Trong phần tin tức và phóng sự gởi đến quý vị trong các buổi phát thanh trước, Ban Việt Ngữ chúng tôi có trình bày chi tiết về sự kiện đang gây chú ý cùng tiếng vang khắp thế giới.
Sau đây, xin mời quý vị theo dõi phản ứng, góp ý và nhận định từ một số người Việt hải ngoại, do Đỗ Hiếu ghi nhận.
Sốc, bất bình…
Từ Australia, Tiến sĩ Võ Thanh Liêm nhấn mạnh, hành động đàn áp bằng võ lực tại giáo xứ này là điều không thể chấp nhận được, nhà cầm quyền Việt Nam cần phải chấm dứt ngay điều vô lý đó:
"R ất là b ất bình và tôi c ảm th ấy r ất là s ốc khi m ột ng ười giáo dân đi t ới m ột khu v ực mà theo truy ền th ống ng ười ta có nhà th ờ đ ể ng ười ta c ầu nguy ện, và nh ững ng ười có trách nhi ệm đ ể b ảo v ệ nhân dân mà l ại t ới đó đ ể hành hung là chuy ện không th ể ch ấp nh ận đ ược, và tôi hoàn toàn ủng h ộ nhân dân ở Tam tòa và c ộng đ ồng công giáo Vi ệt nam, nh ững c ộng đ ồng đã t ừng ch ịu trong quá kh ứ r ất nhi ều s ự đàn áp mà h ọ v ẫn v ươn lên và h ọ là m ột c ộng đ ồng r ất là t ốt c ủa dân t ộc Vi ệt Nam.
Rất là bất bình và tôi cảm thấy rất là sốc khi một người giáo dân đi tới một khu vực mà theo truyền thống người ta có nhà thờ để người ta cầu nguyện, và những người có trách nhiệm để bảo vệ nhân dân mà lại tới đó để hành hung là chuyện không thể chấp nhận được.
TS Võ Thanh Liêm
Không th ể nào đ ối x ử v ới ng ười ta m ột cách r ất là tàn b ạo nh ư th ế đ ược. Mà h ơn n ữa, tôi có l ời nh ắn nh ủ v ới nh ững ng ười đã xúc ph ạm t ới danh d ự, ph ẩm giá và đã đánh đ ập ng ười ta tàn nh ẫn nh ư th ế này, đây là m ột cái c ộng đ ồng công giáo, Thiên chúa giáo, m ột cái đ ạo r ất là l ớn c ủa th ế gi ới, thành ra tôi nghĩ là phía c ầm quy ền nên ng ừng tay, không nên ti ếp t ục đàn áp ng ười ta nh ư th ế n ữa."
Cô Thanh Thảo, một người sinh hoạt về truyền thông tại Pháp cho là, bất cứ một cuộc tập họp đông người nào, dù đó là thành phần tôn giáo ôn hoà cũng gây ít nhiều quan ngại cho chánh quyền, cho nên họ phải tìm cách trấn áp, bất chấp sự lên tiếng của quốc tế:
"Tr ước nh ững b ất mãn c ủa ng ười dân hi ện nay thì b ất c ứ m ột hành đ ộng nào mà g ọi là t ụ t ập c ủa ng ười dân thì nhà c ầm quy ền c ộng s ản Vi ệt nam đ ều c ố g ắng tìm cách đ ể mà d ập t ắt, h ơn n ữa đây là m ột l ực l ượng tôn giáo mà các giáo dân công giáo là nh ững ng ười mà không th ể nào d ừng b ước khi mà đ ạo b ị t ấn công ho ặc là nh ững ng ười giáo dân b ị đánh đ ập, thành ra tôi nghĩ là nhà c ầm quy ền đ ảng c ộng s ản Vi ệt Nam, sau cái v ấn đ ề c ủa Thái Hà, sau cái v ấn đ ề c ủa tòa t ổng giám m ục ở ngoài Hà N ội thì ngày hôm nay, tr ước s ự t ập h ợp c ủa đ ồng bào giáo dân ở Vinh thì h ọ r ất là s ợ.
Nh ất là theo tôi bi ết ở Vinh là m ột giáo ph ận đ ứng hàng th ứ ba c ủa n ước Vi ệt Nam thì tôi nghĩ là h ọ r ất là s ợ và h ọ mu ốn s ử d ụng cái đòn phép mà g ọi là dùng b ạo hành càng s ớm càng t ốt, m ặc cho th ế gi ới lên ti ếng ph ản đ ối nh ư th ế nào, h ọ đã đ ến lúc g ọi là điên cu ồng r ồi."
