Thiếu vốn do lãi cao
Báo chí trong nước mấy hôm nay liên tục đưa tin chuyện các doanh nghiệp Trung Quốc ồ ạt vào Việt Nam thu mua các mặt hàng nông sản, thuỷ sản, cà phê, hồ tiêu, trái cây, thịt heo… khiến giá các mặt hàng này tăng vọt, trong khi các ngành hàng trong nước lại thiếu hụt nguyên liệu trầm trọng. Và nguyên nhân của hiện tượng này được cho là do hậu quả của việc lãi suất cho vay trong nước quá cao, gây bất lợi cho chính các doanh nghiệp cần vay vốn.
Chuyện lãi suất quá cao mà hiện tại các doanh nghiệp đang phải hứng chịu bắt nguồn từ hậu quả của chính sách tài khoá thắt chặt, nhằm kiểm soát lượng vốn tín dụng bơm vào nền kinh tế.
Trong một lần trao đổi với đài Á Châu Tự Do cách đây không lâu, T.S Lê Đăng Doanh đã từng nhận định:
"Hiện nay doanh nghiệp rất thiếu vốn và vì thắt chặt tiền tệ thiếu vốn cho nên các ngân hàng đã đẩy lãi suất tiền gởi tiết kiệm lên vượt trần của Ngân hàng Nhà nước là 14% mà hiện nay đã lên tới 18%-19%. Vì vậy đã đẩy lãi suất cho vay lên đến 28%-29% là một mức lãi suất quá sức chịu đựng của doanh nghiệp."
Thực ra vấn đề chi phí cho hoạt động kinh doanh bị đẩy cao, do lãi suất tăng mạnh cũng đã được đề cập nhiều, nhưng điểm đặc biệt ở thời điểm này là có thêm sự tranh mua nguyên nhiên liệu từ phía Trung Quốc do họ có lợi thế hơn so với các doanh nghiệp Việt Nam về mặt vốn liếng và khả năng tài chính, vì vậy khiến cho những doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực thu mua nguyên liệu gặp khó khăn hơn.
Theo lời bà Trần Thị Miêng, Cục phó Cục chế biến Nông lâm thủy sản và nghề muối (thuộc Bộ Nông nghiệp và PT Nông thôn) được báo VNmedia trích lại cho biết việc Trung Quốc ồ ạt thu gom nông sản của Việt Nam đang là một vấn đề nổi cộm và gây nhiều nhức nhối cho các doanh nghiệp, trong đó có ngành chế biến nông lâm thủy sản.
Mặc dù mới điều chỉnh tăng lãi suất cơ bản, nhưng hiện tại lãi suất cho vay thời hạn một năm tại Trung Quốc cũng chỉ dừng lại ở mức 6,65%. Trong khi đó, ở Việt Nam, lãi suất cho vay từ các ngân hàng thuơng mại đã lên đến trên 20%. Rõ ràng với chi phí cao như vậy, các doanh nghiệp kinh doanh thu mua nông sản, thủy sản của Việt Nam sẽ gặp bất lợi hơn rất nhiều so với các đối thủ khác từ phía Trung Quốc.
Về vấn đề này, ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam nhận xét:
"Với lãi suất 20-21%/năm thì kinh doanh mà nói, khó lòng có một hiệu quả nào mà giá trị hàng hoá cao như vậy. Trung Quốc khi họ có tiền ứng ra trước thì đương nhiên họ hiệu quả hơn rồi, mình thì phải cộng lãi suất, còn họ thì mang tiền đâu lấy hàng đó, đương nhiên là họ lợi thế hơn rồi. Khách hàng Trung Quốc có lợi thế hơn. Về mặt suy luận thì khách hàng Trung Quốc có lợi thế hơn. Xu hướng chung là các doanh nghiệp Việt Nam thụt lùi và nhường chân cho họ rồi, họ có thể mua thẳng của người dân, của những nhà cung ứng nhỏ, thì hiện nay họ đang có lợi thế ấy."
