Nam Nguyên phỏng vấn Tiến sĩ Nguyễn Quang A, Viện trưởng Viện Nghiên Cứu Phát Triển IDS, về các vấn đề liên quan. Từ Hà Nội TS Nguyễn Quang A nhận định:
TS Nguyễn Quang A: Tôi nghĩ chính phủ nhận ra những cái sai của mình để tìm cách khắc phục là dấu hiệu tốt. Tất nhiên những biện pháp mà Thủ tướng nêu trong bài phát biểu trước Quốc hội hôm nay, cũng như mấy bài viết của ông cách nay không lâu nêu ra 8 gói giải pháp nhìn có vẻ rất đầy đủ và tổng thể, đánh giá chung là đúng hướng nhìn ra những thiếu sót của mình cũng như căn bệnh của nền kinh tế.
Nam Nguyên: Thưa, để thực hiện nhóm giải pháp lớn lao như thế liệu chính phủ hiện tại có khả năng thực hiện điều này hay không?
TS Nguyễn Quang A: Đấy chính là điều tôi đang muốn nói. Trong mỗi gói giải pháp ấy thì có cả một chục vấn đề, có thể là nhiều chục vấn đề. Mà có lẽ phải hết sức bình tâm để lựa chọn ra năm hay sáu vấn đề rất cụ thể trọng tâm chính để thực hiện.
Tôi nghĩ chính phủ nhận ra những cái sai của mình để tìm cách khắc phục là dấu hiệu tốt. Những biện pháp mà Thủ tướng nêu trong bài phát biểu trước Quốc hội hôm nay rất đầy đủ và tổng thể, đánh giá chung là đúng hướng nhìn ra những thiếu sót của mình cũng như căn bệnh của nền kinh tế.
Tiến sĩ Nguyễn Quang A
Lần này có vài điều nêu lại như cắt giảm 10% chi tiêu thường xuyên, cắt giảm 25% các khỏan đầu tư từ phát hành trái phiếu có vẻ thể hiện một chút.
Nhưng tôi e rằng vẫn còn dàn trải quá, tất cả đều là đúng hướng nhưng cốt lõi thì vẫn chưa chọn ra được những điểm chính để thực hiện, nhưng chuyện làm sẽ không dễ dàng chút nào.
Bởi vì bây giờ không còn như thời 20, 25 năm trước lúc đó chính phủ có thể quản lý tất cả mọi thứ bằng mệnh lệnh của mình. Bây giờ khả năng vận động của chính phủ, khả năng di chuyển của chính phủ bị hạn hẹp hơn nhiều và phải dùng những công cụ thị trường khó hơn nhiều. Công việc trước mắt đối với chính phủ là rất khó.
Khả năng điều tiết thị trường
Nam Nguyên: Thưa, Việt Nam áp dụng kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, có thể là một trong các trở ngại liên quan tới việc như ông thấy là, không rõ nét trong các giải pháp cứu vãn nền kinh tế?
TS Nguyễn Quang A: Đối với tôi thuật ngữ kinh tế thị trường theo định hướng này định hướng kia không phải là quan trọng lắm. Thực sự đã theo kinh tế thị trường thì phải dùng những công cụ thị trường là chính, chứ không phải là công cụ hành chính.
Trong thời gian vừa qua thì vẫn dùng công cụ hành chính là nhiều. Lẽ ra phải sử dụng những công cụ thị trường mà chính phủ có thể tác động đến.
Phải nói thật là chả có một chính phủ nào lại không tác động đến thị trường. Chính phủ Mỹ tác động đến thị trường rất quyết liệt bằng các chính sách của mình, chính phủ Việt Nam cũng vậy, chỉ có điều tình hình phức tạp phải nhìn ra điểm nào cần tác động bằng chính sách gì, với liều lượng ra sao, nhịp độ như thế nào.
Nói thực là khả năng đó là khó đối với chính phủ Việt Nam bây giờ. Bởi vì họ cũng chưa có nhiều kinh nghiệm, những cách làm kiểu xưa nó vẫn còn bị ảnh hưởng.
Nam Nguyên: Thưa như thế, đòi hỏi là phải có một sự cải tổ rất là sâu rộng?