Ông Đỗ Văn Bùi, thành viên cộng đồng Việt Nam tại Hà Lan giải thích rằng, Hà Nội lâu nay vẫn thường đụng chạm đến các tôn giáo, nhưng theo ông thì lần này, qua sự việc xảy ra ở Vinh, họ đã đi quá trớn. Tuy nhiên đây là một dấu hiệu phấn khởi đối với cuộc đấu tranh cho tự do tôn giáo nơi quê nhà:
"Có l ẽ là, tôi nghĩ đ ến cái giai đo ạn chót r ồi đ ấy anh, t ức là bây gi ờ C ộng S ản Vi ệt Nam h ọ đã đ ụng m ạnh đ ến các tôn giáo, h ọ đã đ ụng đ ến các tôn giáo r ất lâu r ồi nh ưng mà có l ẽ là tôn giáo đó là Thiên Chúa Giáo, thì kỳ này h ọ đ ụng t ương đ ối là r ất là m ạnh và h ọ đã đánh m ấy ông linh m ục b ị th ương n ữa, v ới l ại tôi th ấy cái s ự đoàn k ết c ủa giáo ph ận Vinh, ph ải không ạ.
Riêng tôi là ng ười công giáo tôi th ấy h ết s ức ph ấn kh ởi t ại vì mình th ấy là bây gi ờ đã công lên l ực đ ẩy t ương đ ối là m ạnh trong hàng ngũ linh m ục, cũng nh ư giáo m ục và giáo dân ở cái đ ịa ph ận đó mà h ọ đoàn k ết v ới nhau thì v ới riêng tôi, tôi c ảm th ấy đi ều đó là đi ều r ất là t ốt và r ất là ph ấn kh ởi."
Cách hành xử của chính quyền?
Từ thủ đô Bruxelles, vương quốc Bỉ, luật sư Lê Thị Tuyết Nga nói, mượn tay công an, xã hội đen đàn áp, hành hung các vị linh mục cùng giáo dân là hành vi đáng lên án, đồng thời cũng cho thấy là quyền lực của Hà Nội suy giảm, trước nguyện vọng tự do, dân chủ của người dân:
"Thêm m ột l ần n ữa t ại nhà th ờ Tam Tòa, Vi ệt Nam cho công an dùng thái đ ộ du côn, dùng ngay nh ững tên du côn, nh ững k ẻ b ại ho ại trong xã h ội mà đáng l ẽ công an có nhi ệm v ụ bài tr ừ, đ ể đánh đ ập tàn nh ẫn nhân dân t ừ nhà tu hành cho t ới đàn bà, tr ẻ con. S ự x ấu xa này c ủa chính quy ền không có l ời gì đ ể di ễn t ả h ết đ ược.
Nếu chính quyền đã sử dụng bọn côn đồ để đối phó với nhân dân thì thật là mỉa mai, buồn cười. Nhưng trên khía cạnh nào đó, điều này cũng cho thấy quyền lực của những người cai trị Việt Nam đã suy giảm rất nhiều, họ phải dùng đến hạ sách đó.
LS Lê Thị Tuyết Nga
N ếu chính quy ền Vi ệt Nam đã s ử d ụng thái đ ộ côn đ ồ, b ọn côn đ ồ đ ể đ ối phó v ới nhân dân thì t ại n ơi đây, nói có lu ật pháp thì th ật là m ỉa mai, bu ồn c ười. Nh ưng trên khía c ạnh nào đó, đi ều này cũng cho th ấy quy ền l ực c ủa nh ững ng ười cai tr ị Vi ệt Nam đã suy gi ảm r ất nhi ều, h ọ ph ải dùng đ ến h ạ sách đó, có nghĩa là, ngày mà h ọ nh ường ch ỗ cho nh ững ng ười th ật s ự yêu n ước, yêu dân đ ể xây d ựng l ại Vi ệt Nam đã đ ến g ần."
Một tù nhân lương tâm, từng bị toà án xử hai năm tù, khi về nước đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền, từ Texas, ông Nguyễn Tấn Trí phát biểu rằng, chuyện xảy ra tại Tam Toà cho thấy sự lúng túng, khó xử trí dẫn tới hành động giải toả bằng sức mạnh. Tuy nhiên, có thể đây là một cơ hội, một dịp may cho phong trào đòi tự do tôn giáo ở Việt Nam:
"Đ ối v ới s ự vi ệc này thì đ ầu tiên chúng tôi nghĩ là c ộng s ản Vi ệt Nam đang ở cái th ế r ất y ếu. Cái th ế y ếu đó h ọ lúng túng, h ọ không bi ết x ử trí cách nào v ới m ọi vi ệc cho nó ổn th ỏa. H ọ b ị áp l ực t ừ nhi ều phía, k ể c ả t ừ phía dân chúng ở trong n ước.
