Hy vọng quí vị còn nhớ câu chuyện Đời Sống Người Việt Khắp Nơi hồi thang Tám năm 2011, mà Thanh Trúc kể cho quí vị nghe về một đường dây chuyển lậu chó từ Thái Lan về Việt Nam bị phá vỡ, hai người Thái Lan và một người Việt Nam tên Trần Văn Hải bị bắt giữ, gần hai ngàn con chó đủ loại được đưa về khu trại của Cơ Quan Bảo Vệ Động Vật tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan.
Đây là lần đầu tiên cảnh sát Thái Lan mở cuộc săn đuổi một vụ chuyển lậu chó trái phép, gần 2.000 chú cẩu đáng thương, hoặc là chó hoang hoặc là chó nuôi bị ăn cắp, nhồi nhét trên ba chiếc xe tải trực chỉ vùng biên giới Thái –Lào rồi từ đó băng qua giòng Mekong về tới Việt Nam. Trên đường đi, nhiều chú chó bị chết ngộp trong những cái củi sắt chật cứng, nhiều con khác chết vì bị ném xuống đường để cản trở xe săn đuổi của cảnh sát.
Một thính giả của RFA là anh Lâm, quê ở Đồng Nai, nói với Thanh Trúc:
“Thực sự không tưởng tượng nỗi. Cái chuyện bắt chó từ nước ngoài về em mới nghe lần đầu và em không tưởng tượng được. Có cái gì đó giống như sự nhân đạo bị xúc phạm. Bên Thái Lan dứt khoát họ không bán chó, thành ra họ ăn cắp họ mang về. Chuyện này em không nghĩ xảy ra một lần đâu. Nếu mà đã phát hiện như vậy thì rất nhiều lần rồi.”
Anh Thắng ở Hà Nội, trước thường buôn hàng qua ngõ Trung Quốc hoặc Lào, sau này vì công việc nên cũng hay đi công tác về khu vực đó, cho rằng mức tiêu thụ thịt cầy ở trong nước tăng chứ không giảm vì thế nguồn cung không đủ đáp ứng và phải tìm kiếm từ bên ngoài:
Về đường dây buôn chó từ Thái Lan thì có thể người ta bán, có thể người ta cho không hoặc có thể có đường dây chuyên bắt trộm chó. <br/> -Anh Thắng
“Về đường dây buôn chó từ Thái Lan thì có thể người ta bán, có thể người ta cho không hoặc có thể có đường dây chuyên bắt trộm chó. Họ tập trung lại ở một vài nơi sau đó vận chuyển về Việt Nam. Những người đấy gọi là những đầu nậu chó.”
Khi được chuyển về từ các vùng ở Lào, Kampuchia và Thái Lan, anh Thắng trình bày tiếp:
“Chó được tập kết ở Thanh Hóa, Hà Tĩnh, những vùng đó có những trang trại tức những cơ sở nuôi chó cực lớn, một phần tập trung ở đó được mang về Hà Nội. Việc làm thịt chó phần nhiều tiến hành vào mùa đông thế nhưng các trang trại chó này thì người ta làm quanh năm. Người ta không thể tính được bao nhiêu xe chó, mỗi lần hàng mấy trăm con, chuyển qua biên giới về đây.
Ở Việt Nam, Hàn Quốc, Trung Quốc thì việc ăn thịt chó rất là thịnh hành. Nhất là ở Hà Nội, khu vực Nhật Tân chuyên môn bán thịt chó. Bắt đầu từ mùng 10 Âm Lịch trở đi đến cuối tháng là thời điểm đông khách, thậm chí đến ngày 30 là không có chó để bán nữa. Cơ bản người ta nghĩ đến cuối tháng mà ăn thịt chó thì được giải đen, mà nhiều người lại khoái khẩu cái món đấy.”
Cần giảm thiểu buôn lậu chó
Đó là chuyện của tháng Tám năm 2011. Ngày 13 tháng Hai năm nay, Cục Thú Y thuộc Bộ Nông Nghiệp Phát Triển Nông Thôn Việt Nam ra văn bản hướng dẫn các địa phương trong nước giảm thiểu tình trạng tiêu thụ thịt chó vận chuyển lậu từ bên ngoài vào Việt Nam mà đã khiến bệnh dại trong nước tăng cao một cách đáng ngại.
Văn bản của Cục Thú Y cũng chỉ thị các Phòng Y Tế địa phương tích cực kiểm tra nạn chó nhập lậu từ bên ngoài để giết mổ lấy thịt ở trong nước, khuyến cáo về mức độ nguy hiểm cho sức khỏe con người khi tiếp cận và ăn phải thịt chó dại mà không biết.
