Gia Minh, phóng viên đài RFA
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn, người bị nhà cầm quyền Hà Nội hồi năm 2003 kết án tù giam 13 năm về tội danh 'gián điệp', vừa mới được trả tự do trước thời hạn vào ngày 30 tháng 8 vừa rồi. Nhân dịp này, biên tập viên Gia Minh của Đài Á Châu Tự Do, có cuộc nói chuyện với ông. Trước hết, ông cho biết:
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Hiện nay thông tin liên lạc rất khó khăn nên có thông tin này rất là vui, vậy chúng ta tiết kiệm thời gian đi.
Gia Minh: Trước hết, thay mặt quí thính giả của Đài Á Châu Tự Do, chúng tôi xin chúc mừng bác sĩ đã trở về đòan tụ với gia đình.
Chúng tôi chung vui cùng niềm vui trùng phùng của ông, cũng như chia buồn về việc cụ thân sinh của ông qua đời khi ông vẫn còn trong nhà giam không thể gặp mặt cụ trước lúc ra đi.
Lâu nay thì quí thính giả của Đài cũng theo dõi tình hình của bác sĩ khi còn ở trong nhà giam, nhưng chỉ biết được một số thông tin qua vợ của bác sĩ cho biết mỗi khi đi thăm nuôi bác sĩ về mà thôi. Nhân đây cũng xin bác sĩ cho quí thính giả biết về tình hình khi phải bị giam cầm ra sao?
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Cám ơn quý đài về lời chung vui cũng như lời chia buồn. Đi vào câu hỏi thì tôi trả lời ngắn ngọn là chế độ nhà tù Việt Nam theo tôi biết và kinh nghiệm của tôi thì đó là một câu chuyện dài, đáng buồn. Dù trong vòng mười mấy năm trở lại đây có cải thiện; nhưng so với chế độ nhà tù Apartheid của Nam Phi thập kỷ 80 và đầu 90 thì vẫn còn kém xa.
Cám ơn quý đài về lời chung vui cũng như lời chia buồn. Đi vào câu hỏi thì tôi trả lời ngắn ngọn là chế độ nhà tù Việt Nam theo tôi biết và kinh nghiệm của tôi thì đó là một câu chuyện dài, đáng buồn. Dù trong vòng mười mấy năm trở lại đây có cải thiện; nhưng so với chế độ nhà tù Apartheid của Nam Phi thập kỷ 80 và đầu 90 thì vẫn còn kém xa.
Gia Minh: Trước thời gian bác sĩ đuợc trả về thì có dễ chịu hơn không?
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Thực ra họ rất không muốn cho tôi biết sớm nên có thể nói không có gì thay đổi; chỉ đổi không đáng kể.
Gia Minh: Thường ở các trại giam, mỗi khi cho phạm nhân trở về, những nơi đó yêu cầu người được trả tự do phải làm bản cam kết không tái phạm, vậy bác sĩ có rơi vào trường hợp đó không?
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Có, nhưng đối với những cái đó thì tôi bác bỏ hòan tòan.
Gia Minh: Trước khi trả bác sĩ về nhà thì họ nêu ra lý do gì?
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Họ nói rằng theo quyết định đặc xá của chủ tịch nước nhân dịp 2-9. Theo họ thì đủ điều kiện nhưng theo pháp luật hiện hành của họ là tôi chưa đủ điều kiện. Dù qui định pháp luật hiện hành đó đi ngược lại đạo lý và tinh thần pháp quyền.
Qui định của họ có một tiêu chuẩn đau lòng là buộc tất cả những phạm nhân cho dù xử nghiêm minh hay oan, vô tình hay cố ý, đều phải nhận tội như điều kiện để đặc xá. Tôi luôn phản đối.
Gia Minh: Ông phản đối nhưng sao họ lại cho ông về?
Nếu mà phát biểu về tình hình phát triển kinh tế của Việt Nam, qua những thông tin hạn hẹp mà tôi có, thì có thể phát triển 7% như vừa qua. Thế nhưng quá trình phát triển đó chỉ phục vụ cho một số người ở kíên trúc thuợng tầng mà thôi; chứ đại bộ phận dân chúng thì không là bao.
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Đây chỉ là suy luận thôi. Việc trả tự do cho tôi ngày hôm qua truớc tiên tôi khẳng định là cố gắng của cộng đồng yêu chuộng tự do trên thế giới và Việt Nam. Đây là nổ lực cho dân chủ tự do Việt Nam có ngày tươi sáng.
Gia Minh: Từ khi trở về gia đình đến lúc này, hẳn nhiên có nhiều bạn bè thân hữu đã đến thăm anh, qua thông tin từ tiếp xúc với họ bác sĩ có nhận định gì về tình hình xã hội tại Hà Nội nói riêng cũng như cả nước nói chung sau mấy năm ở trong tù? Đặc biệt đối với phong trào dân chủ ra sao?
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Nếu mà phát biểu về tình hình phát triển kinh tế của Việt Nam, qua những thông tin hạn hẹp mà tôi có, thì có thể phát triển 7% như vừa qua. Thế nhưng quá trình phát triển đó chỉ phục vụ cho một số người ở kíên trúc thuợng tầng mà thôi; chứ đại bộ phận dân chúng thì không là bao.
Còn về tình hình dân chủ tại Việt Nam hiện nay thì tôi thiếu thông tin nhưng chỉ hy vọng sẽ phát triển lên bước tốt hơn trước khi tôi bị bắt. Cuộc nói chuyện với Đài đây là một cơ sở cho hy vọng của tôi.
Gia Minh: Dù được cho về nhà những bác sĩ vẫn còn phải chịu quản chế hành chính ba năm, vậy bác sĩ có lường trước những khó khăn?
Bác sĩ Phạm Hồng Sơn: Trước khi được trả tự do tôi đã hình dung ra những khó khăn mà họ sẽ gây ra đối với tôi, nên tôi không băn khoăn gì. Ngay trước khi bị bắt họ cũng gây ra cho tôi nhiều khó khăn rồi; và nhiều người dân Việt Nam cũng gặp phải những khó khăn mà họ không đáng có.
Gia Minh: Chân thành cám ơn bác sĩ, chúc bác sĩ sớm bình phục sức khỏe để lo lắng cho gia đình và tiếp tục chí hướng mà bác sĩ theo đuổi lâu nay.