Campuchia hủy bỏ một dự án theo phong cách Việt Nam

Chính quyền tỉnh Kampong Speu của Campuchia vừa tuyên bố hủy bỏ dự án phát triển khu bảo tồn trên Núi già (Phnom Chas) do một tổ chức phi chính phủ quốc tế tài trợ.

Quốc Việt, thông tín viên RFA, Campuchia

0:00 / 0:00

Khu di tích khảo cổ học

Dự án này nằm trên đồi Núi già thuộc huyện Oral, tỉnh Kampong Speu cách thủ đô Phnom Penh khoảng hơn 100 cây số. Dự án có diện tích đến 103 ha, trong đó có xây dựng nơi thờ phượng và các công trình dịch vụ du lịch với vốn đầu tư dự kiến hàng triệu USD.

Dự án trên do khoảng 100 công nhân và một số tu sĩ người Việt đến định cư và chịu trách nhiệm xây dựng. Nhưng sau khi người dân phát hiện công trình vừa nói xây dựng theo phong cách Việt Nam, cấm người dân và sư sãi ở gần khu vực đến thờ phượng, cho nên chính quyền tỉnh quyết định hủy bỏ dự án.

Ông Son Chea, Giám đốc Sở Văn hóa và Nghệ thuật tỉnh Kampong Speu cho biết đây là khu di tích khảo cổ học được Ủy ban di sản quốc gia công nhận hồi năm 2009. Khu vực này có nhiều sắc tộc thiểu số đang sinh sống, truyền thống văn hóa, nơi thờ phượng không thể tách rời phong tục tập quán người Khmer. Đặc biệt có rất nhiều đồ vật quý báu trong hang động mà người dân không dám đá động hoặc tìm kiếm vì là nơi yên tĩnh.

Năm 2011, chính phủ cấp giấy phép hoạt động dự án cho Tổ chức Phát triển Kinh tế Nông thôn và Xã hội. Tổ chức này cam kết xây dựng cơ sở hạ tầng, nhà cửa theo phong tục tập quán của dân tộc thiểu số, xây dựng khu biểu diễn văn nghệ với thỏa thuận giữ nguyên khu di tích khảo cổ học.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển dự án, Tổ chức trên không tuân thủ tinh thần thỏa thuận. Cách xây dựng hàng rào khu di tích màu mè theo kiểu Việt Nam, nhiều hang động được khai thác tùy tiện, trong đó có dựng nhiều tượng Bồ Tát và xây dựng thác nước đổ xuống…v.v.

Ông Son Chea phát biểu: "Họ cứ xây dựng những gì chúng tôi cấm. Thứ nhất không đúng theo tinh thần thỏa thuận. Thứ hai, không thực hiện đúng theo biên bản tại cuộc họp. Thứ ba, tất cả công trình phát triển đều không được thống nhất. Sau đó, Bộ và sở tổ chức cuộc họp lần ba để nhắc nhở nhưng họ vẫn không thực hiện đúng thỏa thuận. Đây là khu di tích lịch sử nên Sở tịch thu tượng Bồ Tát và đập bỏ những gì sai kiến trúc Khmer… Sở quyết định hủy bỏ dự án."

Đây là dự án đầu tiên tại Campuchia được thiết kế theo kiểu ở Việt Nam như ở khu vực Núi Cấm-Lâm Viên (An Giang) và Suối Tiên (HCM). Tại dự án, chúng tôi nhận thấy có rất nhiều nhà nghỉ, bàn ghế làm bằng đá để ngồi nghỉ mát và hàng rào bao vây khu vực chân núi rất màu mè. Còn trên đồi núi thì người ta thiết kế thành nơi thờ phượng giống hệt ở Việt Nam, trong đó có tượng Bồ Tát.

Cộng đồng người dân và sư sãi ở gần dự án cho biết đó là đồi Núi già mà phật tử gần xa đến thờ phượng hàng trăm năm nay. Trong dự án có rất nhiều đồ vật điêu khắc rất có giá trị. Chưa có người nào dám đá động, hoặc khám phá trước đây.

