Cuộc thăm viếng được báo chí mô tả là đậm tình hữu nghị và hai bên chia sẻ những kinh nghiệm về hải quân trong nhiều tiếng đồng hồ. Động thái này có nói lên được việc tranh giành ảnh hưởng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng như vai trò nhỏ bé của Việt Nam giữa hai cường quốc này?
Mặc Lâm phỏng vấn GS Ngô Vĩnh Long, chuyên gia về Trung Quốc hiện đang giảng dạy tại Đại học Main để tìm hiểu thêm, mời quý vị theo dõi.
M ặ c Lâm : Th ư a Giáo S ư , ch ắ c Giáo S ư cũng đã bi ế t hàng không m ẫ u h ạ m M ỹ v ừ a ti ế p đón m ộ t phái đoàn quân s ự cao c ấ p Hà N ộ i vi ế ng thăm vào ngày hôm qua. Đ ộ ng thái này đã nói lên đi ề u gì th ư a ông?
GS Ngô Vĩnh Long: Cái động thái này rất đặc biệt, đặc biệt là như thế này: Ngày hôm nay tức là Thứ Ba, 60 năm kỷ niệm ngày thành lập Hải Quân Trung Quốc, thì mấy ngày qua Trung Quốc đã biểu dương lực lượng ở ngoài khơi Thanh Đảo.
Họ phô trương lực lượng, họ biểu dương lực lượng trước hết để chứng minh cho dân chúng của họ là quân đội Trung Quốc và nhất là hải quân đã lớn mạnh như thế nào trong những năm qua.
Thứ hai là để đe doạ các nước xung quanh cũng như là để ngăn ngừa Mỹ ở trong khu vực khi Mỹ đưa tàu Stennis vào khu vực Biển Đông, rất gần mấy đảo, để cho biết rằng vẫn còn sự hiện diện của Hoa Kỳ ở đây chứ không phải là Mỹ đã bỏ đi đâu. Nhất là vào Tháng Ba vừa rồi có sự đụng chạm giữa hải quân Mỹ với hải quân Trung Quốc.
Chính sách từ xưa đến giờ của Mỹ là bảo vệ thông thương trên Biển Đông. Thông thương trên Biển Đông là vấn đề rất là quan trọng cho tất cả các nước trong khu vực, các nước Đông Nam Á và các nước Bắc Á. <br/>
GS Ngô Vĩnh Long<br/>
Chính sách Mỹ
M ặ c Lâm : Trong chuy ế n vi ế ng thăm vùa qua c ủ a Th ượ ng Ngh ị S ỹ John McCain thì ông này có tuyên b ố trong m ộ t bu ổ i nói chuy ệ n v ớ i sinh viên c ủ a H ọ c Vi ệ n Ngo ạ i Giao Vi ệ t Nam r ằ ng M ỹ có l ợ i khi vùng Bi ể n Đông đ ượ c yên bình và s ự h ợ p tác qu ố c phòng gi ữ a Vi ệ t Nam và M ỹ s ẽ giúp cho nhau gi ữ gìn an ninh khu v ự c. Giáo S ư nghĩ sao v ề nh ữ ng tuyên b ố này?
GS Ngô Vĩnh Long: Thật ra đây là chính sách từ xưa đến giờ của Mỹ, đó là chính sách bảo vệ thông thương trên Biển Đông. Thông thương trên Biển Đông là vấn đề rất là quan trọng cho tất cả các nước trong khu vực, các nước Đông Nam Á và các nước Bắc Á.
Bây giờ nếu mà không thông thương được, chẳng hạn Trung Quốc chiếm thêm một số đảo rồi dùng các đảo đó ngăn chận lưu thông trên biển cả thì sẽ bất lợi cho tất cả các nước trong khu vực, từ đó Trung Quốc có thể gây những đụng chạm lớn.
Mỹ đã có mấy cuộc chiến tranh trong Thái Bình Dương rồi thì Mỹ cũng không muốn để mất ổn định trong khu vực này.
Lâu nay Mỹ có nhiều chuyện lo khác cho nên họ cũng không tỏ ra sự hiện diện lớn của họ trong khu vực và từ đó làm cho một số nước, trong đó có Trung Quốc, tưởng rằng Mỹ đã bỏ lơ, thành ra có thể nói là họ (Trung Quốc) có những hành động hơi quá.
Nhưng mà mình hiểu tại sao họ lại có những hành động hơi quá, thí dụ như Trung Quốc họ có rất nhiều khó khăn trong nội bộ nên họ muốn chứng minh rằng họ mạnh, họ chẳng sợ ai, kể cả Mỹ.
M ặ c Lâm: Có ng ườ i cho r ằ ng ông Th ượ ng Ngh ị c Sĩ John McCain theo phe di ề u hâu l ạ i thu ộ c đ ả ng C ộ ng Hòa, trong khi chính ph ủ Obama đang ra s ứ c hòa hoãn v ớ i th ế gi ớ i, v ậ y li ệ u tuyên b ố c ủ a ông John McCain có đ ạ i di ệ n cho chính ph ủ Obama hay không, th ư a giáo s ư ?
