Từ hiện trạng cán bộ ngành giáo dục thiếu năng lực, kiến thức cho đến ý thức trách nhiệm khiến nhiều điều đáng tiếc đã và đang xảy ra trên lãnh vực giáo dục nước nhà.
Mặc Lâm phỏng vấn Giáo sư Hà VănThịnh, hiện giảng dạy tại Đại Học Huế, để biết ý kiến của một người đang đứng trên bục giảng, mời quý vị theo dõi sau đây.
Tiền ít mà chấm thi nhanh
Mặc Lâm: Thưa Giáo Sư, trước tiên xin cảm ơn Giáo Sư đã nhận trả lời cuộc phỏng vấn ngày hôm nay. Thưa ông, câu hỏi đầu tiên là thông qua những điều mà giáo sư trải nghiệm trong những năm giảng dạy thì nhận xét của ông về việc thi cử hiện nay như thế nào ạ, đặc biệt là khâu chấm bài của giáo viên, thưa Giáo Sư?
Tôi có đề nghị Bộ Giáo Dục mấy lần mà họ không giải quyết, họ vẫn để thế, để làm sao ít tiền mà chấm cho nhanh, và như vậy ảnh hưởng đến số phận của rất nhiều người.
GS Hà Văn Thịnh
GS Hà Văn Thịnh: Bây giờ chấm thi một bài thi đại học là 6 ngàn. Đọc 5 phút một trang, chấm. Một bài 6 trang, 8 trang phải mất ba bốn mươi phút. Một ngày chấm thi đại học như vậy nếu làm đúng nguyên tắc và có công tâm thì chỉ thu nhập được khoảng 80 ngàn đến 100 ngàn. Đà Nẵng thì 40 độ cho nên giáo viên chấm ẩu là bình thường. Tôi chứng kiến rất nhiều bài thi mà chấm rất ẩu: 7 điểm cho 2 điểm, 3 điểm cho 8 điểm là bình thường. Những điều đó rõ ràng là một gánh nặng và tôi có đề nghị Bộ Giáo Dục mấy lần mà họ không giải quyết, họ vẫn để thế, để làm sao ít tiền mà chấm cho nhanh, và như vậy ảnh hưởng đến số phận của rất nhiều người.
Mặc Lâm: Thưa Giáo Sư, ông có nghĩ rằng sự thật này đã được bộ Giáo Dục và Đào Tạo biết rất rõ nhưng họ không có một nỗ lực nào để thay đổi cả, như vậy giới dạy học biết, dư luận cũng biết và xã hội cũng biết nữa, vậy cần làm gì để thúc đẩy và phá vỡ sức ì này ạ?
GS Hà Văn Thịnh: Tôi vẫn tiếp tục viết, tiếp tục nói, bởi vì cái bài vừa rồi tôi gửi viết là để nhắn gửi tân Bộ Trưởng Bộ Giáo Dục - Đặng Vũ Luận để cho ông thay đổi, bởi vì trên thực tế là gì : ít nhất 30% dân chấm thi lợi dụng.
Tôi đã dự rất nhiều hội nghị khoa học và khi tôi tranh luận thì họ chẳng ai phát biểu cả, bởi vì ai cũng sai hết. Điều đó chứng tỏ cái gì? Chứng tỏ rằng là kiến thức của họ không có, hoặc là họ không tự tin vào khả năng của họ. Mà nhiều lần như vậy nên điều đó rất là đáng buồn! Một hội thảo khoa học mà các tham dự viên, các giáo sư toàn ngồi im lặng hết thì quả là buồn.
Mặc Lâm: Vâng, chẳng những buồn mà còn cho thấy sự việc này khá mất bình thường nữa... thưa Giáo Sư!
GS Hà Văn Thịnh: Vâng. Bất bình thường!
Mặc Lâm: Dạ. Nhân nhắc tới chức danh và học vị thì chúng tôi muốn quay lại với đề án 20 ngàn tiến sĩ mà ông tân Bộ Trưởng Giáo Dục và Đào Tạo - Phạm Vũ Luận thừa hưởng từ ông Nguyễn Thiện Nhân, Giáo Sư có ý kiến gì về đề án đựơc dư luận xem là quá táo bạo nếu không muốn nói là hoang tưởng này?
GS Hà Văn Thịnh: Nếu muốn nói về chuyện 20 ngàn tiến sĩ hay 23 ngàn tiến sĩ thì tôi cho rằng đó là giấc mơ "vĩ đại" nhất của dân tộc Việt Nam đấy, bởi vì trong vòng 65 năm, kể từ năm 1945 tới nay, tổng tiến sĩ đào tạo được là 15 ngàn, còn bây giờ trong vòng 10 năm đòi 23 ngàn thì tôi thua luôn, bất lực. Nhưng mà chắc chắn rằng Phạm Vũ Luận không dám làm như Nguyễn Thành Nhân đã làm đâu anh, phải thay đổi, đang có dư luận đòi nhất định phải thay đổi, không thể như thế được. Không thể 10 năm mà nhiều tiến sĩ gần gấp đôi gấp rưỡi 65 năm được, bởi vì chạy theo thành tích bằng cấp giả dối như vậy thì sự bịp bợm đó không ai chấp nhận được.
Hành xử thiếu giáo dục?
Mặc Lâm: Riêng về mặt đạo đức của những người mang danh là giáo dục nhưng lại hành xử rất thiếu giáo dục, chẳng hạn như vụ hiệu trưởng Sầm Đức Xương ở Hà Giang, cũng đã góp phần gây mất niềm tin nơi học sinh và phụ huynh rất nhiều trong những năm qua...Nhìn thật kỹ vấn đề này, Giáo Sư cho rằng trách nhiệm này thuộc về ai, thưa ông?