Sư Sann Soth, Phó Đại đức chùa Núi già (Phnom Chas) ở gần dự án cho biết trước đó nhóm người Việt xây nhà vệ sinh và nhà ở cho tu sĩ đến từ Việt Nam ở trên núi. Sau đó trời không có mưa gần nửa năm, người dân có tâm trạng hoang mang, sợ hãi, ác mộng, khiến nhiều người phẫn nộ khiếu nại nhiều lần.

Ngược với phong cách Khmer

Ông Son Chea, Giám đốc Sở Văn hóa và Nghệ thuật tỉnh Kampong Speu trả lời RFA ngày 22/8/2012. Photo by Quốc Việt/RFA
Ông Son Chea, Giám đốc Sở Văn hóa và Nghệ thuật tỉnh Kampong Speu trả lời RFA ngày 22/8/2012. Photo by Quốc Việt/RFA (Ông Son Chea, Giám đốc Sở Văn hóa và Nghệ thuật tỉnh Kampong Speu trả lời RFA ngày 22/8/2012. Photo by Quốc Việt/RFA)

Theo sư, lúc người Việt đến sống tại dự án, người dân và sư sãi trong chùa gặp nhiều rắc rối để được đến thờ phượng, cúng kiếng, làm lễ theo truyền thống, phong tục tập quán của mình. Sư cho rằng có lẽ nhóm người này muốn định cư tại khu di tích trên vì ngày càng có nhiều người Việt đến.

Sư Sann Soth nói: "Có lẽ một số người đến từ tỉnh lân cận, còn một số người khác đến từ Việt Nam. Có người có thể nói được tiếng Khmer nhưng cũng có rất nhiều người không thể nói. Trong đó có thiện nam, tín nữ và tu sĩ. Ban đầu có 3 vị tu sĩ người Việt. Sau đó, họ tu thêm các em trẻ người Việt… Các vị sư trong chùa rất lo lắng vì sợ họ định cư ở đây."

Còn trưởng Ban quản trị Chùa, kiêm trưởng lão làng là ông Yann Yoeun nói rằng phần lớn người dân quan ngại Việt Nam đến tìm kiếm đồ cổ, lo ngại người Việt tụ tập lập khu tự trị.

Ông nói, dự án trên không phải để phục vụ lợi ích cộng đồng hoặc quốc gia. Dự án này gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động tôn giáo địa phương. Thực tế, sau khi tu sĩ người Việt xuất hiện, phật tử gần xa không còn đến cúng kiếng, thờ phượng trong chùa như trước.

Ông Yann Yoeun giải thích: "…sư sãi trong chùa bị nhịn đói vì phật tử cho rằng chùa Núi già là chùa Việt Nam. Trong khoảng thời gian họ thực hiện dự án, nhiều phật tử không còn đến chùa. Còn phía Việt Nam thì nói khu vực dự án nằm dưới sự quản lý của họ."

Trong khi đó, Giám đốc Sở Văn hóa và Nghệ thuật tỉnh Kampong Speu thừa nhận trước đó người dân cũng phát hiện đồ cổ ở đó, có người Việt và tu sĩ Việt Nam ra vào dự án. Chính quyền cũng theo dõi các hoạt động của họ vì hoạt động phát triển dự án khác biệt với hợp đồng.

Ông Son Chea cho biết thêm: "Nguyên nhân hủy bỏ dự án vì họ làm ngược với phong cách Khmer, không tôn trọng thỏa thuận. Chúng tôi tuyệt đối không cho phép tu sĩ người Việt ở lại tại dự án. Người dân cũng không nên lo ngại quá mức vì chính quyền đã và đang làm việc. Bây giờ, không còn người Việt nào trên núi…"

Chúng tôi có liên lạc nhiều lần với các bên liên hệ mà đều bị từ chối trả lời, thậm chí còn nói không biết về dự án.

Theo chính quyền tỉnh Kampong Speu, dự án trên được trao cho tổ chức Phát triển Kinh tế Nông thôn và Xã hội để phát triển. Vốn đầu tư do tổ chức này quyên góp từ quỹ tôn giáo trong và ngoài nước.

Theo dòng thời sự: