Để hạn chế tốc độ tăng giá và kiềm giữ giá cả các mặt hàng lương thực chủ yếu không bị biến động, các ngành chức năng tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đưa ra chương trình bình ổn giá năm 2011.
Cơn sốt giá cả
Người dân tại hai thành phố lớn nhất nước này như đang đứng trước cơn sốt về giá cả. Các mặt hàng chủ yếu, nguyên, nhiên liệu lần lượt đội giá. Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế phân tích lý do của tình hình tăng giá hiện nay tại Việt Nam như sau:
“Tình hình giá cả Việt Nam có yếu tố quốc tế, như giá lương thực trên thế giới tăng cao, Việt nam xuất khẩu gạo thì giá gạo trong nước cũng tăng theo như giá xăng dầu, giá các nguyên vật liệu nhập khác như phân bón, thuốc trừ sâu, hay sắt thép. Thứ hai có yếu tố của nội địa như giá điện. Trong trường hợp điện, thì đây là một công ty độc quyền nên người tiêu dùng không có khả năng để thương lượng hay đàm phán gì với tập đoàn điện cả, và việc nâng giá điện đã tăng lên. Vừa qua do việc điều chỉnh tỉ giá, nâng giá xăng, giá điện nên các mặt hàng đều tăng lên.”
Vừa qua do việc điều chỉnh tỉ giá, nâng giá xăng, giá điện nên các mặt hàng đều tăng lên.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh
Trước xu hướng tăng giá hiện nay,Ủy Ban Nhân Dân Thành phố và Sở Công thương của hai thành phố đề suất và triển khai Chương trình Bình ổn giá 2011 sẽ bắt đầu thực hiện từ 01/04 này, ngay khi chương trình bình ổn giá 2010 kết thúc vào ngày 31/03. Chương trình bình ổn giá 2011 sẽ kéo dài đến cuối tháng 3 sang năm. Nhưng nhiều nhà phân tích kinh tế tỏ ra quan ngại về tính khả thi và hiệu quả của chính sách này. Đồng thời dự đoán chính sách bình ổn giá mới đưa ra sẽ gặp phải nhiều khó khăn.
Bàn về chính sách bình ổn giá cả ở Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh đưa ra nhận định:
“Trước Tết Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội đã bỏ ra một khoản tiền không nhỏ khoảng từ 800 tỉ đến 1000 tỉ đồng để bình ổn giá cả và điều đó đã có một tác dụng tương đối tốt đối với một số mặt hàng hạn chế bán ở siêu thị hay tại những cửa hàng nhất định. Dĩ nhiên với một tỉ trọng hạn chế và với khối lượng hàng hóa có giới hạn thì tác dụng kiềm giá của các chương trình đó cũng có giới hạn, mặc dù người ta ghi nhận thiện chí và nỗ lực của thành phố. Trước tình hình hiện nay thì cả Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội đều tiếp tục chương trình đó.
Tôi nghĩ chương trình đó cũng chỉ có tác dụng hạn chế ở một số những mặt hàng nhất định được bán ở những siêu thị nhất định còn những người mua bán ở ngoài chợ những mặt hàng đó không nằm trong danh sách bình ổn nên giá vẫn tăng cao. Sau Tết thì giá cả đã tăng lên rõ rệt, và giá cả trong tháng hai ở Việt Nam cũng tăng cao ở mức kỷ lục, và tôi nghĩ tháng ba vẫn tiếp tục tăng nữa.”
Tác dụng của chính sách bình ổn giá năm 2010 còn bị hạn chế vì “các mặt hàng và lượng hàng hoá có thể trợ giá hạn chế so với tổng lượng hàng hoá lưu thông và người tiêu dùng. Số người có thể tiếp cận các hàng hoá bán mua trong siêu thị là tương đối hạn chế còn đa số người dân ở Việt Nam thì chưa mua hàng trong siêu thị, và giá cả những mặt hàng được mua bán trên thị trường thì không phải là những mặt hàng được trợ giá. Việc trợ giá và kiềm giá ở một số những mặt hàng nhất định trong siêu thị có tác động lan toả ra ngoài nhưng không thể kiềm được bởi vì giá cả phản ánh cung cầu. Và trong thời gian vừa qua khi rau quả khan hiếm, sau Tết, lúc bấy giờ giá tăng lên.”
Liệu có khả thi?
Đề cập đến chính sách bình ổn giá và việc các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa phải đối mặt với những khó khăn, chuyên gia Kinh tế Phan Chánh Dưỡng nói rằng:
“Hiện nay thì giá cả gia tăng, nhà nước cũng có những chính sách bình ổn giá. Tôi vẫn chưa đánh giá được hết những chính sách này sẽ có tác dụng đến đâu. Công thức bình ổn giá thì ở đâu cũng làm giống nhau, nhưng do đặc thù của mỗi quốc gia nên sẽ xem thị trường phản ứng như thế nào. Nhưng gần đây rõ ràng giá cả có gia tăng, từ việc thay đổi tỉ suất, rồi sắp sửa tăng giá điện, giá xăng. Những cái đó gây ảnh hưởng tâm lý rất lớn. Có thể nếu nhà nước chậm lại thì nó sẽ nhẹ nhàng hơn.
Đương nhiên bây giờ vấn đề khó khăn nhất là giá cả tất cả các mặt hàng đều gia tăng thì nó sẽ đưa đến việc giá thành sản phẩm sẽ bị đội lên, và cái này sẽ đi vào vòng xoáy là tăng theo tâm lý. Nếu nhà nước đủ sức trợ giá trong vấn đề lãi suất ngân hàng, và làm tất cả những điều để giúp cho nhà sản xuất vẫn tiếp tục sản xuất được, thì điều đó có thể giúp chận đứng vấn đề vòng xoáy gia tăng giá theo mặt tâm lý, còn nếu không thì việc đó sẽ rất khó khăn cho tương lai mấy tháng tới đây.
Đó là nhận định đầu tiên của tôi về vấn đề này, tuy nhiên nhà nước cũng đã hết sức quan tâm để xứ lý bài toán này. Nhưng những điều đưa ra cũng phải có một thời gian để đánh giá lại chứ mình không thể phán đoán ngay hiệu quả khi chính sách mới được đưa ra.”
Trả lời Báo chí trong nước về kế hoạch bình ổn giá 2011, ông Nguyễn Văn Đồng, Phó Giám đốc Sở Công thương Hà Nội cho biết, mặc dù cơ quan ông đã xây dựng xong Chương trình Bình ổn cho năm 2011, nhưng theo ông xu hướng giá năm 2011 cho thấy các đơn vị sản xuất sẽ gặp khó khăn do nguyên, nhiên liệu đầu vào tăng giá. Vấn đề này ít nhiều sẽ tác động đến chương trình bình ổn giá của Thành phố Hà Nội, đồng thời các doanh nghiệp tham gia chương trình này sẽ gặp khó khăn hơn.
Ông Nguyễn Thái Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Thương mại Big C Thăng Long cho biết, hiện nay các siêu thị, trung tâm thương mại đều bán hàng dự trữ, đợt nhập hàng mới sẽ bắt đầu từ tháng 3. Bộ phận đặt hàng của hệ thống siêu thị ông phải đàm phán với nhà sản xuất mức điều chỉnh thấp nhất nếu như yêu cầu tăng giá của nhà sản xuất là hợp lý.
Khi hỏi về biện pháp để chính sách bình ổn giá mang lại hiệu quả giúp ổn định cuộc sống cho những người có thu nhập thấp, dưới góc độ một kinh tế gia, ông Lê Đăng Doanh cho biết:
Nhưng những điều đưa ra cũng phải có một thời gian để đánh giá lại chứ mình không thể phán đoán ngay hiệu quả khi chính sách mới được đưa ra.”
Chuyên gia KT Phan Chánh Dưỡng
“Theo tôi, trước tình hình giá cả tăng cao và thu nhập của người dân còn hạn chế thì chính phủ đã có chương trình trợ giá cho các hộ nghèo dùng điện rất ít, và sẽ cung cấp tiền trực tiếp cho các hộ dùng dưới 5kwh/tháng. Và tôi nghĩ, cũng có thể cân nhắc đối với những hộ nghèo. Đối với những nơi khó khăn thì có thể phát cho những hộ đó phiếu mua hàng để đảm bảo họ mua được những mặt hàng nhu yếu phẩm nhất định. Còn trên diện rộng trong toàn quốc thì chỉ có một nỗ lực là kéo lạm phát xuống bằng những biện pháp mà chính phủ đã ban hành trong nghị quyết 11. Trên cơ sở đó hy vọng có thể giảm tốc độ tăng giá và lúc bấy giờ cung cầu sẽ ổn định hơn.”
Người tiêu dùng trong nước mong mỏi các biện pháp mà cơ quan chức năng đưa ra sẽ phát huy tác dụng. Tuy nhiên, trước mắt tình hình giá cả biến động đang làm họ rất lo lắng, cơn bão giá tác động mạnh nhất đến giới lao động, những người làm công ăn lương và thành phần nghèo khó trong xã hội.