Quyết định của Cục Thú Y đến từ kết quả một cuộc họp tháng Tám năm 2013 ở Hà Nội, qui tụ các NGO như Change For Animals Foundation Sáng Hội Thay Đổi Cho Động Vật, Humane Society International Xã Hội Nhân Bản Quốc Tế, Animals Asia Động Vật Châu Á, Soi Dog Foundation Sáng Hội Soi Dog, hợp thành một tổ chức chung lấy tên là ACPA, Liên Minh Châu Á Bảo Vệ Chó.
Cùng với sự hiện diện của chính giới Thái Lan, Lào, Kampuchia, Việt Nam, cuộc họp dẫn tới thỏa thuận về một kế hoạch năm năm qua đó bài trừ nạn chuyển vận chó từ nước này sang nước khác.
Trên thông cáo báo chí do tổ chức Xã Hội Nhân Bản Quốc Tế công bố tuần trước ở Hoa Kỳ, ông Tuấn Bendixsen, giám đốc tổ chức Động Vật Châu Á ở Hà Nội, cho rằng hình thức vận chuyển chó từ ngoài vào Việt Nam để giết mỗ lấy thịt chừng như bị đồng hóa với ác tâm và tham nhũng. Những con chó bị chuyển lậu phần lớn là chó hoang, chó ghẻ, là nguy cơ gây bệnh cho người dụng chạm hoặc ăn thịt chúng.
Đối với những kẻ buôn bán, đường dây vận chuyển chó sống từ ngoài vào Việt Nam là nguồn kiếm được rất nhiều tiền, nếu bị cấm đường này thì họ chuyển sang đường khác. <br/> -Ông John Dalley
Việt Nam từ lâu là điểm đến của những con chó nhập lậu từ các quốc gia lân bang, ông Tuấn Bendixsen nói tiếp, nếu chính phủ quyết tâm ngăn chận tệ nạn này thì đối tượng đầu tiên phải chính là kỹ nghệ buôn lậu chó từ ngoài vào trong nước.
Thế nhưng Việt Nam đã thực hiện được những bước tích cực và cần thiết lúc đầu là nhận định của phó giám đốc tổ chức Xã Hội Nhân Bản Quốc Tế, bà Kitty Block:
“Việt Nam đã tiên khởi thực hiện bước đầu tiên và cụ thể, làm việc chung với các nước lân bang nhằm giảm thiểu việc buôn bán vận chuyển chó sống qua ngã biên giới vào Việt Nam để ngã thịt và cung cấp cho các quán nhậu trong nước.
Có thể nói một cách chắc chắn rằng sự lây lan của chứng bệnh chó dại bắt nguồn từ việc những con chó hoang lang thang ngoài đường phố bị những kẻ buôn bán tóm chúng lại rồi chuyển từ Thái Lan sang Lào để về tới Việt Nam. Tất cả đều qua ngã biên giới, trong lúc rất nhiều con chó hoang như vậy đã sẵn mầm bệnh dại trong người. Không cần bị chúng cắn phải con người mới bị bệnh, chỉ cần tiếp cận với thịt con chó có bệnh dại là cũng bị lây rồi, đó là điều rất nguy hiểm.
Vì thế mà chúng tôi tin rằng tại sao chính phủ Việt Nam đã rất sốt sắng và dốc lòng giải quyết vấn đề một cách toàn bộ. Việt Nam thực sự đã chú trọng đến vấn đề và đã nỗ lực bảo vệ sức khỏe cộng đồng dân cư của họ. Hành động này để lại cho chúng tôi một ấn tượng tốt đẹp.”
Khó kiểm soát dịch bệnh
Ông John Dalley, phó giám đốc điều hành Soi Dog ở Phuket, từng sang Hà Nội dự cuộc họp liên quan hồi tháng Tám năm 2013, và hiện đang có mặt tại một hội nghị hai ngày ở Thái Lan để thảo luận về tình trạng buôn lậu chó qua biên giới Việt Nam cũng như bệnh dại có nguy cơ lan tràn vì hành động này, bổ túc thêm:
“Việc buôn bán chó trái phép từ Thái Lan và Lào về tới Việt Nam, là con đường buôn bán một chiều. Đối với những kẻ buôn bán, đường dây vận chuyển chó sống từ ngoài vào Việt Nam là nguồn kiếm được rất nhiều tiền, nếu bị cấm đường này thì họ chuyển sang đường khác để mang chó từ Thái Lan qua đường Lào rồi về bán cho con buôn ở Việt Nam.
