Điều nghịch lý trong vụ Đông Xuân
Các nguồn tin từ Bộ NN-PTNT cho biết tính đến thời điểm ngày 17/5/2009, nông dân các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã gieo sạ khoảng 1 triệu ha lúa hè thu, trên tổng diện tích dự kiến là 1 triệu 600 ngàn ha. Theo ghi nhận thực tế, nhiều địa phương nông dân tiếp tục làm giống lúa hạt tròn IR 50404, sau khi loại lúa này đem lại nhiều lợi nhuận trong vụ đông xuân. IR50404 là giống lúa ngắn ngày, năng suất cao và có khả năng đề kháng tốt với dịch bệnh.
Nông dân các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã gieo sạ khoảng 1 triệu ha lúa hè thu, trên tổng diện tích dự kiến là 1 triệu 600 ngàn ha. Theo ghi nhận thực tế, nhiều địa phương nông dân tiếp tục làm giống lúa hạt tròn IR 50404, sau khi loại lúa này đem lại nhiều lợi nhuận trong vụ đông xuân.
TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng viện lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long giải thích cho chúng tôi điều nghịch lý, tại sao giống lúa thường lại dễ bán lời nhiều trong vụ đông xuân 2009 vừa qua:
"Người trồng lúa cứ loại nào vụ trước bán được là họ làm. Trong quá trình như vậy cũng có trục trặc, ví dụ giống 50404 không phải là tệ có thể làm gạo 15%, 25% để xuất khẩu. Nhưng do năm rồi không cho xuất khẩu thành ra bị ứ đọng lại, rồi nói là lúa này là lúa dở phải bỏ.
Thực chất năm nay khi bán được gạo 25%, 15% tấm cho bên Phi nhiều thì thương lái lại đi kiếm mua loại lúa này. Đây là điều rất khó khăn trong chỉ đạo sản xuất.”
Năm ngoái khi vụ hè thu ế ẩm, liên quan tới chính sách điều hành xuất khẩu gạo được mô tả là bất cập, thì Hiệp Hội Lương Thực VN đổ lỗi là nông dân đã làm quá nhiều lúa hạt tròn IR 50404 trong hai vụ hè thu và thu đông, trong khi các nước nhập khẩu gạo VN đã mua đủ lượng gạo 25% tấm, vốn được chế biến từ lúa hạt tròn 50404.
Do vậy khi vào vụ đông xuân 2008-2009, Bộ NN-PTNT đã khuyến cáo người dân không làm giống lúa này nữa.
Tuy nhiên những nông dân không tìm được giống lúa khác, vẫn làm 50404 và nghịch lý thị trường đã diễn ra, VN ký bán được nhiều hợp đồng lớn loại gạo trắng 25% tấm, doanh nghiệp xuất khẩu đặt hàng doanh nghiệp chế biến xay xát, những cơ sở này đặt hàng thương lái là những người trực tiếp mua lúa tại chân ruộng. 50404 và những loại lúa tròn lên ngôi, trong khi những người làm lúa hạt dài chất lượng cao và lúa thơm bị giảm thu nhập vì thị trường có nhu cầu thấp đối với loại gạo cao cấp 5% tấm hay gạo thơm đặc sản.
Do vậy khi vào vụ đông xuân 2008-2009, Bộ NN-PTNT đã khuyến cáo người dân không làm giống lúa này nữa. Tuy nhiên những nông dân không tìm được giống lúa khác, vẫn làm 50404 và nghịch lý thị trường đã diễn ra, VN ký bán được nhiều hợp đồng lớn loại gạo trắng 25% tấm<br/>
Người nông dân hết tin vào khuyến cáo của chính quyền
Chính vì tình trạng này, bán xong lúa đông xuân người dân xuống giống hè thu và không nghe theo khuyến cáo của ngành nông nghiệp nữa.
"Làm lại lúa tròn 504 nữa, tôi làm chưa tới 1 ha 10 công, mấy đứa con tôi làm vòng vòng chỗ khác.Giống tự mình gầy coi miếng đất nào bằng mua giống đó mình sạ lại. Giờ chắc người ta không nghe bên nông nghiệp nói nữa, tại vì hôm sạ vừa rồi kêu sạ lúa dài đừng sạ lúa tròn Nhà nước không mua, mua ít lắm. Vì vậy nông dân sạ lúa dài hết trơn, lúa dài bây giờ mua bằng giá lúa ngang mà năng suất không bằng. Bây giờ người ta không chịu nghe lời mấy người đó nữa."
Ở đồng bằng sông Cửu Long, trên diện tích 1 triệu ha đã gieo sạ lúa hè thu, tỷ lệ lúa tròn 50404 đã vượt ngưỡng 20% mà Bộ NN-PTNT khuyến cáo ngay từ khi vụ đông xuân chưa thu hoạch xong.
Người ta không nghe bên nông nghiệp nói nữa, tại vì hôm sạ vừa rồi kêu sạ lúa dài đừng sạ lúa tròn Nhà nước không mua, mua ít lắm. Vì vậy nông dân sạ lúa dài hết trơn, lúa dài bây giờ mua bằng giá lúa ngang mà năng suất không bằng. Bây giờ người ta không chịu nghe lời mấy người đó nữa.
Nông dân
Phía doanh nghiệp xuất khẩu cũng nói với chúng tôi là, trong 6 tháng cuối năm các hợp đồng của họ bán cho thương nhân nước ngoài thiên về loại gạo chất lượng cao. Ông Nguyễn Hùng Linh, Tổng Giám Đốc Công Ty Du Lịch Thương Mại Kiên Giang cho biết:
"Sáu tháng cuối năm theo tôi gạo cấp thấp không thể tiêu thụ ra thị trường nước ngoài được nhiều. Do đó nên sản xuất gạo hạt dài, không nên làm gạo hạt ngắn nữa như gạo cấp thấp 25% tấm sẽ ảnh hưởng lớn nông dân VN."
Không thể có thêm 1 vụ Hè Thu năm ngoái
Chúng đặt câu hỏi với ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp Hội Lương Thực VN rằng, nông dân đang tiếp tục làm lúa tròn 50404 vậy có xảy ra một vụ hè thu 2008 nữa hay không. Ông Phong xác định là không thể xảy ra:
“Năm 2008 mình chưa có chủ động, chứ năm nay nếu có tình trạng đó thì cũng không thể xảy ra được, tại vì mình đã có hướng chuẩn bị trước rồi. Như bây giờ cái đó bán tiêu thụ chậm thì mua để vào kho, hồi trước chưa chủ động bây giờ chủ động rồi, tổng công ty lương lực có sẵn kho sức chứa hơn 1 triệu tấn.”
Câu chuyện nông dân trồng cây gì giống gì nuôi con gì, mãi là một điệp khúc quen thuộc. Giới chuyên gia và doanh nghiệp nhận định rằng, do không có một chiến lược lâu dài cho ngành gạo nên nông dân tự bơi, tự quyết định, mất lòng tin về lâu dài sẽ dẫn tới sự bất lợi cho chính họ và nhà xuất khẩu.