Khoảng 50 gia đình người dân Campuchia sống ở khu vực xung quanh Công ty Phân bón Quốc tế Năm sao Campuchia thuộc Tập đoàn Quốc tế Năm sao của Việt Nam đã phản ứng với công ty vì những mùi hôi bốc ra từ nhà máy. Từ Campuchia, thông tín viên Quốc Việt có bài tường trình sau đây:
Ô nhiễm không khí từ nhà máy phân bón lớn nhất Campuchia
Tập đoàn Quốc tế Năm sao của Việt Nam đã khánh thành và đưa vào hoạt động nhà máy sản xuất phân bón quốc tế năm sao Campuchia tại xã Samrong Thom, huyện Kean Svay, tỉnh Kandal hồi cuối năm 2012. Đây là nhà máy sản xuất phân bón NPK và hữu cơ vi sinh có quy mô lớn nhất tại xứ chùa Tháp.
Với nhà máy này, người dân Campuchia có thêm hi vọng sẽ giúp giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương, giúp Campuchia chủ động được nguồn phân bón trong nước.
Tuy nhiên trong thời gian gần hai năm nay, hầu như nhà máy này chỉ tuyển được các công nhân bốc vác và một số Phó tổ trưởng người địa phương, còn chuyên viên kỹ thuật, thợ có tay nghề là những lao động nhập từ Việt Nam. Còn quá trình sản xuất phân đang từng ngày, từng gây ô nhiễm không khí trầm trọng vì mùi hôi thối bốc ra từ nhà máy.
Khó ở chỗ có mùi hôi bốc ra từ nhà máy khó chịu, mắt cay xè, khô họng, nghẹt thở và không biết mùi hôi này sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe thế nào. Bây giờ người dân không chịu được. Chúng tôi không phải muốn Việt Nam đóng cửa Nhà máy nhưng muốn Việt Nam làm thế nào đó để xử lý mùi thối này
Bà Sam Savoeun
Sau khi nhận được phản ánh từ người dân địa phương, chúng tôi đã có mặt trước Công ty Phân bón Quốc tế Năm sao Campuchia vào trưa ngày 20/10. Khu vực dân cư nằm cách nhà máy khoảng 100 mét, theo hướng gió. Vừa lúc đang trao đổi với người dân, chúng tôi bị bao phủ bởi mùi hôi, mùi khai và cảm giác muốn ói.
Bà Sam Savoeun, người dân xóm Preak Treng, xã Samrong Thom cho biết: "Khó ở chỗ có mùi hôi bốc ra từ nhà máy khó chịu, mắt cay xè, khô họng, nghẹt thở và không biết mùi hôi này sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe thế nào. Bây giờ người dân không chịu được. Chúng tôi không phải muốn Việt Nam đóng cửa Nhà máy nhưng muốn Việt Nam làm thế nào đó để xử lý mùi thối này, không để ô nhiễm không khí, gây ô nhiễm mùi hôi cho dân.
Người lớn có thể sống chung với ô nhiễm không khí, có thể sử dụng khẩu trang nhưng con cái chúng tôi thì không. Nhiều trẻ em bị bệnh, một phụ nữ mới sinh con đã ngất xỉu.”
Theo cư dân gần nhà máy, Công ty Phân bón Quốc tế Năm sao Campuchia đã gây ô nhiễm không khí từ lâu, nhất là vào khoảng giữa năm 2013. Nhưng trong thời gian 3 tháng gần đây, mùi hôi phát sinh từ nhà máy này mạnh hơn và gây ảnh hưởng đến người dân.
Những người dân sống cách nhà máy khoảng 500 mét cũng không thoát khỏi sự ô nhiễm mùi hôi. Ông Ouch Sama Darith cho biết tình trạng ô nhiễm không khí không có dấu hiệu giảm mặc dù trước đó phía Công ty có khắc phục thực trạng trên.
Mùi hôi bốc ra từ Nhà máy phân bón Năm sao đã làm con tôi bị bệnh. Người dân đi trên đường cũng không chịu nổi đừng nói chi chúng tôi sống xung quanh nhà máy
Ông Ouch Sama Darith
Ông Darith nói buổi sáng, trưa và chiều vẫn có mùi hôi bốc ra từ nhà máy. Người dân chỉ được hưởng không khí trong lành trong thời gian ngắn lại tiếp tục phải sống chung với ô nhiễm không khí, đặc biệt vào lúc 3- 4giờ sáng.
Ông Ouch Sama Darith: "Mùi hôi bốc ra từ Nhà máy phân bón Năm sao đã làm con tôi bị bệnh. Người dân đi trên đường cũng không chịu nổi đừng nói chi chúng tôi sống xung quanh nhà máy. Tôi yêu cầu Đài Á Châu Tự Do và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) giúp can thiệp chúng tôi bởi vì chúng tôi nhiều lần yêu cầu xã can thiệp nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả."
Sau khi tiếp xúc với người dân, chúng tôi yêu cầu xin gặp Chủ tịch xã Samrong Thom và đại diện của phía Công ty để biết thêm thông tin và kết quả làm việc trước đó nhưng cả hai đều từ chối cho gặp.
