Chủ tịch nước Lương Cường vừa có bài phát biểu chúc mừng năm mới nói về thành tựu năm cũ và mục tiêu trong năm mới, tuy nhiên, nhiều một số nhà quan sát chính trị Việt Nam cho rằng bài phát biểu của ông sáo rỗng và không sát thực tế.
Kinh tế Việt Nam toàn màu hồng?
Trong thông điệp chúc tết được truyền thông Nhà nước công bố vào thời khắc giao thừa, ông Cường nói Việt Nam trải qua nhiều “sóng to, gió lớn” trong năm cũ nhưng cũng gặt hái được nhiều thành tựu, vượt toàn bộ 15 chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội, tăng trưởng kinh tế thuộc nhóm dẫn đầu thế giới, đời sống của dân chúng được cải thiện và nâng cao…
Theo Tổng cục Thống kê, kinh tế Việt Nam tăng trưởng 7.09% năm 2024, đứng thứ 33 trên thế giới, và GDP đạt hơn 476 tỷ đô la Mỹ, thu nhập bình quân đầu người đạt 114 triệu đồng tương đương 4.700 đô la Mỹ, tăng 8.7% so với năm trước.
Nhà quan sát thời sự chính trị Việt Nam, Tiến sĩ kinh tế Nguyễn Huy Vũ, cho rằng thực tế ngược với tuyên truyền của Hà Nội, và thống kê của chính phủ không đáng tin vì “họ nhào nặn ra những con số mà họ muốn.”
Một báo cáo vào giữa năm ngoái của iPOS - nền tảng cung cấp giải pháp quản lý hơn 100.000 doanh nghiệp nhà hàng quán cà phê - được các báo Nhà nước trích đăng cho thấy Trong nửa đầu năm 2024, có ít nhất 30.000 cửa hàng ăn uống đã đóng cửa. Báo cáo cũng cho biết, tình hình kinh tế khó khăn tác động đáng kể đến thói quen tiêu dùng cà phê của người Việt.
Báo chí trong nước những ngày cuối tháng 12 cũng đưa tin nhiều cửa hàng đã tại TPHCM - thành phố lớn nhất Việt Nam - đã trả lại mặt bằng bất chấp việc đáng ra đây là mùa kinh doanh thu lời nhiều nhất trong năm.
“Nếu chúng ta nhìn vào đời sống người dân, quan sát sức mua của họ, nhìn các cửa hàng mặt tiền đóng cửa ngày càng nhiều, và lắng nghe cảm nhận chung của những người bán hàng thì chúng ta sẽ thấy rằng người dân ai cũng than tình hình năm nay rất khó khăn,” Tiến sĩ Vũ nói.
Chuyên gia kinh tế gốc Việt ở Na Uy cho rằng Việt Nam hiện là một trong những nước bi quan về kinh tế nhất và “người dân luôn tìm mọi cách để ra đi hòng tìm kiếm một cơ hội cho mình và gia đình.”
Truyền thông Việt Nam đưa tin tính đến 11 tháng, Việt Nam đưa hơn 143 nghìn người đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng, vượt mục tiêu đề ra của cả năm 2024.
Bên cạnh con đường chính thức, hàng ngàn người bất chấp rủi ro vẫn rời bỏ đất nước, và theo BBC, dòng người Việt vượt biên trái phép vào Anh đứng đầu về số lượng trong năm 2024.
Xã hội ổn định, ngoại giao thành công?
Trong bài phát biểu đầu năm mới, ông Lương Cường nói rằng chính trị-xã hội Việt Nam ổn định trong năm qua trong khi đời sống vật chất và tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện.
Luật sư Vũ Đức Khanh, một nhà quan sát tình hình chính trị Việt Nam từ Canada, đặt câu hỏi:
“Xã hội có thực sự ổn định hay chỉ là sự ổn định dưới kiểm soát và đàn áp? Dân chủ có thực sự tồn tại? Nếu dân chủ, công bằng, văn minh là thật, tại sao vẫn không có tranh cử tự do? Tại sao người dân không được quyền trực tiếp lựa chọn lãnh đạo thông qua một cuộc bầu cử đa đảng?”
