thanh tới chúng tôi sẽ gửi tới quí vị bài thứ hai trong loạt bài bàn đến vấn đề Mở rộng Hà Nội mà khách mời là đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc, mời quí vị nhớ đón nghe.