Nhà máy muốn cơ quan thẩm quyền xuống đánh giá
Sau đó vài ngày, chúng tôi liên lạc được ông Chhay Yachon, Phó Tổng Giám đốc thường trực Công ty Phân bón Quốc tế Năm sao Campuchia. Ông này cho biết: "Nói chung, mình không thể nào cấm miệng người ta được. Người ta nói là quyền của người ta, mình không thể trách họ được. Nhưng nếu nói ảnh hưởng đến sức khỏe này kia theo cảm tính như vậy thì mình không thể chấp nhận được.
Nếu như cơ quan có thẩm quyền thẩm định xuống đánh giá thẩm định nhà máy này có gây tác hại, ảnh hưởng tới sức khỏe dân hay không? Thì lúc đó OK, mình chịu trách nhiệm. Còn nói theo kiểu cảm tính, cảm hứng thì làm sao mình chấp nhận được.
Thật sự mà nói, đừng nói là Nhà máy phân bón, chỉ là Đại lý phân bón thôi, mình đến chỗ Đại lý phân bón thôi có mùi hay không? Đã nói là phân bón, chất hóa học làm sao mà nó không có mùi được. Nhưng đang nói mùi ở đây nó ảnh hưởng đến sức khỏe hay là không. Đó là vấn đề cần nói.
Nhưng nhà máy ở đây cách nhà dân mấy trăm mét, cán bộ từ cấp nhân viên đến lãnh đạo. Ông nào cũng ở trong này hết có ông nào bị gì đâu mà dân ở ngoài thì lại la làng.”
Các anh cứ kêu cơ quan có thẩm quyền xuống thẩm đinh đánh giá có ảnh hưởng đến sức khỏe đời sống của dân hay không. Đối với cơ quan ban ngành thì nhà máy này rất tốt. Bên môi trường qua đây cũng OK, luật lao động cũng OK.
Ông Chhay Yachon
Trong khi đó, Chủ tịch huyện Kean Svay là ông Heng Theam thừa nhận đã có mùi hôi bốc ra từ nhà máy trên. Ông nói rằng phía chính quyền có gặp người đại diện Việt Nam để yêu cầu triển khai các giải pháp giảm thiểu mùi.
Ông Heng Theam cho biết thêm: "Chúng tôi đang theo dõi và nghiên cứu mùi hôi này có ảnh hưởng đến dân hay không. Chúng tôi sẽ gửi báo cáo lên Sở và Bộ Môi trường để đánh giá tác động và ô nhiễm không khí sắp tới. Bộ mới có quyền xuống thẩm định vì Bộ cấp phép cho vào hoạt động."
Còn bà Huỳnh Thị Ngọc Phượng, người Việt bán trái cây trước Nhà máy chia sẻ: "Lúc trước có mùi hôi nhiều thật, mùi khai bốc ra từ hãng phân nhưng bây giờ nó giảm nhiều không còn hôi như lúc trước. Tôi không biết nó ảnh hưởng tới đường hô hấp hay sức khỏe thế nào vì tôi chỉ bán ban ngày ở đây còn tối tôi ngủ ở dưới. Còn nhà của người dân ở trên này, người ta ngủ trên này luôn."
Trong thời gian tiếp xúc với người dân trước Nhà mày hơn 3 tiếng đồng hồ, chúng tôi và người dân phải sử dụng khẩu trang vì cứ hít thở không khí có mùi thối ấy làm mũi đau rát, mắt cay xè. Tuy vậy, Phó Tổng Giám đốc thường trực Công ty cho rằng mùi này không đáng kể vì ông tin vào khả năng đánh giá thẩm định của Bộ Môi trường.
Ông Chhay Yachon: "Các anh cứ kêu cơ quan có thẩm quyền xuống thẩm đinh đánh giá có ảnh hưởng đến sức khỏe đời sống của dân hay không. Đối với cơ quan ban ngành thì nhà máy này rất tốt. Bên môi trường qua đây cũng OK, luật lao động cũng OK. Chúng tôi làm việc với họ rất tốt nhưng mấy trưởng Công đoàn này kia cứ xúi giục.
Những gì liên quan tới Pháp luật do Bộ đưa ra là mình thực hiện đầy đủ hết, không thiếu sót một cái gì. Cái gì mà Bộ chỉ đạo, mình thực hiện đầy đủ hết. Bên quyền lao động, luật lao động thì mình cũng đi họp với họ thường xuyên.”
Nhà máy Sản xuất Phân bón Năm sao Campuchia được xây dựng trên diện tích gần 11ha, chuyên sản xuất phân bón NPK có công suất 350.000 tấn/năm (giai đoạn 1) và 500.000 tấn/năm (giai đoạn 2), với tổng vốn đầu tư 65 triệu USD. Đây được cho là Nhà máy sản xuất phân bón NPK và hữu cơ vi sinh đầu tiên và hiện đại, có quy mô lớn nhất tại Campuchia.