Và tổ chức này có kế hoạch giai đoạn 2 (2012 - 2015) nhằm hoàn tất công tác trùng tu tất cả mộ phần thuyền nhân nào tìm thấy được ở toàn vùng Đông Nam Á.
Một công việc ý nghĩa
Qua cuộc trao đổi với Thanh Quang, ông Trần Đông, Giám Đốc Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam, trước hết trình bày về chuyến trở về Malaysia cuả cựu thuyền nhân VN hồi tháng 8 năm 2011 vừa rồi:
Ông Trần Đông: Thưa quý vị, mục đích của chuyến đi vừa rồi là để trùng tu một nghĩa trang tập thể ở tiểu bang Kelantan, phía Bắc của Malaysia, nơi đó đã mai táng 139 tuyền nhân của chiếc tàu Mỹ Tho - 065 chìm ngày 11-12-1978 và cả tàu tổng cộng 170 người chết.
Thanh Quang: Thưa anh, chúng tôi được biết là hồi tháng 3-2006 Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam đã khánh thành công tác trùng tu nghĩa trang thí điểm, còn những ngôi mộ khác từ Bắc tới Nam của Malaysia khánh thành vào tháng 4-2007, thì tại sao ngôi mộ mà anh vừa nói mãi đến tháng 8-2011, nghĩa là 4 năm sau, thì mới trùng tu xong? Xin anh vui lòng cho biết lý do.
Toàn bộ công trình mà từ năm 2012 cho đến 2015 chúng ta sẽ trùng tu cho ít nhứt 2.100 ngôi mộ cá nhân của thuyền nhân ở các vùng đảo Bidong, Galang, Anambas, Natuna, và Bataan.
Ông Trần Đông
Ông Trần Đông: Thưa, lý do phải 4 năm sau Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam mới có thể tiến hành trùng tu ngôi mộ tập thể 139 người này là vì số người sống sót của chiếc tàu này rất là nhiều. Trên tàu đi tổng cộng gần 350 người, số sống sót khoảng trên 170 người và hiện giờ họ ở nhiều nơi trên thế giới, mà công trình tùng tu nghĩa trang này cũng có nhiều tốn kém, lý do là trong tất cả các ngôi mộ ở Malaysia thì ngôi mộ thuyền nhân tập thể này là ngôi mộ lớn nhứt, bề dài tới 22 thước (mét), bề ngang 4 thước (mét), và đồng thời mộ bia thì nắm trên mộ, cho nên mỗi lần cúng tế trên đó chúng ta phải đi trên mộ, do đó mà chúng tôi mới có ý định là dời bia ra phía đầu còn lại trống trải hơn và đồng thời cất nhà nguyện, cất nhà mồ để tới đó khi trời nắng chúng ta có chỗ cầu nguyện, cúng tế, hoặc là trời mưa thì cũng có chỗ dừng chân. Thì vấn đề tốn kém như vậy vì chúng ta cũng muốn cho thân nhân của họ biết càng nhiều càng tốt để có thể đến chung lại cầu nguyện.
Chính vì những lý do đó mà chúng tôi phải mở rộng tổ chức Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam ở tại Hoa Kỳ hồi tháng 4-2011 và chúng tôi có thể tổ chức buổi gây quỹ đầu tiên ở Houston (Texas, Hoa Kỳ) để có được ngân quỹ trùng tu cho ngôi mộ này đó, thưa anh Thanh Quang và quý vị.
Thanh Quang: Thưa anh Trần Đông, chúng tôi được biết Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam đã thực hiện công tác trùng tu mộ phần thuyền nhân trong 6 năm nay, nhân đây anh có thể tổng kết tình hình trùng tu mộ phần thuyền nhân trong 6 năm qua và cho biết sự tham dự của thân nhân trong công tác trùng tu này như thế nào?
Ông Trần Đông: Thưa quý vị, trong 6 năm qua mình cũng đã trùng tu các ngôi mộ đó và trong đó có trên một ngàn đồng bào, thế nhưng sự tham dự của thân nhân những người đã qua đời thì là một tỷ lệ rất nhỏ, chỉ là năm bày phần ngàn mà thôi.