Trung Quốc tận thu
Theo lời ông Trần Văn Lĩnh, tổng giám đốc công ty Cổ phần thuỷ sản Thuận Phước ở Đà Nẵng, được báo Sài gòn Tiếp thị trích đăng cho rằng thương nhân Trung Quốc tới tận ao mua tôm, tới tận cảng cá chờ tàu cập bến và hình như lúc nào họ cũng mua cao hơn một vài giá so với doanh nghiệp Việt Nam. Vì thế các doanh nghiệp thuỷ sản miền Trung bị thiếu nguyên liệu trầm trọng do cạnh tranh không lại với thương nhân Trung Quốc.
Không chỉ dừng lại cạnh tranh thu mua nguyên liệu nhờ lợi thế về giá cả, các doanh nghiệp Trung Quốc còn tận thu cả nguyên liệu kém chất lượng như tôm tạp chất, về lâu về dài sẽ khiến các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản bị liên luỵ do nhiều sản phẩm thuỷ sản kém chất lượng như vậy lại có nguồn gốc từ Việt Nam xuất ra khỏi biên giới.
Có lẽ việc doanh nghiệp Trung Quốc tranh mua nguyên nhiên liệu của Việt Nam chỉ là điểm khởi đầu, điều quan trọng là nằm ở chỗ trong tương lai, người nông dân Việt Nam sẽ hoàn toàn bị lệ thuộc vào các thương nhân Trung Quốc, khi họ đã chiếm lĩnh thị trường đầu ra cho các sản phẩm nguyên nhiên liệu.
Một lần nữa, ông Đỗ Hoài Nam lên tiếng cảnh báo, đến lúc đó Việt Nam sẽ mất tính chủ động trong việc điều phối nguồn hàng trong tương lai:
"Trước mắt, Trung Quốc họ có vốn thì họ hỗ trợ cho người nông dân bán được hàng tốt hơn. Nhưng bất lợi là về lâu về dài, chúng ta sẽ quản lý như thế nào, nếu không có người mua thì các doanh nghiệp Việt Nam hỗ trợ về giá, nước ngoài họ ép giá, thì mình làm gì có gì để đối trọng, bằng cách nào để hạn chế bán hay bắt buộc bán cho họ. Nguyên tắc của người nước ngoài lợi nhuận là trên hết chứ không phải vì lợi ích của cộng đồng."
Nhưng bất lợi là về lâu về dài, nước ngoài họ ép giá, thì mình làm gì có gì để đối trọng. Nguyên tắc của người nước ngoài lợi nhuận là trên hết chứ không phải vì lợi ích của cộng đồng.
Ông Đỗ Hoài Nam
Những việc làm này của Trung Quốc dễ làm người ta liên tưởng lại, trong quá khứ đã có nhiều bài học đắt giá từ “chính sách thu mua” của họ như từ chuyện mua móng trâu, khiến không biết bao đàn trâu đang tuổi kéo cày phải tập tễnh, rồi dần biến mất trên những cánh đồng thiệt hại về lâu về dài của người nông dân không sao tính nổi. Hay chuyện mua mèo của Trung Quốc khiến cho bao cánh đồng lúa rợp vàng của nhà nông đến lúc thu hoạch bị lũ chuột phá hoại. Rồi sau đó là chuyện mua râu ngô non và gần đây là mua đồng vụn và gỗ cây sưa…
Có thể những lợi ích ngay trước mắt đối với các hộ dân nuôi trồng thuỷ sản, nông sản là họ có được đầu ra tương đối ổn định, với mức giá cao hơn mặt bằng chung, nhưng nếu Việt Nam không có một chính sách giám sát việc thu mua từ Trung Quốc hay bảo vệ các doanh nghiệp nội địa thì không ai có thể lường trước hậu quả “chính sách tận thu” mà Trung Quốc đang áp dụng.