Nhân ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết, hôm 15 tháng 6 vừa qua, Tổ chức Y tế thế giới lên tiếng cảnh báo về nguy cơ lây lan nhanh của bệnh dịch và coi đây là nguyên nhân chính gây sốt ở những người đi du lịch có thể mắc phải.
Cảnh báo của WHO châu Á
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm lây lan nhanh nhất trên thế giới và là nguyên nhân chính gây sốt mà những khách du lịch có thể mang theo mình về nhà. Đó là lời cảnh báo được Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Hà Nội, bác sĩ Takeshi Kasai đưa ra trong một hội nghị về sốt xuất huyết tổ chức ở Hà Nội hôm 15 tháng 6 vừa qua.
Theo bác sĩ Kasai, từ mới chỉ 9 nước có bệnh dịch nghiêm trọng trước những năm 70, đến giờ sốt xuất huyết đã trở thành dịch bệnh ở hơn 100 nước trên thế giới.
Bác sĩ Babatunde Olowkure, chuyên gia nghiên cứu dịch bệnh của WHO cho biết:
Thế giới rất quan tâm đến dịch bệnh này. Chúng tôi biết là có khoảng 50 triệu người bị sốt xuất huyết trên toàn thế giới hàng năm, gây ra những khó khăn cho sức khỏe cộng đồng nói chung trên toàn cầu.
Phát biểu tại hội nghị hôm 15 tháng 6, Bác sĩ Kasai nói sốt xuất huyết là một bệnh có ảnh hưởng rất nặng lên không chỉ sức khỏe mà còn cả kinh tế và toàn bộ xã hội.
Từ những năm 50, dịch bệnh sốt xuất huyết đã xuất hiện tại khu vực Đông Nam Á. Các điểm nóng chính của dịch bệnh trong khu vực được WHO cảnh báo bao gồm Thái Lan, Việt Nam, Lào, Singapore và Philippines.
Những con số về các ca nhiễm sốt xuất huyết, thậm chí tử vong do bệnh trong khu vực hiện vẫn còn cao, mặc dù đã có những nỗ lực ngăn chặn trong vùng. Bác sĩ Olowkure nói tiếp:
Những gì chúng tôi thấy được vào năm ngoái 2012 có khoảng 200 ngàn người nhiễm bệnh và trong số đó có 1200 trường hợp tử vong ở khu vực châu Á. Hiện tại vào năm 2013, các trường hợp nhiễm sốt xuất huyết vẫn cao, có khoảng 90 ngàn trường hợp và 150 trường hợp tử vong. Các nước bị ảnh hưởng nhiều nhất là Lào, Singapore và đảo quốc Salomon. Cho nên chúng ta vẫn thấy sốt xuất huyết vẫn còn nghiêm trọng trong khu vực, thậm chí tăng ở một số nước như Lào và Singapore.
<br/>Thế giới rất quan tâm đến dịch bệnh này. Chúng tôi biết là có khoảng 50 triệu người bị sốt xuất huyết trên toàn thế giới hàng năm, gây ra những khó khăn cho sức khỏe cộng đồng nói chung trên toàn cầu.<br/> - BS. Olowkure
Thống kê của Trung tâm Thí nghiệm và Bệnh dịch Quốc gia Lào hôm 25 tháng 6 cho biết từ đầu năm đến nay nước này đã ghi nhận được ít nhất 11,260 ca nhiễm bệnh, trong đó có 44 ca tử vong. Giới chức y tế nước này cho biết dịch bệnh sốt xuất huyết năm nay tại Lào sẽ còn tệ hại hơn nhiều mùa dịch năm 2010, năm có khoảng 23,000 trường hợp nhiễm bệnh và 46 ca tử vong.
WHO cho biết năm nay số ca nhiễm bệnh tại Singapore cũng tăng gấp năm lần.
Nói về nguyên nhân dịch bệnh lây lan nhanh chóng, bác sĩ Raman Velayudhan, chuyên gia về kiểm soát dịch bệnh nhiệt đới của WHO giải thích:
Việc lan rộng dịch sốt xuất huyết trên thế giới xảy ra bởi nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chính là việc đô thị hóa, dân cư đông đúc. Sốt xuất huyết truyền qua muỗi nhưng không phải cùng loại muỗi truyền sốt rét. Nó chủ yếu đốt vào ban ngày và có khả năng thích ứng rất cao với môi trường sống đô thị.