Lý do tỷ lệ thấp như vậy là tại vì như quý vị biết đa phần khi mà chúng ta đi thì đi một mình, khi đi một mình rồi tới nơi hoặc là chết thì những người đi chung không biết, chính vì vậy mà gia đình cũng không biết, do đó chúng ta có thể nói gần như là một trăm phần trăm, 97-98% những ngôi mộ chúng ta tìm thấy đều là mộ của những người mà gia đình không hay biết. Chúng tôi cũng cố gắng phổ biến để thân nhân có thể biết được, tuy nhiên số thân nhân biết rất là ít, cho nên công tác trùng tu này phải nói là nhờ vào sự đóng góp của tất cả đồng bào, đồng hương mà không có thân nhân qua đời ở tại nơi đó.
Đáp ứng tinh thần người Việt
Thanh Quang: Nói chung, công tác của Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam tiến triển ra sao trong 6 năm qua và có những trở ngại nào hay không ạ?
Tổng cộng công trình cho nghĩa trang Galang với 500 ngôi mộ thì tính ra là ba bốn trăm ngàn đồng, mà gây quỹ cho được ba bốn trăm ngàn đồng thì là một chuyện rất là gian nan.
Ông Trần Đông
Ông Trần Đông: Về sự tiến triển của công tác trùng tu mộ phần thuyền nhân trong 6 năm qua phải nói là được sự giúp đỡ tích cực của bà con, đi tới đâu thì đồng hương của mình cũng đều nói rằng công việc đó là công việc ý nghĩa và nên làm, thì điều đó cũng đáp ứng tinh thần của người Việt của mình là giữ gìn mồ mả thân nhân, ông bà, cha mẹ v.v. Tuy nhiên tốc độ không được nhanh, thứ nhứt là tại vì mạng lưới của Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam chưa rộng lớn, điểm thứ hai là tổ chức gây quỹ ở nhiều nơi cũng không phải là dễ, và bản thân chúng tôi cũng phải có công việc làm toàn thời, và thứ ba nữa là chi phí trùng tu. Vừa rồi chúng ta hoàn tất công trình trùng tu trên đất liền Malaysia, chi phí tương đối nhẹ, nhưng mà thí dụ bây giờ chúng ta bước ra Bidong là một cái đảo thì vật liệu mang từ đất liền ra ngoài đảo, tới bờ biển rồi từ bờ biển mang tới chân đồi, rồi từ chân đồi mang lên đồi, thì đó là cả một công trình rất là tốn kém về nhân lực, tài lực và thời gian nữa.
Ở tại Galang năm 2006 chúng tôi cũng đã có xin bản khảo giá để mình dự trù có làm nổi hay không, thì lúc đó họ cho cái giá ngất ngưỡng ở trên trời, chúng tôi phải buông tay. Và tổng cộng công trình cho nghĩa trang Galang với 500 ngôi mộ thì tính ra là ba bốn trăm ngàn đồng, mà gây quỹ cho được ba bốn trăm ngàn đồng thì là một chuyện rất là gian nan, do đó mà chúng tôi đành bỏ dở công trình. Thế nhưng mà hiện giờ mình đề ra công trình đó trở lại có nghĩa là mình có những hướng mới đó, thưa anh Quang.
Thanh Quang: Thưa anh, người Việt chúng ta có nói là "sống có cái nhà, chết có cái mồ", truyền thống của chúng ta là truyền thống giỗ kỵ ông bà, cha mẹ, và người thân. Con số đồng bào vượt biên đến nơi rồi chết cũng không phải là ít, thân nhân không biết họ chết ở đâu, xương cốt trôi giạt ở nơi nào. Một phần tư thế kỷ đã trôi qua thì nhiều ngôi mộ bị mất dấu. Kế hoạch của Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam đối với những ngôi mộ của đồng bào mình nới đất khách quê người, ngoài Malaysia , thưa anh, ra sao? Chẳng lẽ để mồ hoang mả lạnh, không nhang khói như vậy mãi hay sao? Và Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam đã lập thành tích tốt trong 6 năm qua thì tôi nghĩ là đã ráng rồi thì nên cố lên một chút nữa. Anh vui lòng cho biết ý kiến về vấn đề này ạ.
Ông Trần Đông: Cảm ơn anh Thanh Quang, và thưa quý vị, trong 6 năm qua và cho tới giờ phút này và sau công trình trùng tu nghĩa trang ở tại Cherang Ruku thì chúng ta có thể hãnh diện mà nói rằng chúng ta đã hoàn tất xong Giai Đoạn I, và trong giai đoạn này chúng ta đã xây dựng được mồ yên mả ấm cho trên một ngàn đồng bào của chúng ta ở trong đất liền của Malaysia.
Kính thưa quý vị, ngày hôm nay nhân dịp này thì tôi cũng xin công bố Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam bắt đầu khởi xướng Giai Đoạn II của công trình trùng tu, thì trong Giai Đoạn II của công trình trùng tu này chúng tôi sẽ nhắm đến những địa điểm ngoài Malaysia, ngoài đất liền của Malaysia. Địa điểm thứ nhứt là ở đảo Bidong. Theo con số của Malaysia cho biết thì tổng cộng là 280 ngôi mộ, tại đó chúng ta có nghĩa trang tại Khu F, nghĩa trang tại Khu E và nghĩa trang ở Khu C. Nghĩa trang ở Khu E thì chỉ có 14 ngôi mộ thôi. Nghĩa trang ở Khu C thì chỉ có 4 ngôi mộ thôi. Còn nghiã trang Khu F thì trên cái bảng ghi ở tại nghĩa trang thì là 151 mộ, nhưng mà danh sách của Malaysia thì lại có nhiều hơn, cho nên bây giờ cũng chưa biết con số chính xác như thế nào.
Tại Indonesia có hai nơi: tại Galang có 503 ngôi mộ mà trong đó hiện giờ có nhiều ngôi mộ bị hư, và kế hoạch của chúng tôi sẽ rất tốn kém hơn. Bây giờ những chỗ nào hư bể thì mình vá đắp, mình sửa những chỗ đó thôi. Với những ngôi mộ đất thì mình nâng cấp lên thành ngôi mộ xi măng. Những ngôi mộ xi măng hư bể thì chúng tôi chỉ vá đắp lại cho khang trang để không bị hư hoại nữa.
Địa điểm thứ hai ở Indonesia là vùng Anambas và Natuna, thì theo chúng tôi được biết qua lời kể của ông Cao Ủy Trưởng người Indonesia ở tại vùng này cho biết là có trên 2.000 thuyền nhân chết và được mai táng rải rác trên các đảo ở khu vực quần đảo Anambas và Natuna. Cho tới bây giờ thì chúng tôi chỉ mới tìm được 100 ngôi mộ ở khu vực này. Trong suốt khoảng thời gian 2012 đến 2015 chúng tôi cũng sẽ nỗ lực tìm kiếm mộ đồng bào thêm nữa ở Anambas và Natuna. Rồi ở Philippines thì chúng ta có nghĩa trang ở Bataan, trong đó có khoảng 300 ngôi mộ thuyền nhân.
Như vậy chúng ta cộng lại là Galang: 500, Bataan: 300, Bidong: 200, chúng ta có con số trên một ngàn rồi. Rồi vùng Anambas hiện giờ chúng ta đã tìm thấy đó. Như vậy toàn bộ công trình mà từ năm 2012 cho đến 2015 chúng ta sẽ trùng tu cho ít nhứt 2.100 ngôi mộ cá nhân của thuyền nhân ở các vùng đảo Bidong, Galang, Anambas, Natuna, và Bataan.