GS Ngô Vĩnh Long: Tôi nghĩ trước hết với tư cách cá nhân của ông ấy nhưng mà ông ấy đi như thế nhớ lúc xưa ông ấy là tù nhân của Việt Nam nên đáng lý ông có những hiềm khích đối với Việt Nam nhưng mà đàng này ông McCain lên tiếng như vậy thì cũng cho mọi người biết rằng là vì lợi ích chung và nhất là lợi ích của Mỹ trong khu vực thì những vấn đề cá nhân họ sẵn sàng bỏ qua.
Và cái lợi ích bây giờ là làm sao cùng với Việt Nam bảo vệ hoà bình trong khu vực. Tôi nghĩ cái đó là cái mà ông McCain muốn nói. Và khi mà McCain nói như vậy thì lẽ dĩ nhiên tôi nghĩ rằng đã hỏi ý kiến của Nhà Trắng cũng như của đảng của ông ta.
Việt Nam được gì?
M ặ c Lâm: Và có ph ả i vì s ự lên ti ế ng này mà Vi ệ t Nam đã m ạ nh d ạ n b ướ c lên hàng không m ẫ u h ạ m c ủ a M ỹ hay không?
GS Ngô Vĩnh Long: Theo sự hiểu biết của tôi thì các lãnh tụ bên Việt Nam họ cũng đi hàng hai, họ chơi nhiều tụ. Chẳng hạn vừa rồi Thủ Tướng Việt Nam đi sang dảo Hải Nam thăm bên đó và cũng đi dự hội nghị bên đó luôn.
Chúng ta biết đảo Hải Nam là chỗ mà Trung Quốc đã xây dựng căn cứ cho hai hạm đội hàng không mẫu hạm mà họ nói rằng hai hạm đội hàng không mẫu hạm này, nhiều người nói hai chiếc nhưng thật ra khi nào có hai chiếc hàng không mẫu hạm thì có cả hạm đội bảo vệ cho nó.
Trung Quốc đã nói rằng họ sẽ thành công trong việc xây dựng hai tàu sân bay này vào khoảng 2015 và báo Asahi của Nhật hôm 14 Tháng Hai vừa rồi nói rằng họ (Trung Quốc) có tất cả những dụng cụ để làm tàu này đúng như thời biểu.
Rồi ngày 20 Tháng Ba vừa rồi Bộ Trưởng Quốc Phòng Trung Quốc gặp Bộ Trưởng Quốc Phòng Nhật Bản và khi họ gặp nhau như vậy thì bộ trưởng bên Trung Quốc đưa vào cả một bộ tham mưu của họ mà họ nói là bộ tham mưu này là những người được huấn luyện để điều khiển tàu sân bay của họ mà họ có thể điều khiển tàu sân bay của họ thành công khoảng năm 2020.
Mấy ngày qua, nhất là ngày hôm qua và hôm nay cho biết rằng Trung Quốc muốn hù doạ các nước xung quanh. Sự hiện diện của Mỹ ở Miền Nam Biển Đông cũng cho biết rằng anh có thể hù doạ nhưng mà tôi có tàu sân bay lớn nhứt thế giới và có sự hiện diện của tôi ở đây.
Người Việt Nam và những người khác trên thế giới tưởng rằng Trung Quốc bây giờ là một nước lớn mạnh ghê lắm và vì vậy họ bỏ chạy theo Trung Quốc hay bắt chước Trung Quốc, thì tôi nghĩ đây là một chính sách sai lầm.
GS Ngô Vĩnh Long
M ặ c Lâm : Giáo S ư v ừ a nói r ằ ng Vi ệ t Nam đang theo đu ổ i chính sách đi dây, v ậ y li ệ u có còn cách nào khác cho Hà N ộ i ch ọ n l ự a hay không?
GS Ngô Vĩnh Long: Tôi nghĩ là trong tình trạng hiện nay nó không hợp lý. Nó không hợp lý là bởi vì Việt Nam phải rõ ràng trong chính sách - chiến lược của mình là Việt Nam nghiêng về ai, nghiêng về bảo vệ sự ổn định của khu vực Đông Nam Á hay là nghiêng về Trung Quốc.
Mà Việt Nam tôi thấy là trong những tháng qua, trong năm vừa qua có những vấn đề nghiêng về Trung Quốc quá lố, không những về mặt quân sự mà kể cả về mặt kinh tế và chính trị nữa, thì tôi nghĩ rằng đây là cái bất lợi cho Việt Nam.
Người Việt Nam và những người khác trên thế giới tưởng rằng Trung Quốc bây giờ là một nước lớn mạnh ghê lắm và vì vậy họ bỏ chạy theo Trung Quốc hay bắt chước Trung Quốc, thì tôi nghĩ đây là một chính sách sai lầm.
Lẽ dĩ nhiên là mình phải chơi với mọi người những mà không phải nghiêng hẳn về ai đó mà tôi thấy Việt Nam lúc này nghiêng rất là nhiều về phía Trung Quốc.
M ặ c Lâm: Xin c ả m ơ n Giáo S ư Ngô Vĩnh Long đã dành th ờ i gian cho chúng tôi trong bu ổ i nói chuy ệ n ngày hôm nay.