Vì thế sốt xuất huyết chủ yếu là căn bệnh của thành phố nhưng cũng đang dần lan ra các khu vực nông thôn. Khi dân cư tại các thành phố tăng lên dần thì căn bệnh cũng từ từ lan ra nhiều nước. Về cơ bản, dịch sốt xuất huyết lan rộng là do sự di chuyển của con người. Con người mang trong mình virut, con muỗi chỉ có nhiệm vụ chuyển virut đó từ người này sang người khác. Nguyên nhân thứ hai là sự di chuyển của hàng hóa.
Một số loại hàng hóa có thể tạo điều kiện cho muỗi sinh nở. Trứng muỗi có thể kéo dài thời gian tới 6 tháng để nở khi chúng gặp nước, tức là nó có khả năng thích ứng cao, nó có thể ở nơi khô ráo trong nhiều tháng mà không sao. Ngoài ra thì cũng có những nhân tố khác không trực tiếp như thay đổi khí hậu, lũ lụt và hạn hán cũng đều tạo điều kiện cho sự sinh sôi của muỗi, gián tiếp dẫn đến sự lan rộng của sốt xuất huyết.
Theo bác sĩ Olowkure, người dân thường cũng chủ quan không tránh muỗi nên cũng tạo điều kiện cho bệnh dịch lây lan.
Một số lý do có thể là do con người không cẩn thận đề phòng, không dùng kem chống muỗi, che kín người hoặc tránh các phần nước đọng trong nhà, hoặc ngoài nhà.
Chưa có thuốc đặc trị
Sốt xuất huyết là bệnh gây ra bởi virut. Nó được truyền từ người qua người nhờ muỗi Aades aegypti. Loài muỗi này thường hút máu người vào ban ngày. Theo các chuyên gia y tế, người dân trong các khu vực có muỗi thường có thói quen mắc màn khi ngủ ban đêm nhưng ban ngày thì lại chủ quan coi thường muỗi nên dễ bị nhiễm bệnh.
Các triệu chứng ban đầu của sốt xuất huyết bao gồm sốt cao, đau đầu, nhức mỏi cơ xương, buồn nôn. Sau vài ngày trên người xuất hiện mẩn ngứa, chảy máu nhẹ ở mũi và lợi. Thường người bệnh có thể uống Tylanol là thuốc giảm sốt, nghỉ ngơi và sẽ hết bệnh sau đó vài ngày. Tuy nhiên cũng có những trường hợp bệnh chuyển nặng phải vào bệnh viện, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Nguyên nhân chính được cho là không có điều trị hữu hiệu với căn bệnh này. Bác sĩ Olowkure giải thích:
Hiện vẫn chưa có một điều trị đặc hiệu nào cho sốt xuất huyết. Tất cả phụ thuộc vào việc phát hiện bệnh sớm của bệnh nhân và đội ngũ y tế. Hiện cũng chưa có vaxin cho sốt xuất huyết. Nếu có vacxin chúng ta có thể giảm được số ca nhiễm bệnh và tử vong. Nếu bạn bị sốt kéo dài, chúng tôi khuyên bạn nên đến bệnh viện khám bác sĩ. Khuyến nghị hiện tại cho điều trị là dùng thuốc giảm đau, để giảm đau và giảm sốt, truyền nước để tránh bị mất nước, người bệnh cần phải được nghỉ ngơi toàn bộ trong giai đoạn nay.
Đây gọi là cách điều trị hệ thống tổng thế vì chúng tôi không có thuốc đặc trị cho sốt xuất huyết. Với cách điều trị như vậy, phần lớn các bệnh nhân có thể hồi phục sau 2 tuần, có một số người hồi phục lâu hơn. Nhưng cũng có người không thể hồi phục và chúng tôi gọi là bị những biến chứng sau đó. Họ là những người bị nhiễm sốt xuất huyết dạng nặng tức là xuất huyết nặng, họ sẽ bị chảy máu trong.