Thanh Quang: Anh vừa đề cập tới mộ phần thuyền nhân ở Malaysia, Indonesia và Philippines, thế còn mộ phần thuyền nhân ở những nơi khác như là ở Hongkong, Thái Lan thì sao?
Ông Trần Đông: Sau này chúng tôi được biết là ở Hongkong cũng có một số mộ, và ở Thái Lan không nhiều nhưng cũng có một số mộ, và chúng tôi cũng sẽ phải tìm ra trong khoảng thời gian tới để trùng tu. Như vậy thì cái công tác trọng tâm trong khoảng thời gian 2012-2015 là trùng tu, và nếu năm 2015 mà chúng ta dứt điểm được công tác trùng tu đó thì chúng ta có thể nói rằng toàn bộ mộ phần thuyền nhân ở trong khu vực Đông Nam Á mà chúng ta biết được, chúng ta hoàn tất công trình công trình trùng tu đó vào năm 2015, cũng là để kỷ niệm 40 năm định cư ở hải ngoại, thưa quý vị.
Cần sự đóng góp
Thanh Quang: Nhân đây xin anh cho biết nguyện vọng của anh ra sao từ nay cho đến hết năm 2015 ạ?
Chúng tôi mong mỏi quý đồng hương ở tất cả mọi nơi, quý hội đoàn – đoàn thể giúp một cách tích cực để đến năm 2015 hoàn tất công trình trùng tu mộ phần thuyền nhân VN.
Ông Trần Đông
Ông Trần Đông: Thưa quý vị, công tác trùng tu mộ phần thuyền nhân Việt Nam hoàn tất được vào năm 2015 thì công việc đó đòi hỏi Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam phải làm việc cật lực, qua đó thì chúng tôi cũng xin sự hỗ trợ của các hội đoàn, đoàn thể, cũng như là quý đồng hương, nhất là quý đồng hương ở hải ngoại.
Thưa quý vị, trong niềm tin “âm siêu dương thới” ông bà chúng ta cũng đã nói là “âm siêu dương thới” tức là ở cõi âm có siêu thì cõi dương mới được thới, chúng tôi cũng mong qua những thành quả như vậy đó thì chúng ta giúp cho người đã qua đời và đồng thời cũng an ủi được gia đình thân nhân của họ, của những người không có cơ hội biết đến để mà sửa sang mộ phần cho thân nhân của mình.
Thưa quý vị, qua một phần tư thế kỷ vừa qua thì đã trễ lắm rồi và cho đến bây giờ thì cũng rất là nhiều mộ phần thuyền nhân đã bị hư hoại, cho nên chúng tôi cũng mong mỏi quý đồng hương ở tất cả mọi nơi, quý hội đoàn – đoàn thể giúp một cách tích cực cho Văn Khố Thuyền Nhân để đến năm 2015 chúng ta hoàn tất công trình trùng tu mộ phần thuyền nhân Việt Nam trong toàn khu vực Đông Nam Á. Và qua đó chúng tôi cũng xin được hồi nguyện hết tất cả mọi công đức tốt đẹp và may mắn nhứt đến với tất cả quý vị cũng như là thân nhân và gia đình của quý vị.
Thanh Quang: Xin cảm ơn anh Trần Đông – Giám Đốc Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam.
Ông Trần Đông: Xin cảm ơn anh Thanh Quang và xin cảm ơn tất cả quý vị.
Theo dòng thời sự:
- Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam triển lãm tại Houston
- Văn Khố Thuyền Nhân VN 5 năm nhìn lại (phần 1)
- Văn Khố Thuyền Nhân VN 5 năm nhìn lại (phần 2)
- Slideshow: Triển lãm của Văn Khố Thuyền Nhân Việt Nam tại Houston
- Câu chuyện nhân ngày 30/4
- Những câu chuyện không thể nào quên
- Thuyền Nhân VN, quảng đời trong các trại tị nạn
- Dư luận chỉ trích việc Hà Nội áp lực đóng cửa trại tị nạn Galang
- Cái giá của Tự Do