Cựu tù chính trị Nguyễn Viết Dũng, người từng bị cầm tù hai lần tổng cộng hơn bảy năm tù và hiện đang phải chạy trốn sự đàn áp, cho rằng xã hội Việt Nam ổn định một cách giả tạo khi chính quyền kiểm soát chặt chẽ các hoạt động chính trị, hạn chế biểu tình, siết chặt tự do báo chí, và bắt giữ những người bất đồng chính kiến.
Theo ông sự “ổn định” này có thể đồng nghĩa với việc người dân không có cơ hội bày tỏ quan điểm, không có không gian phản biện, và không có cơ chế bảo vệ quyền lợi khi bị xâm phạm.
Theo phúc trình của tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW), Việt Nam tiếp tục gia tăng đàn áp chính trị. Tính đến đầu tháng 12/2024, Việt Nam đang giam giữ 170 tù nhân chính trị, so với 160 một năm trước đó.
Về đối ngoại, Chủ tịch nước Lương Cường nói “đối ngoại mở rộng, được bạn bè quốc tế trân trọng, đánh giá cao” cho dù Việt Nam liên tục bị quốc tế chỉ trích về vấn đề nhân quyền, quyền tự do báo chí, và quyền tự do lập hội.
Trong năm 2024 cũng xảy ra hai vụ bê bối liên quan đến cao lạm dụng tình dục của quan chức Việt Nam ở nước ngoài, đó là vụ hai cán bộ tiền trạm chuẩn bị cho chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính ở Úc vào tháng 3 và một tuỳ tùng của Đoàn do Chủ tịch nước Lương Cường thăm Chile vào tháng 11. Truyền thông quốc tế đưa tin về hai vụ bê bối này trong khi truyền thông Nhà nước hoàn toàn im lặng.
Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới
Nói về năm 2025, Chủ tịch nước Lương Cường sử dụng cụm từ “kỷ nguyên mới” hay “kỷ nguyên vươn mình” mà Tổng Bí thư Tô Lâm là người đầu tiên nói ra sau khi trở thành người đứng đầu chế độ độc đảng ở Việt Nam, để nói về tương lai của đất nước.
Trong thông điệp đầu năm mới gửi đến người dân Việt ở trong và ngoài nước, người đứng đầu Nhà nước Việt Nam cũng kêu gọi đoàn kết, vượt qua mọi khó khăn, thách thức để “phát triển bứt phá, xây dựng nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh…”
Từ Pháp, nhà quan sát thời cuộc Trương Nhân Tuấn hoài nghi về lời kêu gọi “đoàn kết” khi Việt Nam duy trì bộ máy tuyên giáo và an ninh mạng đông đảo, sử dụng “ngôn ngữ bạo lực và đặc sắc chuyên chính vô học gây thù hận và chia rẽ khắp nơi trong cộng đồng dân tộc” trong khi lại kêu gọi trí thức hải ngoại và Việt kiều đóng góp trí tuệ và đầu tư tài chính ở quê nhà.
Ông nói:
“50 năm xây dựng nền chế độ XHCN là 50 năm tuyên giáo và công an gieo rắc hận thù, gây chia rẽ trong cộng đồng dân tộc.
Vấn đề là anh đối xử với người ta như kẻ thù thì người ta sẽ không bao giờ đối xử với anh như là bạn.”
Cựu tù chính trị Nguyễn Viết Dũng cho rằng mục tiêu xây dựng đất nước văn minh đáng hoan nghênh nhưng “điều quan trọng là cần làm gì để hiện thực hoá.” Ông nói:
“Muốn có một đất nước dân chủ, công bằng, Việt Nam cần bảo đảm quyền tự do bầu cử và ứng cử thực chất. Cần tạo điều kiện để các ứng viên độc lập và các đảng phái chính trị khác cạnh tranh công bằng, để tiếng nói của người dân thực sự được lắng nghe.”
Theo ông, Việt Nam cần chấm dứt việc bắt bớ những người bày tỏ chính kiến ôn hòa, bảo đảm quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí để hướng tới văn minh của nhân loại.