<br/>Hiện vẫn chưa có một điều trị đặc hiệu nào cho sốt xuất huyết. Tất cả phụ thuộc vào việc phát hiện bệnh sớm của bệnh nhân và đội ngũ y tế. <br/> - BS. Olowkure <br/>
Sốt xuất huyết gây ra bởi 4 loại virut có tên là virut sốt xuất huyết, 1, 2, 3, và 4. Việt nam và nhiều nước đông nam Á đã xuất hiện cả 4 loại virut này. Đây cũng là thách thức lớn với các nước, trong đó có Việt Nam trong việc điều trị và phòng tránh. Bác sĩ Velayudhan nói:
Những thách thức bây giờ đối với các nước như Việt Nam thì sốt xuất huyết gây ra bởi 4 loại virut, là 1, 2, 3, 4. 4 virut này không có đề kháng chéo, tức là nếu bạn đã bị sốt xuất huyết bởi vi rut 1 thì không có nghĩa bạn sẽ miễn dịch với các virut còn lại. Nếu 2 năm sau đó bạn bị virut 2 thì có thể bạn sẽ bị nặng, bởi vì đôi khi nhiễm vi rút có thể dẫn đến những biến chứng phức tạp. Cho nên các nước như Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức là họ có nhiều trường hợp bị nặng vì cả 4 loại virut đã xuất hiện tại đây. Và nó sẽ ảnh hưởng tới nhiều người hơn, có những người sẽ bị sốt xuất huyết đến 2 lần. Điều này sẽ dẫn đến các trường hợp nặng và khó khăn trong việc điều trị.
ASEAN gia tăng nỗ lực
Nhận thấy sự nguy hiểm của dịch bệnh sốt xuất huyết, năm 2010, Bộ trưởng Y tê của 10 nước thành viên ASEAN đã gặp nhau để bàn thảo về vấn đề này, và chọn ngày 15 tháng 6 hàng năm làm ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết. Các nước ASEAN cũng đưa ra các chương trình quốc gia và khu vực để phòng chống dịch bệnh này.
Tại hội nghị Bộ trưởng Y tế các nước ASEAN lần thứ 10 được tổ chức ở Singapore hồi năm 2010, các đại biểu ghi nhận ' bệnh sốt xuất huyết đã lây nhiễm cho hàng triệu người khắp thế giới, và khu vực Đông Nam Á đang trở thành vùng bị lây nhiễm nghiêm trọng nhất'.
Các nước ASEAN cũng đã đưa ra kế hoạch trung hạn về các bệnh lây nhiễm giai đoạn 2011 đến 2015, trong đó có bệnh sốt xuất huyết.
Malaysia năm nay cũng giới thiệu một bài hát và một đoạn video kéo dài 5 phút về sốt xuất huyết nằm trong chương trình tuyên truyền phòng chống sốt xuất huyết của ASEAN.
Phát biểu tại hội nghị phòng chống sốt xuất huyết của ASEAN, Thứ trưởng Y tế Việt Nam Nguyễn Thanh Long nói việc kỷ niệm ngày ASEAN phòng chống dịch sốt xuất huyết cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của các nước thành viên ASEAN trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh này.
Bác sĩ Olowkure nhấn mạnh, việc phòng chống dịch bệnh sốt xuất huyết phải là trách nhiệm của tất cả các nước. Ông đưa ra các khuyến nghị của WHO với các nước ASEAN:
WHO làm việc với các nước để đi đến một chiến lược để mọi người cùng làm việc chống lại bệnh sốt xuất huyết, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc chiến này. <br/> - BS.Olowkure<br/> <br/>
Sốt xuất huyết là trách nhiệm của mọi người và mọi người phải hợp tác chia sẻ trách nhiệm, nó không phải của một chính phủ và nó đòi hỏi sự hợp tác của mọi cấp trong ngành y tế đến cộng đồng dân, đòi hỏi có hành động từ mỗi người, của cả cộng đồng và của khu vực tư nhân cũng như cộng đồng thuốc. Thứ hai chúng tôi khuyến nghị các nước chuyển từ cách tiếp cận bị động sang chủ động. Chúng ta có thể sử dụng các nguồn lực để hạn chế các ảnh hưởng do bệnh dịch này gây nên, vì nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mọi người mà còn ảnh hưởng đến vấn đề xã hội và kinh tế. Thứ ba là tăng cường khả năng của hệ thống y tế, tăng cường khả năng giám sát, phát hiện sớm và kiểm soát bệnh dịch. Cuối cùng là tăng cường sự hợp tác trong khu vực vì đây là bệnh dịch lây lan nhanh qua các nước, nên không thể nào một nước đối phó một mình với căn bệnh, vì vậy WHO làm việc với các nước để đi đến một chiến lược để mọi người cùng làm việc chống lại bệnh sốt xuất huyết, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc chiến này.
Năm nay đã là năm thứ ba các nước ASEAN tổ chức ngày phòng chống dịch sốt xuất huyết. Các nỗ lực của các nước trong khu vực được WHO nhìn nhận đã dẫn đễn việc giảm các ca tử vong do sốt xuất huyết.
Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa