Một quan chức của Uỷ hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế (USCIRF) kêu gọi Chính phủ Hoa Kỳ vận động trả tự do cho nhà hoạt động người Thượng Y Quynh Bdap, người đang bị giam giữ ở Thái Lan và có nguy cơ bị trục xuất về Việt Nam.
Ngày 26/2, bác sỹ Asif Mahmood, uỷ viên của USCIRF lên tiếng kêu gọi hành pháp Hoa Kỳ làm việc với Chính phủ Thái Lan để ngăn chặn việc trục xuất ông Y Quynh Bdap, nơi ông bị kết án vắng mặt mười năm tù giam trong phiên toà di động ở Đắk Lắk đầu năm 2024.
Hiểm nguy nếu bị trục xuất về Việt Nam
Trong danh khoản USCIRF của mạng xã hội X, bác sỹ Asif Mahmood viết:
“Chúng tôi kêu gọi Chính phủ Hoa Kỳ hợp tác với chính quyền Thái Lan để đảm bảo Y Quynh Bdap không bị trục xuất trở về Việt Nam. Ông và hàng chục người Thượng theo đạo Kito phải đối mặt với án tù, tra tấn hoặc thậm chí tử hình bởi chính quyền Việt Nam khi trở về."
Phóng viên gửi email cho Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ với đề nghị bình luận về lời kêu gọi trên, nhưng chưa nhận được phản hồi.
Ông Y Quynh Bdap là một người hoạt động tự do tôn giáo. Ông đưa gia đình sang Thái Lan tị nạn từ năm 2018 và đã được Liên Hiệp quốc cấp quy chế tị nạn. Tại đây, ông cùng một số nhà hoạt động thành lập nhóm Người Thượng vì Công lý (MSFJ) đấu tranh cho quyền tự do tôn giáo và quyền của người bản địa ở Tây Nguyên.
Tháng 6/2024, ông bị Cảnh sát Thái Lan bắt giữ theo yêu cầu của Việt Nam sau khi có buổi phỏng vấn với Đại Sứ quán Canada về tái định cư. Ông đã bị Toà Hình sự Bangkok ra phán quyết trục xuất về Việt Nam và đang bị giam giữ trong thời gian kháng cáo.
Bộ Công an Việt Nam liệt kê tổ chức MSFJ là nhóm khủng bố, cáo buộc Y Quynh Bdap và nhóm này tham gia chỉ đạo vụ tấn công vào trụ sở hai xã ở huyện Cư Kuin ở Đắk Lắk ngày 10/6/2023 làm chín người chết. Trong phiên toà di động tháng 1/2024, ông Y Quynh Bdap bị kết tội “khủng bố.”
Ông Y Quynh Bdap và tổ chức được đăng ký hợp pháp ở Mỹ luôn phủ nhận cáo buộc trên, tuyên bố không liên quan đến vụ khủng bố mà chỉ vận động ôn hoà cho quyền của người bản xứ ở Tây Nguyên, trong đó có quyền tự do tôn giáo.
Thái Lan tiếp tay cho Việt Nam và Trung Quốc
Y Quynh Bdap là một trong năm tù nhân lương tâm được nhắc đến trong Hội nghị Thượng đỉnh về Tự do Tôn giáo Quốc tế 2025 (IRF Summit 2025) tổ chức ở thủ đô Washington vào đầu tháng này.
Trên trang Mạch sống Media của tổ chức Boat People SOS (BPSOS), Tiến sỹ Nguyễn Đình Thắng, chủ tịch kiêm tổng giám đốc của tổ chức này, cho rằng sự lên tiếng của bác sỹ Asif Mahmood là kết quả của hội nghị vừa qua khi BPSOS cùng nhiều tổ chức phát động chiến dịch toàn cầu đòi tự do cho các tù nhân tôn giáo.
Ông Thắng cho biết tuy không đàn áp tự do tôn giáo đối với người dân trong nước nhưng Chính phủ Thái Lan lại tiếp tay cho Việt Nam và Trung Quốc trong lĩnh vực này. Minh chứng cho việc này là bắt giữ Y Quynh Bdap năm ngoái, mục sư Aga trước kia theo yêu cầu của Hà Nội.
Theo yêu cầu của Bắc Kinh, trong nhiều năm qua Thái Lan cũng bắt giữ hàng chục người Ngô Duy Nhĩ và ngăn cản họ ghi danh xin tị nạn.
Ông nói với RFA trong ngày 28/2:
“Thái Lan đang là công cụ đàn áp tôn giáo cho những chính quyền độc tài ở quốc gia khác. Uỷ hội Hoa Kỳ về tự do tôn giáo quốc tế phải chĩa mũi nhọn vào Thái Lan.
“Không riêng Uỷ hội, còn Bộ Ngoại giao (Mỹ) và liên minh hơn 40 quốc gia để phát huy tự do tôn giáo toàn cầu và Liên Hiệp quốc cũng như nhiều tổ chức tranh đấu cho tự do tôn giáo quốc tế cần phải chĩa mũi nhọn, tầm ngắm vào Thái Lan.”
Tổ chức phi chính phủ Quỹ Giao thoa Văn hóa (Cross Cultural Fundation- CCrF) có trụ sở ở Bangkok thường lên tiếng cho Y Quynh Bdap kể từ khi ông bị cảnh sát Thái Lan bắt giữ.
Giám đốc của tổ chức này, bà Pornpen Khongkachonkiet, cho rằng Y Quynh nên được bảo vệ theo luật pháp Thái Lan và luật pháp quốc tế, không nên bị trục xuất về Việt Nam.
Bà nói trong tin nhắn gửi RFA ngày 28/2:
“Không chỉ ông Y Quynh Bdap mà cả cộng đồng dân tộc của ông đang tìm kiếm tị nạn ở Thái Lan cũng nên được bảo vệ, họ chạy trốn khỏi sự đàn áp vì bản sắc dân tộc và tín ngưỡng tôn giáo của họ.”
Y Quynh Bdap: “Nếu bị trục xuất tôi chắc chắn sẽ chết”
Tòa án Thái Lan ra phán quyết dẫn độ ông Y Quynh Bdap về Việt Nam
Ông Y Quynh Bdap bị tòa Thái Lan kết án tội “nhập cảnh trái phép, lưu trú bất hợp pháp”
Chính phủ cam kết đối xử nhân đạo với ông Y Quynh Bdap khi dẫn độ về Việt Nam
Chuyên gia pháp lý: Việt Nam đang dựng “màn kịch đầu thú” để dẫn độ Y Quynh Bdap
Thái Lan: 68 người Thượng Việt Nam bị bắt khi đang cầu nguyện ở tang lễ
Kháng cáo dẫn độ
Toà Hình sự Bangkok ngày 30/9/2024 đã ra phán quyết dẫn độ ông Y Quynh Bdap về Việt Nam. Người đại diện pháp lý cho ông, luật sư Nadthasiri Bergman đã nộp đơn kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm với yêu cầu hủy bỏ phán quyết trên.
Bà nói với phóng viên RFA trong ngày 25/2:
“Chúng tôi đã nộp đơn kháng cáo vào ngày 14/2 và gọi điện cho [tòa phúc thẩm] hàng ngày để xem tòa có chấp nhận hay không nhưng vẫn chưa có quyết định nào,
“Chúng tôi không biết tòa có yêu cầu chúng tôi sửa đổi hay không. Nhưng chúng tôi hy vọng tòa sẽ quyết định chấp nhận và xem xét đơn kháng cáo. Việc dẫn độ liên quan đến luật mới, Đạo luật Phòng ngừa và Chống tra tấn và Mất tích cưỡng bức năm 2022, để xem xét.”
Bà cũng cho biết không có mốc thời gian nào được ấn định cho quyết định của tòa phúc thẩm.
Sau khi ông Y Quynh Bdap bị bắt, Liên Hiệp quốc và nhiều tổ chức nhân quyên kêu gọi Thái Lan không cho phép Việt Nam dẫn độ ông, và cho phép ông cùng gia đình đi định cư ở nước thứ ba.
Tuy nhiên, vợ ông cũng bị cảnh sát Thái Lan bắt giữ cùng hàng chục người Thượng khác vào ngày 23/2 vừa qua khi đang tổ chức lễ viếng cho mẹ của mình, người mới qua đời ở Việt Nam.