Thiá»n Giao, phóng viên Äà i RFA
Hôm nay, chúng tôi xin trình bà y bà i cuá»i cùng trong loạt bà i gá»m 5 phần, do biên táºp viên Thiá»n Giao thá»±c hiá»n, trong chÆ°Æ¡ng trình TÆ°á»ng Niá»m Cuá»c Thảm Sát Máºu Thân tại Huế nÄm 1968. Trong 4 phần trÆ°á»c, chúng tôi Äã lần lượt Äiá»m qua các giai Äoạn của cá» Äô những ngà y trÆ°á»c, trong và sau cuá»c thảm sát.
Nhiá»u ngà n ngÆ°á»i Huế Äã bá» giết trong vòng chÆ°a Äầy 1 tháng phÃa quân Äá»i Bắc Viá»t chiếm Äóng Huế. Cuá»c thảm sát chá» kết thúc khi quân Äá»i Viá»t Nam Cá»ng Hoà và Hoa Kỳ tiến Äánh, vãn há»i an bình cho Huế ngà y 24 tháng Hai vá»i Äá»nh Äiá»m là hai tráºn Äánh tại Äại Ná»i và Kỳ Äà i Phu VÄn Lâu.
Trong phần trình bà y sau Äây, qua lá»i ká» của các nhân chứng và cả những ngÆ°á»i Äã từng tham gia Mặt Tráºn Giải Phóng Miá»n Nam lúc ấy, chúng tôi sẽ Äặt lại câu há»i: cuá»i cùng thì, ai sẽ phải chá»u trách nhiá»m vá» vụ thảm sát Máºu Thân. Xin theo dõi qua phần trình bà y của Viá»t Long.
Các nạn nhân xấu sá»
Cuá»i cùng, mặt tráºn Máºu Thân 1968 tại Huế cÅ©ng chấm dứt. Ngà y 25 tháng Hai nÄm 1968, những lá»±c lượng cuá»i cùng của phÃa Bắc Viá»t bá» Äẩy lui ra khá»i thà nh phá». An bình Äược vãn há»i. Cá» Viá»t Nam Cá»ng Hoà Äược kéo lên trên tháp Kỳ Äà i Phu VÄn Lâu thay cho cá» Mặt Tráºn Giải Phóng Miá»n Nam chá» m chá» giữa cá» Äô trong hÆ¡n 3 tuần trÆ°á»c Äó.
Nỗi kinh hoà ng đối với dân Huế qua đi, nhưng trong lòng họ, vẫn còn nỗi đau. Người còn sống vẫn đau với vết thương chưa là nh, trong khi người đã khuất vẫn chưa được giải oan. "Vết thương đó vẫn chưa khô máu, vết sẹo đó mỗi lần trái gió trở trời vẫn đau xót xa."
Cho Äến nay, chÆ°a bao giá» chÃnh quyá»n Hà Ná»i chÃnh thức lên tiếng giải trình những thảm sát xảy ra cho Huế mùa Xuân nÄm 1968. Nhiá»u câu há»i Äược Äặt ra liên quan Äến cuá»c thảm sát kinh hoà ng nà y: Ai sẽ chá»u trách nhiá»m cuá»i cùng trong Biến Cá» Máºu Thân? Những cuá»c thảm sát xảy ra trong hoà n cảnh nà o? Các nạn nhân xấu sá» Äã bá» giết ra sao?
âTheo những báo cáo của các cuá»c cảnh sát các xã thuá»c 13 quáºn của thà nh phá» Huế và tá»nh Thừa Thiên, do các xã báo cáo, khoảng 5,300 nạn nhân bá» chôn sá»ng tại tá»nh Thừa Thiên.â (Nguyá» n Phúc Liên Thà nh, Phó TrÆ°á»ng Ty Cảnh Sát Äặc Biá»t Lá»±c Lượng Cảnh Sát Quá»c Gia tại Thừa Thiên)
Theo những báo cáo của các cuá»c cảnh sát các xã thuá»c 13 quáºn của thà nh phá» Huế và tá»nh Thừa Thiên, do các xã báo cáo, khoảng 5,300 nạn nhân bá» chôn sá»ng tại tá»nh Thừa Thiên.
