Trong kỳ họp Quốc hội (QH) sắp tới, một hoạt động lần đầu tiên được thực hiện là việc bỏ phiếu tín nhiệm 49 chức danh do QH bầu hoặc phê chuẩn.
Vũ Hoàng phỏng vấn ông Lê Văn Cuông, nguyên phó Trưởng đoàn Đại biểu QH tỉnh Thanh Hóa. Theo ông, những người bị bỏ phiếu tín nhiệm thấp thì nên từ chức ngay hoặc Việt Nam cần có chế tài bỏ phiếu ngay trong năm đó, không nên chờ đến năm sau mới lấy phiếu.
Văn hóa từ chức
Vũ Hoàng: Thưa ông Lê Văn Cuông, trước hết cám ơn ông đã dành thời gian cho cuộc phỏng vấn với đài ACTD. Thưa ông, trong kỳ họp QH khai mạc vào 20/5 tới, tại đây sẽ diễn ra hoạt động bỏ phiếu tín nhiệm 49 chức danh, ông có thể giải thích rõ hơn hoạt động này được không ạ?
Ông Lê Văn Cuông: Theo quy định của pháp luật Việt Nam, Quốc hội (QH) bỏ phiếu tín nhiệm những người do Quốc hội bầu và phê chuẩn, thế nhưng quy định này nhiều năm qua chưa được thực thi. Vừa qua, theo Nghị quyết của Trung Ương, Quốc hội đã xúc tiến triển khai các văn bản, quy phạm pháp luật để tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm các chức danh do Quốc hội bầu và phê chuẩn, cụ thể là có 49 chức danh.
Quy định của luật pháp Việt Nam là bỏ phiếu, nhưng Ủy ban thường vụ QH (UBTVQH) cũng như QH thống nhất phân chia thành 2 bước: bước lấy phiếu và bước bỏ phiếu, nghĩa là nếu 2 lần có tín nhiệm thấp thì đưa ra bỏ phiếu. Cho nên vấn đề này gây ra băn khoăn cho dư luận như thế có kéo dài thời gian nhiệm kỳ 5 năm mà hai lần lấy phiếu tỷ lệ thấp thì mới bỏ phiếu năm thứ ba, thì cũng gần hết nhiệm kỳ rồi. Cho nên bây giờ có những ý kiến đề nghị nếu như lấy phiếu lần đầu mà tỷ lệ quá thấp thì cần phải có một cơ chế tự nguyện xin từ chức, còn nếu đối tượng không tự nguyện từ chức thì phải có một chế tài bỏ phiếu ngay trong năm đó, chứ không phải chờ đến năm sau mới lấy phiếu, nếu vậy hiệu lực không cao, thời gian phân tán, kéo dài quá sẽ ảnh hưởng đến mục đích của việc bỏ phiếu.
Vấn đề này cũng là lần đầu tiên QH Việt Nam thực hiện, trước đây chưa có tiền lệ nên mọi việc cũng đang được chuẩn bị rất chu đáo vì nó liên quan đến vai trò cá nhân, danh dự, uy tín và đó cũng là việc nhạy cảm. Chắc chắn thời gian tới, QH sẽ có nhiều việc làm rút kinh nghiệm để cho việc bỏ phiếu sẽ đạt được những kết quả như mong đợi.
Vũ Hoàng: Vâng, như ông vừa nhắc tới chuyện từ chức, vậy ông đánh giá sao về văn hóa từ chức tại Việt Nam, nhất là trong giai đoạn gần đây khi có khá nhiều những cán bộ cấp cao không thực hiện tròn vẹn trách nhiệm của mình?
Ông Lê Văn Cuông: Đối với các nước, việc từ chức diễn ra một cách rất bình thường, nhưng ở Việt Nam chưa có tiền lệ và rất nặng nề bởi mọi người hướng tới sự thăng tiến chứ việc bị từ chức, cách chức hay kỷ luật là một vấn đề khá nặng nề.
