Hôm mùng 9 tháng 6, Tòa án sơ thẩm thủ đô Phnom Penh đã quyết định thả một người đàn ông Campuchia bị bắt giữ liên quan đến vụ đám đông giết chết một người Việt hồi ngày 15/2 thay vì trước đó cả tòa lẫn cảnh sát xứ chùa Tháp đã gọi vụ giết hại này có lý do sắc tộc.
Trong phiên xử, Chủ tọa Kor Vandy cho biết hành vi của bị cáo Bun Chanvutha không rõ ràng, thiếu bằng chứng và vô tội. Tòa tuyên trắng án.
Theo Chủ tọa Kor Vandy, dựa trên các buổi điều trần, tòa án đã phát hiện ra rằng không có bằng chứng cho thấy ông Bun Chanvutha, 51 tuổi, có liên quan đến vụ giết chết một người Việt tên Trần Văn Chiến. Do đó, tòa án quyết định bỏ các cáo buộc chống lại ông này và phải được phóng thích khỏi nhà tù. Trong khi đó, nguyên đơn có quyền kháng cáo quyết định của tòa án trong vòng 30 ngày.
Phiên xử vào ngày 9/6 vừa qua đã không được tòa án thông báo đến gia đình nạn nhân và cũng không có quyết định đền bù gì cho phía nạn nhân.
Bà Men Sinath, vợ của Trần Văn Chiến nói với RFA: "Tòa không được mời gia đình chúng tôi dự phiên xử. Chúng tôi không biết thông tin gì từ tòa. Chúng tôi nhờ Hiệp hội Việt Nam giúp đỡ tìm công lý, đòi bồi thường 8 triệu Real (40 triệu Đồng) nhưng họ nói chỉ có thể giúp quyên góp tiền cho tôi sanh con. Còn chuyện ra tòa họ không dám vì mình là người Việt Nam nên rất khó…"
Còn bà Nguyễn Thị Lê, mẹ của nạn nhân Trần Văn Chiến nói gia đình cũng muốn tiếp tục kháng cáo lên tòa phúc thẩm nhưng không có tiền lên thủ đô Phnom Penh để thưa kiện.
Bà Lệ nói thêm: "Chúng tôi ở trong biển này không có tiền và rất buồn bực từ con tôi chết tới giờ. Nó đánh chết rồi là rồi, nó không có nói gì hết. Gia đình muốn [Hội và Sứ quán Việt Nam] giúp chỉ dẫn con đường vì chết như vậy muốn được đền bù một chút để cho vợ nuôi con vì vợ mới sanh được chừng một tháng. Tội nghiệp vợ nó. Chúng tôi yêu cầu tiếp giúp đỡ cho vợ nó."
Trần Văn Chiến, 30 tuổi, sinh ra và lớn lên ở tỉnh Kampong Chhnang của Campuchia. Chiến chưa có quốc tịch Campuchia dù trước đó đã kết hôn với một phụ nữ Campuchia gốc tỉnh Svay Riêng.
Trần Văn Chiến bị đám đông người Campuchia giết chết vào lúc 21 giờ 30 phút, trước một xí nghiệp hàng sắt trên đường Quốc lộ số 2, thuộc thị xã Chak Angre Loeu, quận Meanchey, thủ đô Phnom Penh.
Tổ chức Quyền Dân tộc Thiểu số (MIRO) đánh giá Campuchia là một trong những quốc gia vi phạm các quyền dân sự, chính trị, đặc biệt là quyền của các dân tộc thiểu, nói rõ hơn là người Khmer Krom và người Việt đang sinh sống tại đây.
Phần lớn cộng đồng người Việt bị lạm dụng rất nhiều như quyền được cấp giấy tờ, tiếp cận việc làm, học hành và quyền bình đẳng trước pháp luật mặc dù họ sinh ở Campuchia.
Cụ thể, vụ án gây bạo lực gần cầu Chba Ompau hay cầu Sài Gòn vào tối ngày 15/9/2013, cảnh sát đã bắt giữ 5 người Campuchia và một người Việt tên Nguyễn Văn Đức.
Mặc dù, Nguyễn Văn Đức khẳng định trong phiên xử chỉ đi trên, không được tham gia biểu tình, gây bạo lực nhưng cuối cùng tòa vẫn xử phạt Nguyễn Văn Đức 3 năm tù, còn công dân Campuchia đều được phóng thích.