Tại thà nh phá» Huế và tá»nh Thừa Thiên, 22 Äá»a Äiá»m tìm Äược là các má» chôn táºp thá». Trong 22 Äá»a Äiá»m nà y, ngÆ°á»i ta Äếm Äược 2,326 sá» ngÆ°á»i. Sau tết, chúng tôi láºp Há»i Gia Äình Nạn Nhân Cá»ng Sản trong Tết Máºu Thân. Các gia Äình kê khai có ngÆ°á»i chết, có ngÆ°á»i mất tÃch, lên Äến 4,000 gia Äình. NgÆ°á»i ta Æ°á»c tÃnh và o khoảng 6,000 ngÆ°á»i. có nhà báo Æ°á»c tÃnh 5,000. Chúng tôi cho con sá» 5 Äến 6 ngà n là không sai lá»ch lắm Äâu.
(Nguyá» n Lý TÆ°á»ng, cá»±u Dân Biá»u khu vá»±c Thừa Thiên)
Thủ phạm của vụ thảm sát
Nhiá»u nguá»n dÆ° luáºn Äược ÄÆ°a ra, liên quan Äến thủ phạm của vụ thảm sát. Có ngÆ°á»i nói rằng, chÃnh những thà nh phần thiên Cá»ng tại Huế, Äa sá» là sinh viên, Äã thoát ly lên máºt khu nÄm 1966 trong các phong trà o sinh viên tranh Äấu phải chá»u trách nhiá»m. Trong sá» nà y, những tên tuá»i Äược nhắc Äi, nhắc lại gá»m có Hoà ng Phủ Ngá»c TÆ°á»ng, Hoà ng Phủ Ngá»c Phan, Nguyá» n Äắc Xuân, Lê VÄn Hảo.
Tháºt sá»±, má»t sá» thà nh viên trong nhóm nà y Äã vá» lại Huế trong những ngà y Máºu Thân. Äiá»u nà y Äược khẳng Äá»nh bá»i ông Nguyá» n Phúc Liên Thà nh, và o thá»i Äiếm 1968 là Phó TrÆ°á»ng Ty Cảnh Sát Äặc Biá»t Lá»±c Lượng Cảnh Sát Quá»c Gia tại Thừa Thiên.
âNÄm 1966, nhÆ° Hoà ng Phủ Ngá»c Phan, Hoà ng Phủ Ngá»c TÆ°á»ng, Nguyá» n Äắc Xuân⦠Äã vượt thoát lên máºt khu, Äã xâm nháºp và o thà nh phá» Huế trong thá»i gian Äó.â
Trá» vá» Huế, há» có tham gia và o các cuá»c thảm sát trong 25 ngà y thà nh Huế thất thủ? Ãng Nguyá» n Phúc Liên Thà nh tin rằng, trên thá»±c tế, trong thà nh phần sinh viên trá» vá» Huế, má»t sá» ngÆ°á»i Äã thá»±c hiá»n các vụ hà nh quyết, nhÆ°ng chá» là má»t sá» rất Ãt, vì tÆ° thù cá nhân.
âTrÆ°á»ng hợp Äó chá» là 1 phần trÄm. NhÆ° trÆ°á»ng hợp các sinh viên tranh Äấu cÅ©, nay trá» lại, vì thù háºn bạn bè, nay mang ra xá» và chôn sá»ng, nhÆ°ng rất Ãt, chá» khoảng 1 phần ngà n.â
Trong khi Äó, ông Lê VÄn Hảo, từng là Chủ Tá»ch Uá»· Ban Nhân Dân Cách Mạng Thừa Thiên â Huế và o thá»i gian ấy, khẳng Äá»nh vá» sá»± vô tá»i của ông.
âÄó không phải là sá»± tháºt lá»ch sá». Tôi chá» là má»t con tin trong thế kẹt, phải nháºn má»t chức vụ Äá» bảo tá»n sá»± sá»ng còn Äá» mong có ngà y vá» vá»i vợ con thôi. Chứ tôi nói tháºt, trong Tết Máºu Thân, vai trò của tôi hoà n toà n thụ Äá»ng, chá» ngá»i trên núi thôi. Lâu lâu, các ông lãnh Äạo, nhÆ° Trần VÄn Quang, ghé qua thÄm, an ủi là thôi, sá»± viá»c diá» n tiến nhÆ° váºy thì mình Äi theo Cách Mạng thôi.â
Ãng Hảo, trong cuá»c trả lá»i phá»ng vấn vá»i Äà i à Châu Tá»± Do há»i nÄm 2006 cÅ©ng nói vá» vai trò bù nhìn của Mặt Tráºn Giải Phóng.
