Nếu là những hành động có chủ đích, thế thì nó đến từ chủ trương của bộ phận nào, từ Quân đội Trung Quốc hay là từ các cấp lãnh đạo cao nhất trong chính phủ nước này? Liệu Hoa Kỳ có nhận ra điều gì khác thường qua những hành động của Trung Quốc hay không, và phản ứng của Hoa Kỳ ra sao? Mời quý vị nghe Ngọc Trân trình bày tiếp…
Chỉ là sự cố?
Những hành động và tuyên bố hung hăng từ phía Trung Quốc ngày càng gia tăng đã làm cho Hoa Kỳ quan ngại. Các chuyên gia phân tích chính sách Hoa Kỳ tự hỏi rằng, phải chăng các hành động này không chỉ là sự cố?
Gần như tất cả mọi khía cạnh trong quan hệ giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc đang tiến về phía trước theo hướng tích cực, ngoại trừ một điều duy nhất là mối quan hệ quân sự giữa hai nước.
Ô. Robert Gates
Sau khi nghe những lời phát biểu gay gắt của ông Quan Du Phi tại Bắc Kinh, trên chuyến bay trở về Hoa Kỳ hôm 26 tháng 5, một viên chức ngoại giao đi cùng máy bay với Ngoại trưởng Hillary Clinton cho báo chí biết rằng, ý kiến của ông Quan Du Phi đã vượt ra khỏi quan điểm của các lãnh đạo dân sự Trung Quốc. Thế nhưng viên chức này vẫn chưa rõ, liệu đây có phải là chủ trương của lãnh đạo Trung Quốc hay không.
Trong khi đó, một viên chức cao cấp khác có quan hệ thường xuyên với Hoa Kỳ, đã trả lời báo Washington Post với điều kiện giấu tên, như sau: "Thiếu tướng Quan Du Phi đại diện cho những gì mà tất cả chúng tôi nghĩ về Hoa Kỳ trong thâm tâm chúng tôi. Có thể về mặt chính trị không được chính xác, nhưng đó không phải là ngẫu nhiên".
Thêm một điểm nữa mà các phân tích gia tin rằng đây không phải là sự cố, bởi vì các viên chức cao cấp Trung Quốc không bao giờ tấn công các viên chức Hoa Kỳ bằng những bài phát biểu có tính khiêu khích ở các sự kiện đã được chuẩn bị kỹ như Đối thoại Kinh tế Chiến lược Trung - Mỹ. Và nếu cho rằng, đó chỉ là quan điểm riêng của Thiếu tướng Quan Du Phi, có lẽ cũng không chính xác, bởi vì ông Quan không dám một mình liều lĩnh đi ngược lại chính sách chung của Trung Quốc.
Liên quan đến vấn đề này, khi được hỏi, một viên tướng giấu tên, thuộc Quân đội Trung Quốc đã trả lời báo chí như sau: "Thật là ngớ ngẩn để nói về phe phái khi nói đến quan hệ với Hoa Kỳ. Quân đội đứng sau đảng. Bạn có thực sự nghĩ rằng ông Quan đã đơn phương làm điều này hay không"?
Đánh giá thấp Trung Quốc?
Khác với Việt Nam, quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc không đặt trên nền tảng 16 chữ vàng và 4 tốt, thế nhưng chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Bush, cũng như chính sách mà Tổng thống Obama hiện đang áp dụng, Hoa Kỳ không xem Trung Quốc là một đối thủ nguy hiểm phải đề phòng, mà chỉ xem Bắc Kinh như một đối thủ cạnh tranh chiến lược, cùng nhau giúp đỡ để hai nước đi lên.
Do vậy, hồi tháng 5 năm 2007, khi còn là Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, Đô đốc Timothy Keating đã từng đề nghị giúp đỡ Trung Quốc xây một tàu sân bay, mặc dù phía Trung Quốc đã từ chối.
Cũng do chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ chỉ xem Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh và hợp tác, giúp đỡ, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ thường cho các tàu quân sự thực hiện các chuyến viếng thăm Trung Quốc, cùng các cuộc thăm viếng qua lại giữa các sĩ quan hai nước. Bên cạnh đó, hai nước cũng đã lập một đường dây nóng để trao đổi với nhau, cũng như hai bên đã đồng ý một thỏa thuận về các sự cố trên biển, nhằm tránh những sự việc đáng tiếc xảy ra.
Có lẽ vì vậy, nên khi bị ông Quan Du Phi tấn công ở Trung Quốc, các viên chức ngoại giao Hoa Kỳ vẫn nghĩ rằng đó chỉ là quan điểm riêng của ông ta chứ không phải do chủ trương của Bắc Kinh.
Vào thời điểm đó, giới ngoại giao Hoa Kỳ vẫn tin rằng Bắc Kinh sẽ chào đón ông Robert Gates trong chuyến viếng thăm đã lên kế hoạch. Thế nhưng, hình như Hoa Kỳ đã đánh giá thấp Trung Quốc. Một tuần sau, Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông báo với phía Hoa Kỳ rằng, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ không được Bắc Kinh đón tiếp với lý do "thời điểm không thuận tiện".