Chúng tôi nghĩ r ằng do nh ững cái áp l ực đó mà nh ững l ực l ượng đ ối kháng h ọ ph ải c ố g ắng h ọ tri ệt tiêu, b ởi vì h ọ s ợ r ằng nh ững l ực l ượng đó s ẽ l ớn lên và trong cái th ế y ếu đó c ủa h ọ đó, thì h ọ có th ể b ị l ật đ ổ hay là b ị nh ững cái khó khăn nào đó.
Cho nên, theo tôi th ấy đó thì cái ph ản ứng c ủa h ọ trong lúc này, bi ểu l ộ ra ở cái th ế mà h ọ đang b ị đ ộng r ất là nhi ều, và h ọ đang b ị r ất nhi ều các áp l ực t ừ các phía. K ết lu ận cho tôi th ấy r ằng, v ới cái tình hình hi ện gi ờ.
Cái ph ản ứng c ủa dân chúng có th ể s ẽ b ộc phát r ất là m ạnh m ẽ, nh ất là trong cái v ụ mà Tam Tòa v ừa qua, thì C ộng s ản Vi ệt Nam có th ể s ẽ b ị nh ững ph ản ứng r ất là m ạnh m ẽ v ề phía công giáo cũng nh ư v ề dân chúng.
Thành ra trong tr ường h ợp này thì chúng tôi th ấy là C ộng s ản Vi ệt Nam đang ở nh ững cái r ất là khó khăn và n ếu mà các cái nhà tranh đ ấu trong cái th ời bu ổi hi ện t ại bây gi ờ mà l ợi d ụng ở nh ững cái tình th ế này đ ể mà đ ẩy m ạnh nh ững ho ạt đ ộng ở trong n ước, thì tôi nghĩ là tình hình s ẽ có th ể có nh ững cái bi ến chuy ển to l ớn h ơn n ữa."
Một người thường xuyên theo dõi thời cuộc Việt Nam, hiện định cư tại Đan Mạch, ông Trần Viết Khoái ủng hộ đề nghị đưa Hà Nội trở lại danh sách CPC:
"Đ ưa nhà c ầm quy ền C ộng s ản Hà n ội tr ở l ại danh sách c ần đ ược quan tâm. Cái này chúng tôi đã tán đ ồng yêu c ầu đ ưa c ộng s ản tr ở l ại danh sách c ần đ ược quan tâm đ ặc bi ệt. Đ ấy là cái đi ểm th ứ nh ất chúng tôi xin tán đ ồng v ới quý v ị cũng nh ư là m ọi ng ười v ề cái đó.C ộng s ản v ẫn nguyên cái b ản ch ất c ủa h ọ, h ọ tráo tr ở, l ừa g ạt, không có m ột cái ti ến b ộ nào h ết, m ặc dù phía t ự do, hay đúng ra phía chính ph ủ M ỹ đã nhìn h ọ v ới m ột con m ắt quá l ạc quan và v ề cái vi ệc c ụ th ể là vi ệc đàn áp tôn giáo, vi ph ạm nhân quy ền, thì tôi có c ảm t ưởng là cái m ức đàn áp ngày càng tr ầm tr ọng thêm.
Và cái s ự vi ph ạm nhân quy ền cũng v ậy, nh ững v ụ b ắt b ớ các nhà báo, nh ững ng ười lên ti ếng, dù là đ ối l ập trong m ột tinh th ần ôn hòa nh ưng ch ủ tr ương nó r ất rõ ràng là b ất b ạo đ ộng thì C ộng s ản v ẫn di ệt m ạnh tay. Cho nên theo tôi là không có nghi ng ờ gì s ự vi ệc này, vì v ậy mà tôi tán đ ồng cái l ập tr ường là yêu c ầu chính ph ủ Hoa Kỳ đ ưa ch ế đ ộ c ộng s ản tr ở l ại danh sách c ần quan tâm m ột cách đ ặc bi ệt."
Khi đề cập đến diễn biến xảy ra ở Tam Toà, báo Quân Đội Nhân Dân, số ra hôm thứ tư 29 tháng 7, 2009 nói, trước những hành vi sai phạm pháp luật của một số công dân theo đạo Thiên Chúa tại khuôn viên chứng tích chiến tranh tháp chuông Tam Toà, Đồng Hới, Quảng Bình, chánh quyền và lực luợng an ninh đã có biện pháp ngăn chặn quyết liệt.
Báo The Wall Street Journal xuất bản tại Hoa Kỳ hôm 27 tháng 7, cho hay con số giáo dân tham gia biểu tình tới hàng trăm ngàn người dưới sự hướng dẫn của 170 linh mục và 420 nữ tu, cuộc đụng độ giữa giáo dân và công an tại Tam Tòa đã xảy ra, có hai linh mục bị thương nghiêm trọng.