âKhi lên trên núi, tôi biết ngay Mặt Tráºn Dân Tá»c Giải Phóng Miá»n Nam chá» là má»t trò bá»p bợm, má»t tá» chức hữu danh vô thá»±c của Cá»ng Sản thôi, do Hà Ná»i chá» Äạo. Mà há» có dấu Äiá»u Äó Äâu.â
Ai chá»u trách nhiá»m
NhÆ° váºy, thì câu há»i là : Ai sẽ phải chá»u trách nhiá»m cho những cái chết oan khuất của nhiá»u ngà n ngÆ°á»i Huế cách Äây 40 nÄm? TrÆ°á»c khi thá» tìm cách Äi và o trả lá»i câu há»i nà y, hãy nghe những phát biá»u nói vá» cá» gắng che dấu, hay chÃnh xác hÆ¡n, xúc phạm và o ná»i Äau của các nạn nhân, từ phÃa chÃnh quyá»n Hà Ná»i. Nhà báo VÅ© Ãnh, nguyên phóng viên chiến trÆ°á»ng Há» Thá»ng Truyá»n Thanh Quá»c Gia Viá»t Nam Cá»ng Hoà trÆ°á»c 1975 nhá» lại.
âMá»t bản tin của Äà i Giải Phóng mà vá» sau tôi nghe Äược qua kiá»m thÃnh của nhân viên của Äà i (Truyá»n Thanh Quá»c Gia Viá»t Nam Cá»ng Hoà ) thì há» nói Äó là cảnh sát và quân Äá»i VNCH khi thua, rút Äi thì là m Äiá»u Äó. Chuyá»n Äá» vạ là Äiá»u bình thÆ°á»ng của Cá»ng Sản từ trÆ°á»c Äến giá». Nhân chứng vẫn còn sá»ng Äây thôi, cả trong lẫn ngoà i nÆ°á»c. Há» không thá» xoá Äược những Äiá»u ấy.â
Trong những tráºn Äánh tại chiến trÆ°á»ng Huế, ngÆ°á»i dân cá» Äô Äã chá»n cho mình phÃa bên nà o? Má»t trung uý tiá»u Äoà n 39 Biá»t Äá»ng Quân Äã tham gia tráºn tái chiếm Huế, ông Trần Tiá» n San, ká» lại:
âLúc Äánh á» Vỹ Dạ, lá»±c lượng chÃnh của Viá»t Cá»ng không còn nữa. NhÆ°ng khó Äánh vô cùng. Mình tiến từ nhà nà y qua nhà khác, nhà thì có kẽm gai, bá» tÆ°á»ng. Mình bên nà y thì dân chúng bên kia thấy là há» Äâm Äầu há» chạy qua. Không biết là m sao. Dân thì á» giữa là n Äạn. Mà há» thấy mình thì há» Äâm Äầu chạy qua.â
Câu há»i lại Äược Äặt ra lần nữa: Ai Äã giết ngÆ°á»i dân Huế nÄm 1968?
âNgÆ°á»i chá»u trách nhiá»m cuá»i cùng vá» vụ thảm sát
Vụ nà y không do má»t cá nhân nà o chủ trÆ°Æ¡ng, không do má»t sá»± tình cá» hay hoà n cảnh bó buá»c nà o bắt buá»c phải là m nhÆ° váºy cả. Äây là chủ trÆ°Æ¡ng của Hà Ná»i, là dùng bao lá»±c cách mạng trấn áp dân Huế. Hà Ná»i tin là khi há» chiếm Huế, ngÆ°á»i dân Huế sẽ ná»i dáºy theo há». Äó là má»t Äánh giá sai lầm.
NgÆ°á»i Huế sợ cá»ng sản vô cùng. Vô cùng sợ. Khi Viá»t Cá»ng trà n và o Huế, há» Äến Äâu, dân chúng bá» chạy Äến Äó. Mà chạy thì há» bắn. Äó là sá»± tháºt không há» nói thêm má»t lá»i nà o hết. Những ai sá»ng tại Huế thá»i Äó Äiá»u biết.â
Há» Äã bá» giết trong hoà n cảnh nà o?
âNÄm 1972, tôi bắt Äược má»t trung tá Viá»t Cá»ng, tên Hoà ng Kim Loan, là thà nh uá»· viên hoạt Äá»ng bà máºt tại Huế 20 nÄm. Tôi há»i: tại sao các anh thảm sát Äá»ng bà o Huế man rợ Äến nhÆ° váºy? Thì Loan nói Äây là chủ trÆ°Æ¡ng bạo lá»±c Cách Mạng của cấp trên chá» thá». Thứ hai, khi trên ÄÆ°á»ng rút lui, do không thá» Äem theo tù nhân, nên phải giết. Loan nói, ngÆ°á»i Cá»ng Sản chúng tôi có chủ trÆ°Æ¡ng thà giết lầm còn hÆ¡n bá» sót.â
Và , há» Äã bá» giết ra sao?