TS Nguyễn Quang A: Chắc chắn trước những thách thức của khó khăn hay báo hiệu của khủng hỏang thì luôn luôn phải có cải tổ về chính sách kinh tế. Về các mặt khác thì tôi nghĩ là bản thân chính phủ Việt Nam cũng nhìn ra những chuyện đó và muốn tiếp tục phát triển thì không thể không tiếp tục cải tổ, tiếp tục cải cách được.
Việc đặt ra chỉ tiêu tăng trưởng bao nhiêu phần trăm, chính phủ hoặc Nhà nước có thể đặt ra chỉ tiêu cho riêng mình, chứ không cần phải bằng mọi cách bám lấy cái chỉ tiêu ấy thực hiện cho được.
Tiến sĩ Nguyễn Quang A
Chỉ tiêu tăng trưởng và áp lực tăng giá
Nam Nguyên: Thưa TS, Thủ tướng đề nghị điều chỉnh mức tăng GDP năm nay khỏang 7% thay vì 9%, không có lời hứa hẹn bằng con số chính xác về chỉ số tăng giá tiêu dùng. Điều này có thể hiểu như thế nào?
TS Nguyễn Quang A: Tôi nghĩ việc đặt ra chỉ tiêu tăng trưởng bao nhiêu phần trăm, chính phủ hoặc Nhà nước có thể đặt ra chỉ tiêu cho riêng mình, chứ không cần phải bằng mọi cách bám lấy cái chỉ tiêu ấy thực hiện cho được. Nếu không thực hiện được thì coi đấy là một thất bại, tôi cho rằng đó là chuyện không hay.
Việc giảm chỉ tiêu tăng trưởng xuống, tôi nghĩ đó là một thực tế không thể nào làm khác được. Việc không đặt ra một con số cụ thể lạm phát phải dưới 12%, 15% tôi nghĩ cũng là một điều kiện thực tiễn. nếu đề ra bất kỳ một con số nào mà không làm được, có thể chỉ một thời gian rất là nhanh chóng lại phải thay đổi thì chỉ làm mất uy tín của những ngừơi nói ra những con số ấy.
Tôi nghĩ quốc hội và chính phủ không nên đặt ra những chỉ tiêu như vậy, có thể nên đặt ra một cái hướng như thế.
Nam Nguyên: Thưa ông, với tình hình như bây giờ chỉ số tăng giá tiêu dùng sẽ có thể rất cao?
TS Nguyễn Quang A: Chỉ số giá tiêu dùng của Việt Nam chắc chắn sẽ còn tăng, và còn tăng khá cao nữa. Bởi vì giá lương thực thực phẩm đối với Việt Nam, người dân thu nhập còn thấp tỷ lệ tiêu dùng những nhu cầu thiết yếu là cái ăn cái mặc chiếm tỷ trọng gần 50% của chỉ số giá tiêu dùng.
Không như ở các nước giàu ngừơi ta tiêu dùng (lương thực) dưới 10% thôi. Với tỷ trọng như thế và với gía lương thực thực phẩm thế giới tăng cao như thế này, khủng hỏang lương thực thực phẩm tòan cầu, khủng hỏang năng lượng tòan cầu, cái giá của quốc tế sẽ ảnh hưởng vào Việt Nam rất là nhanh chóng. Đấy là điều không một cơ quan nào dùng một biện pháp hành chính nào có thể cản được.
Tất nhiên là vẫn có công cụ kinh tế, công cụ thị trường tác động để làm cho nó bớt đi, giả dụ nới lỏng biên độ tỷ giá hối đóai chẳng hạn, nhưng mà chính phủ cũng chỉ có thể tác động đến một phần mà thôi, bởi vì bây giờ độ mở của nền kinh tế Việt Nam rất là sâu, ảnh hưởng rất nhanh, khu vực tư nhân khu vực đầu tư nước ngoài đã chiếm tỷ trọng 70%, thì trong tay chính phủ các công cụ có thể sử dụng được là tương đối hạn hẹp, không phải là dễ .
Nam Nguyên: Cảm ơn TS Nguyễn Quang A về các nhận định của ông.