Lời giới thiệu: Đúng vào lúc mùa Giáng Sinh, mùa của hy vọng, bắt đầu thì những người tranh đấu cho nhân quyền và dân chủ ở khắp mọi nơi nhận được một tin vui. Thứ ba vừa qua, nhà cầm quyền Trung Quốc đã trả tự do cho ông Từ Văn Lập, một người đã vào tù ra khám từ 20 năm nay vì tranh đấu cho tự do, dân chủ, để ông này qua Mỹ đoàn tụ với gia đình. Dầu đây chưa phải là dấu hiệu của một sự thay đổi thái độ của những chế độ Cộng Sản, nhưng tin này cũng cho thấy một tia sáng hé mở. Mục "Á Châu, Nhìn từ bên ngoài" hôm nay có bài nhận định sau đây của Trần Sơn Nam...
Mùa Giáng Sinh là mùa của hy vọng. Nhân dịp này, mục "Á Châu, Nhìn từ bên ngoài" hôm nay xin có lời chân thành gửi tới các thính giả, chúc các thính giả một mùa Giáng Sinh vui tươi để sửa soạn đón mừng một năm mới 2003 với mọi sự may mắn.
Quả thực mùa Giáng Sinh năm nay bắt đầu bằng một tin vui. Ngày thứ ba vừa qua, nhà cầm quyền Cộng Sản Bắc Kinh đã quyết định trả tự do cho ông Từ Văn Lập, một nhân vật tranh đấu cho tự do, dân chủ đã từng vào tù ra khám từ 20 năm nay. Ông được thả để qua Mỹ đoàn tụ với gia đình và đây là một quyết định bất ngờ của nhà cầm quyền vì hiện ông vẫn còn đang phải chịu án tù 13 năm kể từ 1998.
Ông Từ Văn Lập năm nay 59 tuổi là một nhân vật mà giới tranh đấu cho nhân quyền ở khắp mọi nơi được biết ngay từ lúc chưa có biến cố Thiên An Môn năm 1989. Trong suốt 20 năm vừa qua của cuộc đời tranh đấu, ông đã nằm tù trên 16 năm. Trong khi những nhân vật nổi tiếng khác chống chính quyền Trung Quốc như các ông Ngụy Kinh Sinh và Vương Đan đã được trả tự do từ những năm trước đây, thì mặc dầu có sự can thiệp của những nước ngoài, mãi ngày nay ông mới được trả tự do.
Thực ra theo ngôn từ của nhà cầm quyền Trung Quốc thì ông được thả ra để đi chữa bệnh chứ không phải người ta đã trả lại tự do cho ông, và ông sẽ bị bắt lại nếu ông trở về Trung Quốc. Trường hợp này cũng không khác trường hợp trước đây của hai ông Ngụy Kinh Sinh và Vương Đan và quyết định của nhà cầm quyền chỉ có nghĩa là đẩy những người chống đối ra khỏi nước để làm nhẹ áp lực của những chính phủ ngoại quốc và các tổ chức nhân quyền vẫn luôn luôn lên tiếng để bênh vực những người tranh đấu cho tự do, dân chủ.
Cũng không phải bỗng nhiên mà ông Từ Văn Lập được ra khỏi nhà tù để qua Mỹ đoàn tụ với gia đình. Người ta được biết là trong những tuần vừa qua, Thứ Trưởng Ngoại Giao Lorne Craner của Mỹ đặc trách về những vấn đề dân chủ và nhân quyền đã có mặt ở Bắc Kinh và trong những cuộc thảo luận với nhà cầm quyền Trung Quốc có đưa ra một danh sách gồm có 293 người thuộc diện chính phủ Mỹ mong mỏi là sẽ được thả tự do. Sau những buổi thảo luận này, người ta ngạc nhiên khi được tin là nhà cầm quyền Trung Quốc lần đầu tiên bằng lòng vô điều kiện để cho những tổ chức nhân quyền gửi người tới để điều tra về những vụ giam giữ người trái phép, điều từ trước đến nay chưa từng thấy. Và vài ngày sau thì có tin là ông Từ Văn Lập được phép lên đường sang Mỹ chữa bệnh, và ông đã tới Mỹ vào đúng vào dịp lễ Giáng Sinh.
Đối với những quyết định bề ngoài có tính cách tương đối cởi mở trên đây của nhà cầm quyền Trung Quốc, giới quan sát quốc tế xem ra còn tỏ vẻ dè đặt. Người ta đặt nhiều câu hỏi. Phải chăng đây là một chuyển hướng của giới lãnh đạo mới của Trung Quốc do ông Hồ Cẩm Đào cầm đầu, hay đây chỉ là một cử chỉ thân thiện đối với Mỹ? Về phương diện này, mặc dầu chưa ai được rõ chính sách của Trung Quốc sẽ cởi mở tới đâu, nhưng đồng thời người ta cũng ngạc nhiên là cũng trong những vấn đề như dân chủ hay nhân quyền này, giới lãnh đạo của chế độ Cộng Sản Việt Nam vẫn còn có vẻ cứng dắn hơn.
Trong một buổi họp báo mới đây, bà Phan Thúy Thanh, người phát ngôn của Bộ Ngoại Giao Hà Nội đã lên tiếng bác bỏ lời cáo buộc của Human Rights Watch là Việt Nam tiếp tục sách nhiễu, đàn áp và bắt bớ những người không đồng chính kiến, ủng hộ dân chủ và cải tổ chính trị. Bà Phan Thúy Thanh khẳng định là Việt Nam vẫn tôn trọng tất cả mọi quyền căn bản của người dân đã được ghi trong hiến pháp nhà nước và ở Việt Nam không có ai bị bắt vì bất đồng quan điểm với chính phủ.
Thực ra thì hiến pháp cũng như luật ở Việt Nam đều do Đảng Cộng Sản đặt ra, và những lời tuyên bố của bà Phan Thúy Thanh chỉ là những lời nói lấy được. Mới cách đây có ít hôm, nhà nước Hà Nội đã lên án ông Nguyễn Khắc Toàn 12 năm tù. Ông Nguyễn khắc Toàn là một cựu chiến binh và tội của ông chỉ là thuật lại và phổ biến những tin tức về vụ những nông dân tụ tập trước nhà Tổng Bí Thư Nông Đức Mạnh để phản đối về những vụ cướp đất ở những đia phương xa xôi. Ông có cảm tình với những người thấp cổ bé miệng, nhưng đã bị gán cho tội là làm gián điệp, xúc phạm uy tín của Đảng và lợi dụng internet.
Trường hợp của ông Nguyễn Khắc Toàn cũng không khác trường hợp của ông Lê Chí Quang trước đây, bị kết án 4 năm tù chỉ vì phổ biến tin bất lợi cho nhà nước. Trường hợp của hai ông như vậy thật là hai năm rõ mười, trong khi Hà Nội vẫn còn đưa ra lời tuyên bố là ở Việt Nam không có ai bị bắt vì bất đồng ý kiến với chính phủ thì thật là khó có người hiểu nổi.
Dù sao chăng nữa, mùa Giáng Sinh là mùa của hy vọng. Tin ông Từ Văn Lập được trả tự do tuy chỉ là một tin vui nhỏ đối với những người tranh đấu cho tự do, dân chủ và nhân quyền, nhưng cũng là một tia sáng hé mở, mang niềm tin và hy vọng đến cho mọi người.