មន្ត្រីរាជការ និងពលរដ្ឋមួយចំនួន កំពុងព្រួយបារម្ភ ពីការផ្ដាច់ជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងសហគមន៍ ជាពិសេស លើវិស័យអប់រំ សុខាភិបាល កសិកម្ម និងការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិជាដើម។ ពួកគាត់ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដាក់សំណើទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ដើម្បីស្នើសុំបន្តជំនួយឡើងវិញ ព្រោះវិស័យសំខាន់ៗ មួយចំនួន មិនអាចពឹងផ្អែកទៅលើថវិកាជាតិទាំងស្រុងបាននោះទេ។
ខណៈប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា កំពុងបារម្ភពីរឿងសេដ្ឋកិច្ចកំពុងជួបវិបត្តិ និងការប្រឈមនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុបនោះ ពេលនេះ ពួកគាត់បានជួបនឹងក្ដីបារម្ភមួយទៀត គឺបញ្ហាជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
គ្រូបង្រៀននៅវិទ្យាល័យគិរីវង្ស ខេត្តតាកែវ លោក ហង្ស វ៉ាន់ឌី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមករា ថា ជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) បានដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងវិស័យអប់រំ ដូចជាការពង្រឹងសមត្ថភាពអំណាន បំណិន អប់រំបរិស្ថាន និងសុខភាពនៅតាមសាលារៀន និងបរិក្ខារនៅក្នុងសាលាជាដើម។ គ្រូបង្រៀនរូបនេះ បារម្ភថា ប្រសិនបើអាមេរិក ផ្ដាច់ជំនួយកាន់តែយូរ នោះនឹងធ្វើឱ្យវិស័យអប់រំនៅតាមសាលារៀននៅក្នុងមូលដ្ឋាន ទទួលរងផលប៉ះពាល់កាន់តែខ្លាំង។
លោក ហង្ស វ៉ាន់ឌី៖«និយាយរួមរដ្ឋាភិបាល គួរមានយន្តការជាបន្ទាន់ ហើយយើងលើកឡើងអំពីសក្ខីកម្មណា ដែលចាំបាច់បំផុតជាលក្ខណៈការទូត ដើម្បីឱ្យគេវិលត្រឡប់មកផ្ដល់ជំនួយឱ្យយើងវិញ ព្រោះវាប៉ះពាល់ច្រើនណាស់។ វិស័យរបស់រដ្ឋយើងប៉ះពាល់ច្រើនផ្នែក ដូចជា សុខាភិបាល កសិកម្ម អប់រំផ្សេងៗ»។
ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមករា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ប្រកាសពីការអនុវត្តន៍ ការផ្អាកជំនួយបរទេសស្ទើរតែទាំងអស់ របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលផ្ដល់តាមមូលនិធិ ឬតាមក្រសួងការបរទេស និងទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ (USAID) ក្នុងរយៈពេល ៩០ថ្ងៃ ក្នុងនោះរួមមាន ជំនួយមកកម្ពុជាផងដែរ ដោយអនុលោមតាមបញ្ជាប្រតិបត្តិរបស់ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ(Donald Trump) ស្ដីពីការកែតម្រូវឡើងវិញ នូវជំនួយបរទេស របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកបញ្ជាក់ថា នេះជាដំណើរការពិនិត្យឡើងវិញ នូវជំនួយបរទេសទាំងអស់ ដើម្បីធានាថា ជំនួយនោះមានប្រសិទ្ធភាព និងស្របតាមគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្រោមរបៀបវារៈ «អាមេរិកទី១» (American first)។
ការសម្រេចផ្អាកជំនួយនៅក្នុងអាណត្តិរបស់រដ្ឋបាលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ នេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល សារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងស្ថាប័នរដ្ឋមួយចំនួន ដែលទទួលបានជំនួយតាមរយៈ USAID រហូតមានស្ថាប័នខ្លះ គ្រោងនឹងកាត់បន្ថយបុគ្គលិក និងលុបចោលគម្រោងមួយចំនួន។ ជាឧទាហរណ៍ បុគ្គលិកអាជ្ញាធរមីនកម្ពុជាជាង ១ពាន់នាក់ អាចប្រឈមអត់ការងារធ្វើ ចំណែកមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) ក៏គ្រោងកាត់ប្រាក់បៀវត្សរ៍បុគ្គល ដែលទទួលបានប្រាក់ខែខ្ពស់ និងកាត់បន្ថយចំនួនបុគ្គលិកទៀតផង។
តំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង នៅស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគីរី លោក ដាវ សិ សោកស្ដាយ ដែលអាមេរិកផ្ដាច់ជំនួយ ដើម្បីជួយដល់ពលរដ្ឋខ្មែរ។ លោកលើកឡើងថា នៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងរបស់លោក ត្រូវការជំនួយរបស់ USAID ជាចាំបាច់ សម្រាប់អភិវឌ្ឍនៅក្នុងសហគមន៍ ដូចជា ទៅលើផ្នែកអប់រំ ច្បាប់ សិទ្ធិមនុស្ស បច្ចេកទេសកសិកម្ម និងការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិជាដើម។