Trung Quốc và Hoa Kỳ có nên làm việc với nhau để thúc đẩy sự ổn định trong khu vực hay không? Câu trả lời của Washington chắn chắn là có. Câu trả lời từ phía Bắc Kinh thì đôi khi có, đôi khi không.
Ô. Mike Mullen
Không chỉ giới ngoại giao, mà dường như Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ cũng đã hiểu sai về Trung Quốc sau khi nhận được tin Bắc Kinh không đón tiếp ông. Ông Gates cho rằng mình bị khước là do phía quân đội Trung Quốc gây cản trở, chứ không phải do chính sách của Trung Quốc.
Trên đường đến Singapore hôm 2 tháng 6, ông đã phát biểu với báo chí, rằng: "Gần như tất cả mọi khía cạnh trong quan hệ giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc đang tiến về phía trước theo hướng tích cực, ngoại trừ một điều duy nhất là mối quan hệ quân sự giữa hai nước. Quân đội Trung Quốc ít quan tâm trong việc phát triển mối quan hệ này so với các lãnh đạo chính trị Trung Quốc".
Hoa Kỳ lo ngại
Phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ hôm 2 tháng 6 vừa qua cho thấy, vào thời điểm này, ông Gates vẫn còn tin rằng việc Trung Quốc cắt đứt quan hệ quân sự với Mỹ là do Quân đội Trung Quốc lơ là trong việc phát triển quan hệ quân sự với Hoa Kỳ. Thế nhưng, có lẽ sau đó ông Gates đã hiểu rõ hơn, do không những bị Bắc Kinh từ chối, mà ông còn phải hứng chịu một loạt chỉ trích hằn học của các viên chức Trung Quốc nhắm vào ông hôm 5 tháng 6 tại hội nghị Shangri-la.
Lo ngại trước thái độ khiêu khích gần đây của Trung Quốc, trong buổi ăn tối hàng năm tại Asia Society Washington hôm 9 tháng 6 vừa qua, ông Mike Mullen, Tổng tham mưu trưởng Liên quân, đã nói:
"Trung Quốc là nước đứng đầu và đang trỗi dậy trong khu vực. Chúng tôi hoan nghênh sức mạnh đáng kể và tiềm năng của họ. Câu hỏi được được đặt ra là, Trung Quốc và Hoa Kỳ có nên làm việc với nhau để thúc đẩy sự ổn định trong khu vực hay không? Câu trả lời của Washington chắn chắn là có. Câu trả lời từ phía Bắc Kinh thì đôi khi có, đôi khi không.
Từ chối gần đây về tiếp xúc quân sự giữa hai nước, đặc biệt gây thất vọng, bởi vì nó hủy bỏ cơ hội lắng nghe và học hỏi lẫn nhau. Và việc họ đầu tư rất nhiều vào hàng hải hiện đại, viễn chinh và khả năng không quân có vẻ kỳ lạ, vượt ra khỏi mục tiêu mà họ đã tuyên bố về mục đích phòng thủ trên lãnh thổ của họ. Mỗi quốc gia đều có quyền tự vệ và chi tiêu phù hợp với mục đích tự vệ đó. Nhưng có một khoảng cách lớn giữa ý định mà Trung Quốc đã tuyên bố với các chương trình quân sự của họ, làm cho tôi hơn tò mò về kết quả cuối cùng. Thật vậy, tôi đã chuyển từ tò mò sang thực sự quan ngại".
Mặc dù Đô đốc Mullen đã từng lên tiếng về việc Trung Quốc gia tăng quân sự, thế nhưng có lẽ đây là đầu tiên Tổng Tham mưu trưởng Liên quân bày tỏ trước công chúng mối lo ngại về việc này.
Liệu các viên chức Hoa Kỳ sẽ phản ứng ra sao với Trung Quốc hay chỉ dừng lại ở mức “quan ngại”? Mời quý vị theo dõi tin tức trong những ngày tới.
Theo dòng thời sự:
- Hoa kỳ đánh giá thấp Trung Quốc – phần 1
- Trung Quốc tạm ngưng không tiếp Tổng Trưởng Quốc Phòng Mỹ
- Hội nghị song phương thường niên Mỹ - Trung
- Kết thúc hội nghị đối thoại Mỹ - Trung tại Bắc Kinh
- Mỹ cân nhắc việc bán chiến đấu cơ cho Đài Loan
- Đài Loan sẽ tiếp tục mua chiến đấu cơ của Mỹ
- Hoa Kỳ: Bán vũ khí cho Đài Loan để duy trì cán cân quân sự
- Trung Quốc cáo buộc Mỹ dùng chiến lược bao vây
- Quan hệ Mỹ - Trung bước sang trang mới
- Đối thoại Mỹ - Trung kết thúc có gì mới?
- Bắc Kinh kêu gọi Mỹ tôn trọng các vấn đề nhạy cảm của TQ