âTôi há»i tại rÄng không bắn há», cho há» viên Äạn còn dá» hÆ¡n lấy búa, dùng váºt cứng Äáºp Äầu há» và Äẩy xuá»ng há». Loan nói: Äạn chúng tôi Äá» bắn Mỹ Nguỵ. Äạn Äâu Äá» bắn những Äám ngÆ°á»i nhÆ° váºy.â
Má»t vết thÆ°Æ¡ng chÆ°a là nh
Rá»i Äến nÄm 1975, khi quân Äá»i Bắc Viá»t tiến và o miá»n Nam, má»t lần nữa, những ngÆ°á»i Äã khuất vẫn không Äược yên nghá». NghÄ©a trang trên núi Ba Tầng, còn gá»i là núi Bân, nÆ¡i an táng khoảng 400 thi hà i tìm Äược nÆ¡i Khe Äá Mà i vùng Äình Môn Kim Ngá»c tháng 9 nÄm 1969 bá» Äáºp phá cả tấm bia và các bà n thá». Linh mục Phan VÄn Lợi ká» lại.
âNÄm 1975, sau khi chiếm Äược miá»n Nam, Cá»ng Sản Äã phá ngay tấm bia dá»±ng á» phÃa sau và phá hai bà n thá» nằm á» phÃa trÆ°á»c. Từ Äó vá» sau, ngÆ°á»i ta có Äến cÅ©ng chá» Äến trong âm thầm lặng lẽ hoặc cá nhân mà thôi, không dám công khai.â
Äã 40 nÄm trôi qua ká» từ Biến Cá» Máºu Thân 1968, vụ thảm sát vẫn là má»t vết thÆ°Æ¡ng chÆ°a là nh, vẫn còn là Äau má»i khi trái gió, trá» trá»i. NgÆ°á»i dân Huế sẽ vẫn tiếp tục sá»ng, tiếp tục vÆ°Æ¡n lên, Äó cÅ©ng chÃnh là cá tÃnh của ngÆ°á»i dân Äất thần kinh.
âThân nhân bá» mất, tà i sản bá» mất, trong má»t hoà n cảnh nhÆ° váºy, nhÆ°ng ngÆ°á»i Huế khi nà o há» cÅ©ng cá» gắng vÆ°Æ¡n mình lên Äá» sá»ng. Thà nh ra, Äá»i sá»ng á» Huế trá» lại rất là nhanh. Khoảng 5, 6 tháng sau, Äá»i sá»ng trá» lại bình thÆ°á»ng.â
Riêng Äá»i vá»i ngÆ°á»i dân Huế, vá»i sông HÆ°Æ¡ng, vá»i núi Ngá»±, vá»i Nam Dao, vá»i thà nh vách kinh thà nh cÅ©, mùa Xuân 1968 vẫn luôn luôn là má»t ngà y Äại tang. Äến bao giá», công lý và công bằng sẽ Äược trả lại cho ngÆ°á»i Äã chết?
Äến Äây là kết thúc bà i thứ 5, cÅ©ng là bà i cuá»i cùng trong chÆ°Æ¡ng trình phát thanh tÆ°á»ng niá»m các nạn nhân của vụ thảm sát Máºu Thân tại Huế nÄm 1968. TÆ°á»ng cÅ©ng xin nhắc lại những gì Äã Äược trình bà y trÆ°á»c Äây, cuá»i cùng, sẽ không má»t ai có Äầy Äủ thẩm quyá»n Äá» trả lá»i câu há»i: ai, bằng cách nà o, và tại sao Äã giết nhiá»u ngà n ngÆ°á»i Huế chá» trong vòng vá»n vẹn chÆ°a Äến 1 tháng?
Có lẽ, chá» có ngÆ°á»i dân Huế, vá»i tÆ° cách là nạn nhân của thảm ká»ch, má»i có quyá»n Äòi há»i công lý, Äòi há»i sá»± phán xét, và cả quyá»n ÄÆ°a ra những lên án. Loạt bà i tÆ°á»ng niá»m Biến Cá» Máºu Thân tại Huế, xin hãy Äược xem là má»t nén hÆ°Æ¡ng, Äược thắp lên, Äá» tÆ°á»ng niá»m những ngÆ°á»i Äã chết, và cÅ©ng Äá» chia buá»n cùng tất cả những thân nhân Äang còn sá»ng, trong má»t biến cá» Äã bá» chÃnh quyá»n Hà Ná»i giữ kÃn gần ná»a thế ká»· qua.