Số lượng chó từ Thái Lan qua Lào rồi vào Việt Nam đã giảm một cách đáng kể so với 6 tháng trước đây. Hiện tại, tổ chức của chúng tôi, Soi Dog, đã không tìm thấy đợt vận chuyễn chó nào nhiều như lúc trước, khi mà báo chí đồng loạt đưa tin là đến tám chín trăm hay cả ngàn con chó lớn nhỏ bị nhồi nhét trong những cái cũi sắt chất lên xe tải trực chỉ hướng Việt Nam qua ngã Lào như đã từng xảy ra trước đây. Tuy nhiên cũng cần phải nói tình trạng chuyên chở chó lẻ tẻ hoặc trên xe nhỏ hoặc qua người đi bộ thì vẫn còn.”
Đã có nhiều dấu hiệu cho thấy, ông John Dalley nhấn mạnh, thay vì chở những con chó còn sống về Việt Nam như trước, nay những người buôn chó tìm cách giết chúng ngay trên đất Thái Lan rồi chuyển thịt chó đã thui về Việt Nam:
“Cần biết là không một con nào trong đám chó chạy rông đó được chủng ngừa bệnh dại, không con chó nào đại khái là có hồ sơ như chó được chủ nuôi trong nhà. Tại Thái Lan khi gia súc hoặc gia cầm còn sống được chuyển từ nơi này qua nơi kia thì đều phải qua kiểm tra để bảo đảm chúng không bị chứng lở mồm long móng có thể dẫn tới đại dịch, thí dụ như vậy. Nhưng với chó thì trái lại, nhất là chó hoang thì lại càng không có sự kiểm tra nghiêm túc nào.
Kết quả những vụ thử nghiệm vừa qua ở Hà Nội và thành phố Hồ chí Minh cho thấy những con chó hoang thường có mầm bệnh dại, chính vì thế để cho tình trạng chó vô chủ được vận chuyển qua biên giới là để cho bệnh dại lây truyền từ nước này qua nước khác. Khi một con chó mang mầm bệnh dại chạy thoát được trên đường vận chuyển thì chắc chán nó là tác nhân gây bệnh qua những con chó khác cũng như lây qua cho người bị nó cắn. Mặt khác, dù như con chó đó đã bị giết mổ thì thịt của nó vẫn là tác nhân gây bệnh dại cho người. Đó là điều đáng sợ mà người giết chó để ngã thịt hay người thích dùng thịt chó cần phải biết.”
Theo bà Lola Webber, giám đốc chương trình của Sáng Hội Thay Đổi Cho Động Vật, khi đã hiểu tệ nạn buôn lậu chó qua biên giới để làm thịt mà trong đó không ít con vật mang mầm dại thì quyết định dứt khoát và ngay lập tức là phải chận đứng hoạt động đó bằng mọi giá.
Được biết ASEAN tức Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á mà Việt Nam là một thành viên, đề quyết tâm đến năm 2012 cả khu vực phải sạch bệnh dại.
Số liệu cho thấy mỗi năm khoảng 30.000 người ở Châu Á chết sau khi bị chó dại cắn. Theo ACPA Liên Minh Châu Á Bảo Vệ Chó, không thể nào dứt điểm bệnh dại từ chó trong khu vực Đông Nam Á trừ khi chính phủ các nước thực sự ngăn chận và chấm dứt được những hành động vận chuyển trái phép chó lậu từ nước này sang nước khác.
Hy vọng câu chuyện hôm nay không làm phật lòng những vị thính giả thích thưởng thức cái thú “cắn miếng dồi chó rồi đưa cay bằng một hớp rượu cuốc lũi mà nghe ngon đến nhức răng”, bởi như anh Thắng nói thì:
“Giảm bớt hay không là do tuyên truyền và do ý thức của người dân chứ không thể nói giảm bớt nhập khẩu nhập lậu. Không nhập khẩu được thì người ta sẽ làm thịt chó ở các làng quê thôi. Người ta thích ăn thì người ta vẫn có cách nuôi giống như nuôi lợn nuôi gà công nghiệp vậy.”
Có lẽ quí vị cũng đồng ý với Thanh Trúc rằng ý tưởng nuôi chó lấy thịt nghe ra không bình thường và nhân nghĩa lắm. Trong tất cả các loài thú nuôi, chó là con vật thông minh, gần gũi và trung thành với con người nhất. Thậm chí nhiều người coi con chó cưng của mình như một thành viên trong gia đình, săn sóc tử tế cho đến khi người bạn khuyển đó già và chết đi.
Thanh Trúc mạn phép chấm dứt câu chuyện của mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi ở đây. Xin hẹn lại quí vị thứ Năm tuần tới.