Còn cuộc biểu tình bạo lực ngày 3/1, công nhân Campuchia đã vào một quán cafe của người Việt Nam đập phá ti vi, xe máy và cướp bóc. Chủ quán cafe người Việt đã đòi bồi thường 40,000$ (800 triệu Đồng) nhưng phán quyết của tòa hôm 30/5 không đá động tới chuyện người Việt xin bồi thường.
Quay lại vụ án người Việt bị đánh hội đồng đến chết, trước đó người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình khẳng định Việt Nam lên án hành vi kích động bạo lực và yêu cầu các cơ quan chức năng của Campuchia điều tra, đưa thủ phạm ra xét xử.
Còn Sứ quán Việt Nam tại Campuchia thì yêu cầu nhà chức trách điều tra tìm thủ phạm để xét xử theo luật pháp Campuchia tuy nhiên vụ án kết thúc khi nào và tòa Campuchia phán quyết ra sao thì Sứ quán Việt Nam cũng chưa nhận được thông tin.
Ông Trần Văn Thông, Tham tán phụ trách chính trị đối ngoại và phát ngôn viên Đại sứ quán Việt Nam tại thủ đô Phnom Penh phát biểu với RFA: "Hiện nay tôi chưa có thông tin gì về việc đó [phán quyết của tòa], nhưng tôi nghĩ tòa án của Campuchia căn cứ vào luật pháp của Campuchia và luật quốc tế để điều tra và giải quyết vụ án đấy. Đó là việc của tòa án, việc của luật pháp thôi còn ở chỗ tôi thì không có ý kiến gì. Với lại vụ việc xảy ra trên đất Campuchia, do đó hệ thống tòa, cơ quan điều tra, chính quyền Campuchia chủ yếu là căn cứ vào luật pháp Campuchia để giải quyết theo luật Campuchia. "
Trong khi đó, Đại tướng Khieu Sopheak, phát ngôn viên Bộ Nội vụ Campuchia khẳng định chính sách nhất quán của Campuchia không phân biệt đối xử với người Việt. Cộng đồng người Việt sống tại Campuchia đều có quyền bình đẳng như những dân bản xứ.
Đại tướng Khieu Sopheak nói thêm: "Bất kể công dân nước nào đều được tôn trọng và bình đẳng trước pháp luật. Người nước ngoài sống tại Campuchia cũng phải tôn trọng luật Campuchia. Đối với người Việt, thì Campuchia không phân biệt hay kỳ thị, ngược lại càng phải gắng bó, đoàn kết hơn vì hai nước láng giềng. Bởi vì không chỉ có riêng người Việt sang sống ở Campuchia mà cũng có người Campuchia sống ở Việt Nam."
Giám đốc của tổ chức Quyền Dân tộc Thiểu số (MIRO) là ông Ang Chanrith, một trong những tổ chức dân sự theo dõi phiên xử cho rằng tòa án Campuchia đã cho thấy sự thiếu minh bạch, khách quan, cởi mở và vi phạm nhân quyền bằng cách không mời gia đình nạn nhân dự phiên xử. Theo ông, dường như tòa án không quan tâm đến công lý, đơn xin bồi thường và quyền của người Việt.
Ông Ang Chanrith nói: "Để sống trong hòa bình, an ninh, ổn định thì tòa án và chính phủ phải đáp ứng đầy đủ quyền của công dân, kể cả người Việt đang sống ở Campuchia. Nếu họ bị đối xử bất công và kỳ thị thì sẽ làm họ phẫn nộ, thù hận dân tộc."
Theo số liệu của ông Sam Rainsy, lãnh tựu đảng đối lập công bố mới đây có khoảng 500.000 người Việt đang sinh sống ở xứ chùa Tháp, trong số này có khoảng 250.000 người hội đủ điều kiện để xin nhập quốc tịch, tuy nhiên phần lớn họ bị chính quyền địa phương tước quyền vì không có tiền hối lộ.
Vụ mới nhất này gây quan ngại trong dư luận về tâm lý kỳ thị người Việt ngày càng gia tăng tại Campuchia khi chính phủ chưa có biện pháp cần thiết ngăn chặn các hành vi kích động bạo lực nhằm vào người Việt, còn tòa án thì không thể trừng phạt những kẻ xúm lại đánh chết Trần Văn Chiến.