លោក ដាវ សិ៖«មានទាំងផ្សព្វផ្សាយសិទ្ធិមនុស្ស មានទាំងការពារសត្វព្រៃ ព្រៃឈើ កសិកម្មស្វាយចន្ទី ស្រូវ។ មានច្រើន ដូចជាអណ្ដូងទឹក និងដាក់អំពូលតាមសាលា និងតាមផ្លូវជាដើម»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា និងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ដើម្បីបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមករា។
ប៉ុន្តែ លោក សុខ ឥសាន្ត បានបញ្ជាក់នៅក្នុងមហាសន្និបាតរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមករា ដោយបញ្ជាក់ពីគោលជំហររបស់បក្សកាន់អំណាចដែលថា «កម្ពុជាមិនត្រូវការជំនួយណាដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជានោះ» គឺមិនមែនជាប្រតិកម្មឆ្លើយតបទៅនឹងការផ្អាកជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅជុំវិញពិភពលោកនោះឡើយ។
ចំណែកលោក ប៉ែន បូណា បានប្រាប់វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមករា ថា ការបង្កកជំនួយថវិកាតាមរយៈទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) នេះមិនប៉ះពាល់ដល់កិច្ចការអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឡើយ។
ទោះជាបែបនេះក្ដី អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍផ្នត់គំនិត និងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ យល់ឃើញថា កម្ពុជានៅតែត្រូវការជំនួយរបស់អាមេរិក ទាំងក្នុងវិស័យឯកជន និងរដ្ឋ ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍។ លោក សេក សុជាតិ ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គួរតែពិចារណារៀបចំចក្ខុវិស័យ ក្នុងការចរចាជាមួយរដ្ឋការអាមេរិក ដើម្បីស្នើសុំជំនួយរយៈពេលវែងបន្តទៀត។
លោក សេក សុជាតិ៖«ដូច្នេះវាជាចំណុចមួយ ដែលមានលក្ខណៈរសើប ចំពោះប្រទេសទាំងឡាយណា ដែលធ្វើការដោយមិនឈរទៅលើគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស មិនមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អដោយផ្ទាល់ ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម។ ដូច្នេះនេះគឺសញ្ញាមួយ ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញពីគំនិតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅការផ្ដល់នូវគុណតម្លៃទៅឱ្យដៃគូទាំងឡាយ ដែលចាប់ជាដៃគូរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក»។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ នាយិកានៃទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) អ្នកស្រី សាមែនថា ផៅវ័រ (Samantha Power) បានប្រកាសពីការផ្ដល់ជំនួយជាង ៥០លានដុល្លារសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាក្នុងនោះ មានទឹកប្រាក់ចំនួន ៦លានដុល្លារសម្រាប់ជួយដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីគាំទ្រដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ក្នុងរយៈពេលជាង ៣០ឆ្នាំមកនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្ដល់ជំនួយដល់កម្ពុជាជាង ៣ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា។
ប្រជាពលរដ្ឋស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្ដូរឥរិយាបថនយោបាយ និងកាដឹកនាំ ហើយងាកមកចរចាជាមួយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ដើម្បីស្នើសុំផ្ដល់ជំនួយបន្តទៀត ដោយពួកគាត់លើកឡើងថា កម្ពុជានៅតែត្រូវការជំនួយរបស់អាមេរិក ពីព្រោះកម្ពុជាមិនទាន់ក្លាយជាប្រទេសអ្នកមាននៅឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។