GS Hà Văn Thịnh: Trách nhiệm thuộc lãnh đạo đấy. Lãnh đạo thiếu năng lực, thiếu tâm, thiếu tầm, và lãnh đạo, có thể gọi bằng cái từ gì cho vừa phải, là không biết lãnh đạo, chỉ nghĩ đến mình thôi, không nghĩ gì tới lợi dân ích nước gì hết, không nghĩ gì tới giống nòi gì hết, cho nên mới buông thả như vậy. Tôi ví dụ nhé, cách đây 5 năm tôi có đăng một bài viết trên báo Phụ Nữ, cái đề án cải cách giáo dục đó, số liệu từ Bộ Công An cung cấp, tôi đăng trên báo Phụ Nữ, mà sở dĩ tôi đăng trên báo Phụ Nữ là để cho các bà đọc hầu biết các ông lãnh đạo không chịu đọc báo. Số liệu tôi cung cấp hồi đó là gì? Tiền làm đề án đó, theo Bộ Giáo Dục, mỗi người lương mỗi ngày 11 triệu đồng một ngày. Đấy, 11 triệu đồng tiền lương mỗi ngày, anh ạ. Tôi tính ra như vậy đấy. Đã đăng báo rồi, cả Hà Nội xôn xao đi tìm tôi là ai, người nào mà dám viết như vậy? Vì đó là sự thực thì có vấn đề gì đâu! Những cái dạng như vậy, những cái dạng đề ra dự án, đề ra cải cách này khác để mà ăn tiền của dân, bớt xén này khác, những cái đó bây giờ trở thành một vấn nạn nghiêm trọng trong xã hội Việt Nam hiện nay.
Lãnh đạo thiếu năng lực, thiếu tâm, thiếu tầm, và lãnh đạo, có thể gọi bằng cái từ gì cho vừa phải, là không biết lãnh đạo, chỉ nghĩ đến mình thôi, không nghĩ gì tới lợi dân ích nước.
GS Hà Văn Thịnh
Mặc Lâm: Giáo Sư vừa nói đó là do sự thờ ơ của cấp lãnh đạo thì bên cạnh sự thờ ơ này, năng lực của họ có gì đáng bàn hay không, thưa Giáo Sư?
GS Hà Văn Thịnh: Vâng. Năng lực? Đa số lãnh đạo bây giờ năng lực kém. Bây giờ muốn chứng mình thì nhiều lắm, nhiều lắm. Có một bài viết tôi viết cách đây khoảng 2 tháng, viết về Hà Nội, đầu đề của nó là "Lãnh đạo ngành văn hóa Hà Nội thiếu văn hóa", cái thiếu nhất của lãnh đạo ngành văn hóa Hà Nội là văn hóa. Đầu đề là như vậy đấy. Bởi vì cho sơn mới tất cả di tích, cho sơn mới tất cả những nhà cổ thì còn gì là nhà cổ nữa? Nếu mà người Mỹ người ta xây lại rồi thì đã làm lại cái đấu trường Collisé rồi, nhưng tại sao họ không làm? Họ để nguyên vẹn như vậy? Họ để đổ nát như vậy? Vì nó như vậy thì nó mới cổ. Còn Hà Nội lại đem sơn hết vì sao? Vì sơn lại, lát lại vỉa hè thì nó mới kiếm được hàng trăm tỷ, chứ nếu không sơn lại thì nó không kiếm được đồng nào hết.
Mặc Lâm: Trước những vấn nạn mà xã hội đang đặt ra cho nền giáo dục Việt Nam, thưa ông nếu được hỏi làm cách nào để hạn chế bớt những bất cập mà ông vửa nêu, thì ông sẽ đưa ra đề nghị gì để cải thiện chúng?
GS Hà Văn Thịnh: Tôi có đề xuất 3 ý kiến. Một, phải thay sách giáo khoa và làm nhanh cho 5 vùng của đất nước này 5 bộ sách giáo khoa riêng. Ví dụ Tây Nguyên không thể dùng chung sách giáo khoa với Sài Gòn và Hà Nội được. Ví dụ người Tây-Bắc Thái Mèo không thể học sách chung với Hà Nội và Sài Gòn được. Phải làm lại sách giáo khoa 5 bộ cho 5 vùng. Đó là đề xuất thứ nhất của tôi.
Đề xuất thứ hai là phải rà soát lại tất cả năng lực của các bằng cấp hiện nay: dỏm phải trả lại bằng, không lôi thôi gì hết. Hai năm, ba năm mà tiến sĩ không có bài viết nào thì coi như là chấm dứt. Đó là điều thứ hai.
Điều thứ ba tôi đề nghị là phải tăng lương cho giáo viên, đồng thời thay đổi bộ máy lãnh đạo mới. Cái bài học của Nguyễn Thiện Nhân là gì? Tất cả thứ trưởng, cục trưởng, vụ trưởng không thay như tai họa vậy. Lãnh đạo mới mà ê-kíp cũ thì sức ỳ nó lớn, sự chống lại nó lớn. Bây giờ nếu Phạm Vũ Luận muốn làm thì phải đổi mới ê-kíp chứ không thể nào để như vậy được. Đó là 3 đề xuất mà tôi đề nghị.
Mặc Lâm: Xin cám ơn GS Hà Văn Thịnh đã dành thời gian cho chúng tôi thực hiện cuộc phỏng vấn ngày hôm nay.