Nam Nguyên trình bày vấn đề này:
So với năm 1968 tức cách nay 4 thập niên, diện tích mặt đất ở vùng đồng bằng sông Cửu Long có chứa nước và diện tích mặt đất có nước tràn từ sông vào đã giảm tới 60%. Các nhà khoa học của Trường Đại Học Cần Thơ cho biết như vậy trong các nghiên cứu của mình.
Mực nước biển dâng cao hơn
Tình hình vừa nói có nhiều nguyên nhân, như biến đổi khí hậu làm nước biển dâng cao hơn và tràn vào đất liền trong mùa khô. Tuy nhiên nguyên nhân hệ trọng nhất lại đến từ chính con người VN. Để có thể gia tăng diện tích trồng lúa và canh tác quanh năm, chính quyền khuyến khích người dân đắp bờ bao ngăn lũ. TS Lê Văn Bảnh Viện trưởng viện lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long đưa ra nhận định:
Nhưng hiện nay người ta đắp đê bao khép kín, do đó trong mùa lũ nước lũ chạy thẳng ra biển hết không lưu trữ nhiều trong đồng ruộng. Do đó khi tới mùa khô nước trong nguồn không còn sức chảy ra nữa thì ngoài biển sẽ tràn vô.
TS Lê Văn Bảnh Viện trưởng VLĐBSCL
"Người ta nói có thể do mực nước biển dâng lên, đó là một việc. Nhưng việc quan trọng nữa là ở đồng bằng sông Cửu Long có hiện tượng người ta dùng đê bao khép kín. Thông thường trước nay khi nước lũ xuống tràn ngập cả cánh đồng, lượng nước đó được lưu trữ trên đồng ruộng, trong thời gian mùa lũ nước lũ chảy ra sông biển vẫn bình thường. Nhưng hiện nay người ta đắp đê bao khép kín, do đó trong mùa lũ nước lũ chạy thẳng ra biển hết không lưu trữ nhiều trong đồng ruộng. Do đó khi tới mùa khô nước trong nguồn không còn sức chảy ra nữa thì ngoài biển sẽ tràn vô. Đó cũng là một trong những nguyên nhân làm nước biển xâm nhập nhiều hơn."
Nước biển tràn vào đất liền ngày một xa hơn
Từ nhiều năm nay nước biển tràn vào đất liền vùng đồng bằng sông Cửu Long ngày một xa hơn. Mùa khô năm 2008, một số tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long bị nước biển tràn ngược vào đất liền xa tới 65 km. Mấy tháng mùa khô đã xảy ra tình trạng thiếu nước ngọt cho canh tác và sinh hoạt.
Năm nay, tình hình tệ hại hơn theo dự báo của Viện khoa học thủy lợi miền Nam. Cao điểm nước mặn xâm nhập xa nhất tới 70km sẽ xảy ra vào tháng 5 sắp tới đối với nhiều tỉnh vùng sông nước Cửu Long. Ngay trong tháng 3 hiện nay, nước mặn đang xâm nhập sâu hơn vào nội địa các tỉnh ven biển như Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau. Không những vậy, các tỉnh xa biển như An Giang, Vĩnh Long, Hậu Giang và thành phố Cần Thơ cũng bị ảnh hưởng.
Trước thực trạng nước mặn xâm nhập, các chuyên gia khuyến cáo nông dân thực hiện một số biện pháp để có thể tiếp tục canh tác. TS Lê Văn Bảnh Viện trưởng viện lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long cho biết:
“Độ mặn chừng hai phần ngàn thì các giống lúa của mình nghiên cứu ra có thể chịu đựng được. Nông dân có thể tăng cường lịch thời vụ, các vùng ven biển tận dụng nước trời nước mưa, thứ hai để cho thời gian cây lúa đứng trên đồng ít hơn thì chuyển thay vì xạ thời gian 90 tới 100 ngày, nếu cấy thì thời gian rút ngắn được 20 ngày. Cây lúa đứng trên đồng ngắn hơn thì có thể giảm áp lực của nước ngập mặn. Do vậy nên chuyển đổi dần dần từ gieo xạ thẳng chuyển sang cấy, nông dân gieo mạ nơi khác đem đến cấy, như vậy xử lý được một phần thời gian cây lúa đứng trên đồng sẽ giảm bớt ảnh hưởng của nước mặn.”
Hệ quả biến đổi khí hậu
Tình trạng trái đất ấm dần biến đổi khí hậu được dự báo sẽ gây ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng cho các vùng ven biển của VN trong đó có đồng bằng sông Cửu Long. Bà Lê thị Xuân Lan, phó phòng dự báo Đài Khí Tượng Thủy Văn Khu Vực Nam Bộ nhận định:
Theo dự đoán tính toán thì tới 2070, nước biển có thể dâng cao khoảng 70 tới 90cm, như vậy một số diện tích nhất là vùng ven biển sẽ bị chìm dưới nước.
Bà Lê thị Xuân Lan, phó phòng DB ĐKT Thủy Văn KV Nam Bộ
“Cả nước VN phải chịu ảnh hưởng biến đổi khí hậu, nhưng riêng với đồng bằng sông Cửu Long có tác động rất nhiều. Bởi vì vùng này ở độ cao thấp. Theo dự đoán tính toán thì tới 2070, nước biển có thể dâng cao khoảng 70 tới 90cm, như vậy một số diện tích nhất là vùng ven biển sẽ bị chìm dưới nước.”
Câu chuyện 50 năm 100 năm nữa, có thể chưa được nông dân vùng đồng bằng sông Cửu Long quan tâm. Tuy nhiên thực tế trước mắt, vụ đông xuân trúng mùa giá lúa cao, hầu hết nông dân đã không bỏ qua cơ hội, nhanh chóng xuống giống vụ lúa hè thu ngay trên những cánh đồng vừa cắt xong lúa đông xuân. TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng viện lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long cảnh báo là sẽ xảy ra khô hạn ngay đầu vụ hè thu.
Các thông tin khác tiên đoán là nông dân sẽ khắc phục bằng cách bơm chuyền nhiều lần từ nguồn nước và phải thức khuya hơn chờ con nước lớn trên sông.