Đề nghị đàm phán có điều kiện
Bắc hàn nêu những điều kiện để đàm phán với Hoa Kỳ, nhưng Washington trả lời còn phải chờ những tín hiệu rõ ràng chứng tỏ Bình Nhưỡng ngưng kế hoạch vũ khí hạt nhân.
Trong một hành động có thể nhằm chấm dứt thái độ thù nghịch cao độ từ mấy tuần nay, cơ chế quốc phòng tối cao của Bắc Hàn tuyên bố tiến trình giải thể hạt nhân ở bán đảo Triều Tiên sẽ khởi sự một khi Hoa Kỳ tháo gỡ hết vũ khí hạt nhân đã bố trí trong vùng này.
Hành động này có thể là một cử chỉ hòa giải với Trung Quốc, nước yểm trợ chính yếu cho Bắc Hàn. Bắc Kinh từng tỏ vẻ khó chịu khi Bắc Hàn leo thang đe dọa, và từng nói đàm phán là biện pháp duy nhất để chấm dứt mối căng thẳng.
Thông tấn xã Bắc Hàn KCNA đăng bản tuyên bố của Ủy ban quốc phòng Bắc Hàn, có đoạn viết rằng: “Đối thoại và chiến tranh không thể cùng tồn tại. Nếu Hoa Kỳ và chế độ bù nhìn miền Nam có chút ý nguyện muốn tránh khỏi cuộc tấn công như búa tạ của quân đội và nhân dân Bắc Hàn… và thực sự muốn đối thoại, thương lượng, họ phải quyết định thật cương quyết.”
Điều kiện tiên quyết của phía Mỹ-Hàn
Hoa Kỳ từng đưa ra đề nghị thương thảo với Bắc Hàn, nhưng với điều kiện tiên quyết là cuộc thương lượng phải đi đến chỗ Bình Nhưỡng từ bỏ tham vọng hạt nhân.
Năm 2005 Bắc Hàn từng tỏ dấu hiệu muốn giải thể chương trình hạt nhân để đổi lấy viện trợ, nhưng sau đó đã lùi bước khỏi hiệp định này và nay coi kho vũ khí hạt nhân như thanh bảo kiếm trấn quốc không bao giờ rời bỏ.
Phát ngôn nhân tòa Bạch ốc Josh Earnest nói với các nhà báo rằng Bắc Hàn trước hết cần phải chứng tỏ sự chân thật trong việc từ bỏ tham vọng hạt nhân để việc thương lượng có ý nghĩa.
Tháp tùng Tổng thống Obama trên chuyên cơ Air Force One, ông Earnest nói “Hoa Kỳ mở rộng cửa với những cuộc thương lượng đáng tin và chắc chắn, nhưng điều đó đòi hỏi những tín hiệu rõ ràng từ phía chế độ Bắc Hàn, mà đến nay người Mỹ vẫn chưa thấy.” Phát ngôn nhân tòa Bạch ốc nói tiếp: “Những hành vi và lời lẽ thù nghịch được thấy bắt nguồn từ chế độ Bắc Hàn thực ra đã biểu thị trái ngược.”
“Vết xe cũ” của Mỹ
Ngoại trưởng Hoa Kỳ tuần này kết thúc chuyến công du với vấn đề Bắc Hàn chiếm phần lớn nghị trình, đã nhấn mạnh một giải pháp ngoại giao.
Điều trần trước Thượng Viện, ông nói đề nghị của Bình Nhưỡng ít nhất cũng là một nước cờ mở đường; nhưng ông nói thêm, đề nghị đó không thể chấp nhận được, và Hoa Kỳ phải tiến xa hơn nữa.
Ngoại trưởng Kery nói có điều Hoa Kỳ sẽ không làm là đem viện trợ chút thực phẩm hay chút ít thứ nọ thứ kia cho Bắc Hàn rồi ngồi vào đàm phán. Ông trình bày với Thượng Viện là sẽ không đi lại vết xe cũ để thương lượng với Bắc Hàn.
Hàn quốc cũng đề nghị đàm phán với Bắc Hàn, nhưng Bình Nhưỡng bác bỏ, coi đó là đề nghị không đúng đắn.
Ủy ban quốc phòng Bắc Hàn nói biện pháp trừng phạt Bắc Hàn của Hội đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc cần phải được rút lại, vì đã “dựng nên chuyện” với ly do không công bằng. Bản tuyên bố của cơ chế quân sự tối cao Bắc Hàn viết: “Họ phải ghi nhớ rằng (rút lại nghị quyết trừng phạt) là biểu lộ thiện chí đối với Công Hòa Dâ chủ Nhân dân Triêu tiên”
Bản tuyên bố viết tiếp: “Giải thể hạt nhân cho bán đảo Triều Tiên có thể bắt đầu bằng việc tháo gỡ những phương tiện chiến tranh hạt nhân mà Hoa Kỳ đã đưa vào nơi này, và sau đó sẽ dẫn đến giải thể võ trang hạt nhân toàn cầu”
Hàn quốc coi những yêu cầu đó là “đáng tiếc” và “rập khuôn rỗng tuếch”. Hàn quốc kêu gọi chính Bắc Hàn hãy rút vũ khí hạt nhân đi, hãng thông tấn Yonhap của xứ miền Nam dẫn lời một viên chức chính phủ phát biểu điều này.
“Con đường cũ” của Bắc Hàn
Ủy ban quốc phòng Bắc Hàn cũng kêu gọi chấm dứt những cuộc tập trận như Mỹ và Hàn quốc làm hằng năm, cho đó là hành động gây căng thẳng và chặn lối đối thoại.
Bắc Hàn xưa nay vẫn đe dọa để đòi Mỹ-Hàn nhượng bộ, rồi sau đó lại lặp lại sự đe dọa để đòi thêm. Tuần này Mỹ-Hàn nói chu kỳ đó phải chấm dứt.
Ngoại trưởng Kerry nhấn mạnh vai trò quan trọng của Bắc Kinh trong việc gây anh hưởng với Bắc Hàn. Ông đã nói đến điều này trong chuyến ghé Bắc Kinh tuần trước. Ông nói với Thượng Viện: “Trung Quốc đã thấy bất ổn gia tăng trong khu vực, và không bao giờ muốn có một cuộc chiến tranh ở cửa ngõ nhà mình, hay một bán đảo Triều tiên hoàn toàn mất ổn định, trong khi Bắc Kinh có khả năng lớn lao để tác động lên Bắc Hàn hầu tạo thay đổi.”
Trung Quốc là đồng minh chí thiết của Bắc Hàn từ cuộc chiến tranh Triều Tiên 1950-1953 chống Hoa Kỳ và xứ miền Nam, nhưng luôn luôn không muốn phải tác động áp lực lên Bắc Hàn, e rằng tình trạng bất ổn nơi này bùng nổ, người dân biến thành những làn sóng tị nạn sang Trung Quốc. Trong khi đó Trung Quốc cũng tỏ ra ngờ vực những cuộc tập trận chung Mỹ-Hàn.
Lợi ích chung
Phát ngôn nhân bộ ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố một bán đảo Triều tiên giải thể hạt nhân là điều lợi ích cho tất cả các bên.
Bà nói: “Trung Quốc tin rằng đối thoại và tham khảo ý kiển là con đường đúng đắn duy nhất để giải quyết vấn đề,”
Bà họ Hoa nói tiếp: “Nhiệm vụ cấp thiết nhất là phải gia tăng nhưng nỗ lực ngoại giao và trở lại càng sớm càng tốt trên con đường đối thoại và tham khảo đúng đắn đó”