Trước khi ông xuất hiện trước Quốc Hội Liên Bang để đọc bản thông điệp đầu tiên báo cáo cho nhân dân Mỹ biết về tình hình quốc gia., Ban Việt Ngữ chúng tôi xin nhìn lại những gì đã xảy ra trong một năm qua, tính từ ngày ông đọc bài diễn văn nhậm chức.
Thời kỳ trăng mật
Barack Obama: "Tôi đứng đây hôm nay với sứ mệnh phía trước, tôi rất biết ơn sự tin tưởng mà các bạn đã dành cho và nhớ rất rõ những hy sinh mà tổ tiên chúng ta đã phải trải qua. Tôi xin cám ơn Tổng Thống George W. Bush vì sự phụng sự của ông cho đất nước này".
Ông Bush thực hiện đúng lời phát biểu đưa ra với báo chí sau ngày rời Nhà Trắng: “sẽ im lặng để người kế nhiệm tôi làm việc”. Một tuần trước đây, ông lên tiếng ca ngợi Tổng Thống Obama vì “đã có những quyết định hữu lý và cấp thời” ngay sau khi trận động đất xảy ra ở Haiti. Ông Bush cũng không nói gì về những chỉ trích mà ông Obama đã đưa ra, ngụ ý cho rằng vị Tổng Thống Cộng Hòa không làm tròn trách nhiệm với dân chúng Mỹ sau ngày các bang miền Nam bị cơn bão Katrina tàn phá.
Tôi đứng đây hôm nay với sứ mệnh phía trước, tôi rất biết ơn sự tin tưởng mà các bạn đã dành cho và nhớ rất rõ những hy sinh mà tổ tiên chúng ta đã phải trải qua.
Ông Bush im tiếng, nhưng Phó Tổng Thống Dick Cheney không ngồi yên. Ngay sau tuần lễ đầu tiên, ông Cheney thường xuyên lên tiếng chỉ trích chính sách của ông Obama, đặc biệt là chính sách liên quan đến an ninh quốc gia. Ông Cheney cho rằng ông Obama “chậm trễ quyết định đưa thêm quân sang Afghanistan”, và vụ khủng bố bất thành trên chuyến bay từ Amsterdam vào Mỹ hôm Lễ Giáng Sinh vừa rồi là bằng chứng xác nhận ông Obama “đang làm ra vẻ như nước Mỹ không ở trong thời chiến tranh với bọn khủng bố”.
Thử thách và trách nhiệm
Barack Obama: "Hôm nay tôi muốn nói với các bạn rằng chúng ta đang thật sự phải đối mặt với các thử thách. Có vô số thách thức và tất cả đều nghiêm trọng. Chúng ta không thể dễ dàng vượt qua trong một thời gian ngắn, nhưng điều chúng ta cần biết là nước Mỹ sẽ vượt qua".
Trong một cuộc thăm dò do nhật báo USA Today thực hiện hồi tháng Giêng năm 2009, 85% người được hỏi nói rất lo âu với những thử thách mà nước Mỹ phải trực diện. Một năm sau, 76% những người này cho hay vẫn còn lo âu về tương lai quốc gia của họ.
Cuộc thăm dò do Viện Nghiên Cứu Gallup thực hiện cho thấy cử tri Hoa Kỳ vẫn chia đôi khi được hỏi cảm nghĩ về các chính sách do Tổng Thống Obama đưa ra sau một năm nắm quyền: 39% ủng hộ, 37% nói ông Obama đã đưa quốc gia đi sai đường và 20% cho biết không hài lòng vì nghĩ rằng ra ông Obama “có thể làm được nhiều hơn nữa” trong năm đầu tiên.
Barack Obama: "Để tái khẳng định sự vĩ đại của đất nước này, điều tất cả mọi người chúng ta phải hiểu là vĩ đại không phải là thứ được định sẵn, mà chúng ta phải nỗ lực giành lấy. Bắt đầu từ hôm nay, chúng ta phải tự mình đứng dậy, tự rũ bỏ bụi bậm và bắt đầu công tác tái tạo nước Mỹ."
Cũng như tất cả các vị tiền nhiệm, ông Obama kêu gọi sự đoàn kết để cùng ông xây dựng quốc gia. Cũng giống như hầu hết các vị tiền nhiệm, lời kêu gọi của ông không được sự đáp ứng như ông mong muốn.
Tất cả những kế hoạch mà ông đưa ra trong năm đầu tiên đều không có sự tiếp tay của phe Cộng Hòa đối lập. Đảng Cộng Hòa không ủng hộ gói kích cầu kinh tế của ông, không đồng ý với ngân sách ông đề nghị, không tán thành kế hoạch cải tổ bảo hiểm y tế toàn dân. Chỉ có một điều duy nhất ông làm được sự ủng hộ của cánh Cộng Hòa nhưng ông lại gặp sự chống đối của những chính trị gia củng đảng Dân Chủ với ông: quyết định đưa thêm quân sang Afghanistan.
Barack Obama: "Tình trạng kinh tế hiện giờ đòi hỏi phải có hành động táo bạo và cấp thời. Chúng ta sẽ hành động, không chỉ để tạo nên những công ăn việc làm mới mà còn đặt một nền móng mới cho sự phát triển của đất nước".