Cho nên để làm thay đổi nhận thức, trở thành văn hóa từ chức như một việc làm bình thường thì được xã hội cũng đang quan tâm, chính trên Nghị trường Quốc hội cũng như dư luận cũng mong rằng trong điều kiện Việt Nam hòa nhập với quốc tế, Việt Nam nên xúc tiến xây dựng văn hóa từ chức để thúc đẩy sự phát triển của đất nước, chứ nếu một người không hoàn thành nhiệm vụ, không có uy tín mà không tự nguyện từ chức, không bị cách chức mà phải chờ đến khi về hưu hoặc hết nhiệm kỳ thì mới luân chuyển hoặc thay đổi vị trí thì sẽ làm sự phát triển của đất nước bị chậm lại, thứ hai, nó cũng tạo ra sức ỳ sẽ làm cho các đối tượng đương chức không quan tâm phấn đấu để hoàn thành nhiệm vụ của mình, trì trệ, bình chân như vại, an bài, đây cũng là vấn đề rất ảnh hưởng đến sự phát triển chung.
Vì thế Việt Nam cũng đang tiến tới xây dựng văn hóa từ chức để khi bản thân không đảm đương được nhiệm vụ hoặc khi dư luận chê trách nhiều hoặc có sai phạm thì nên từ chức để người khác lên đảm nhận vị trí của mình. Văn hóa từ chức của Việt Nam chưa hình thành, vấn đề từ chức nặng nề cho nên đó là bức xúc trong xã hội và chính quy định lấy phiếu và bỏ phiếu của Quốc hội sắp tới sẽ là bước “vạn sự khởi đầu nan” cho nền văn hóa từ chức của các quan chức VN sẽ được hình thành và trở thành điều bình thường như các nước trong tương lai tới.
Hiệu quả tới đâu
Vũ Hoàng: Cám ơn ông, thưa ông vì đây là lần đầu tiên hoạt động bỏ phiếu tín nhiệm diễn ra, ông đánh giá về mức độ hiệu quả của lần đầu tiên này ra sao?
Ông Lê Văn Cuông: Như tôi nói, Việt Nam chưa có tiền lệ lấy phiếu và bỏ phiếu tín nhiệm, bây giờ là lần đầu tiên, cho nên sẽ không tránh khỏi những lúng túng hay những vấn đề trong suy nghĩ và việc làm của các cơ quan chức năng cũng như của Đại biểu QH. Cử tri và nhân dân Việt Nam đang mong đợi QH sẽ thể hiện được vai trò của mình, đại diện cho cử tri, có được kết quả lấy phiếu và bỏ phiếu thực sự khách quan, công bằng, thể hiện được sự chuẩn xác trong đánh giá, nhìn nhận về quá trình thực hiện nhiệm vụ của các đối tượng do QH bầu và phê chuẩn.
Tuy nhiên, tình hình hiện nay của Việt Nam rất phức tạp, lợi ích nhóm hình thành và phát triển ngày càng sâu rộng ở nhiều nơi, rồi một bộ phận không nhỏ cán bộ đảng viên thoái hóa biến chất, sa sút về phẩm chất đạo đức và hạn chế của đại biểu QH về nắm bắt thông tin, cũng như mối quan hệ ngang dọc cũng như sức ép bên ngoài, cho nên dư luận lo lắng về chất lượng lá phiếu.
Như chúng tôi hoạt động trong Nghị trường, chúng tôi cũng thấy rằng mặc dù những khách quan và chủ quan có hạn chế, nhưng các đại biểu QHVN khóa tới sẽ thể hiện được trọng trách của mình thông qua việc lấy phiếu và bỏ phiếu để góp phần xây dựng thiết chế về lâu về dài cho Việt Nam trong việc xây dựng một đội ngũ cán bộ trong sạch vững mạnh thật sự tiêu biểu, xứng đáng với lòng mong mỏi của cử tri để nỗ lực thực hiện nhiệm vụ trọng trách mà QH và nhân dân giao cho, để đưa Việt Nam đạt được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ công bằng và văn minh.
Vũ Hoàng: Xin cám ơn ông rất nhiều.
Theo quy định, 49 chức danh thuộc diện lấy phiếu tín nhiệm gồm: Chủ tịch nước, phó chủ tịch nước; chủ tịch QH, phó chủ tịch QH, chủ tịch Hội đồng Dân tộc, chủ nhiệm các Ủy ban của QH, các thành viên khác của UBTVQH; Thủ tướng, phó Thủ tướng, bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ; Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao, Tổng kiểm toán Nhà nước. Dự kiến vào ngày 13/6, lần đầu tiên QH sẽ chính thức lấy phiếu tín nhiệm, kiểm phiếu và công bố kết quả kiểm phiếu ngay trong ngày.