Ngay sau ngày nhậm chức, Quốc Hội Dân Chủ tặng cho vị Tổng Thống cùng đảng 787 tỷ dollars để thực hiện kế hoạch kích cầu kinh tế. Ông Obam hứa "sẽ xây dựng đường sá, cầu cống, mạng lưới điện và hệ thống kỹ thuật số vốn nuôi sống nền thương mại và nối kết chúng ta với nhau. Chúng ta sẽ khôi phục địa vị của khoa học cho đúng chỗ, vận dụng kỳ diệu của công nghệ để nâng cao hệ thống y tế và giảm chi phí". Ông cũng hứa "khai thác mặt trời, sức gió và đất trồng trọt để tạo nhiên liệu cho xe hơi và vận hành các nhà máy", sẽ "thay đổi các trường trung học, cao đẳng và đại học để đáp ứng những đòi hỏi của thời đại mới".
Kết quả lời hứa của ông với gói kích cầu 787 tỷ dollars: Nhà Trắng cho biết trong năm 2009 đã giúp giữ hay tạo thêm được tổng cộng 2 triệu công việc làm cho dân chúng Mỹ. Đây là con số đang gây nhiều tranh cãi vì tỷ lệ thất nghiệp đã lên đến 10%.
Chúng ta sẽ làm việc không mệt mỏi để giảm thiểu mối đe dọa hạt nhân và đẩy lùi bóng ma của tình trạng trái đất ấm dần.
Tổng Thống Barack Obama.
Hiện giờ tổng số người thất nghiệp là 35 triệu, chỉ riêng trong năm 2009 có 2.6 triệu người Mỹ mất việc làm.
Barack Obama: "Câu hỏi được đặt ra ngày hôm nay không phải là chính phủ của chúng ta quá cồng kềnh hay quá nhỏ bé, mà là có làm được việc hay không. Ở nơi nào câu trả lời là có thì chúng ta sẽ tiến bước, còn nơi nào câu trả lời là không thì mọi chương trình đều phải chấm dứt".
Một trong những di sản chính trị ông Obama muốn để lại cho nước Mỹ là kế hoạch cải tổ y tế. Ước mong của ông ngày một khó trở thành sự thật hơn, sau khi đảng Dân Chủ mất thế áp đảo ở Thượng Viện và một phần không nhỏ dân chúng Hoa Kỳ cho rằng qua kế hoạch này, chính phủ “can thiệp” quá nhiều vào đời sống của người dân.
Cuộc thăm dò do Viện Gallup thực hiện cho thấy 64% người dân Mỹ ủng hộ cải tổ y tế, 55% tán thành một kế hoạch được soạn thảo bởi cả hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa. Một cuộc thăm dò khác do Đài truyền hình FOX thực hiện cũng cho thấy ngay khối cử tri độc lập cũng muốn một kế hoạch cải tổ bảo hiểm y tế “hoàn toàn mới" và kế hoạch này chỉ được xem là thành công, đi đúng nguyện vọng của dân chúng nếu được sự ủng hộ của các vị dân cử Cộng Hòa”.
Tuần trước, ông Obama khẳng định quyết tâm theo đuổi kế hoạch cải tổ y tế và những vấn đề trọng đại khác mà ông đã vạch ra, bất chấp những nguy cơ chính trị đe dọa chiếc ghế Tổng Thống của ông. Ông nói "thà làm Tổng Thống một nhiệm kỳ nhưng làm tốt, còn hơn làm một vị Tổng Thống hai nhiệm kỳ nhưng tầm thường".
Kỷ nguyên mới
Barack Obama: "Nước Mỹ cần phải đóng vai trò của mình trong việc mở ra một kỷ nguyên mới cho hòa bình. Đối với thế giới Hồi Giáo, chúng ta sẽ tìm phương cách tiếp cận mới, dựa trên căn bản những lợi ích chung và tôn trọng lẫn nhau. Chúng ta sẽ bắt đầu thi hành trách nhiệm chuyển giao đất nước Iraq cho người dân của họ và tao dựng hòa bình cho Afghanistan cho dù phải thật khó khăn mới làm được. Chúng ta sẽ làm việc không mệt mỏi để giảm thiểu mối đe dọa hạt nhân và đẩy lùi bóng ma của tình trạng trái đất ấm dần".
Rất khó đánh giá thành quả chính sách “ngoại giao khôn khéo” của ông đã đem lại trong 12 tháng qua. Ông giữ đúng lời hứa rút quân khỏi Iraq, đồng ý tăng thêm quân để xây dựng ổn định cho Afghanistan, mở mối quan hệ vững chắc hơn với đồng minh Tây Âu, đến Cairo để nhắc lại lời cam kết là người bạn của thế giới Hồi Giáo, sang tận Tokyo để hãnh diện khoe là vị Tổng Thống có liên hệ “mật thiết nhất với Châu Á” trong bài diễn văn nói về chính sách của Hoa Kỳ với các nước Châu Á-Thái Bình Dương.
Ông cũng từng nhắc lại việc sẵn sàng thảo luận với Iran và Bắc Hàn để giải quyết căng thẳng về vấn đề hạt nhân. Kết quả trước mắt như thế nào? Nước Mỹ nhờ may mắn mà lực lượng Hồi giáo khủng bố vừa thất bại trong một âm mưu suýt nữa phá nổ chuyến bay từ Amsterdam về Detroit. Và đến giờ thiện chí của ông vẫn chưa được Tehran và Bình Nhưỡng đáp ứng. Nhưng ông đã gây bất ngờ khi được trao Giải Nobel Hòa Bình 2009.
Người ta tin rằng Tổng thống Barack Obama sẽ có lời tự đánh giá thành quả hoạt động của ông trong bản thông điệp đầu tiên cùng nhân dân Hoa Kỳ, trong vài phút nữa.