Lời giới thiệu: Hội nghị cấp cao của Hội Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á, gọi tắt là ASEAN, đã chính thức khai mạc ở Phnom Penh. Theo giới quan sát, dường như hai nội dung chống khủng bố và phát triển kinh tế sẽ là các đề tài bao trùm các nghị trình của hội nghị. Nguyễn Khanh viết thêm các chi tiết trong bài sau đây...
Phát triển kinh tế và cùng nhau hợp tác chống khủng bố là những đề tài quan trọng nhất, sẽ được đem ra thảo luận khi các nhà lãnh đạo 10 nước hội viên của ASEAN gaqwp nhau sáng hôm nay tại Phnom Penh.
Hội nghị cấp cao ASEAN lần này diễn ra trong một bối cảnh hoàn toàn khác biệt so với những lần hội nghị trước. Cách đấy hơn một năm, quân khủng bố phá hoại ở thủ đô Washington và thành phố New York của Hoa Kỳ giết chết hơn 3 ngàn người, cách đây không đầy một tháng, bọn gian đặt bom ở Philippines và ở thành phố nghỉ mát nổi tiếng Bali của Indonesia.
Bên cạnh đó, tin tức tình báo quốc tế cho hay quân khủng bố Al-Qaeda hiện đang có mặt ở nhiều quốc gia trong vùng Ðông Nam Á và bọn chúng sẽ ra tay hoạt động bất cứ lúc nào, chẳng hạn như lời báo động do Tòa đại sứ Hoa Kỳ ở Manila đưa ra cho hay từ nay đến Tết Dương Lịch quân khủng bố Al-Qaeda và những tổ chức dân quân Hồi giáo ủng hộ chúng có thể sẽ ra tay phá hoại trên đất Phi.
Trước nguy cơ an ninh của từng quốc gia cũng như của toàn khu vực đang bị đe dọa, hôm qua trong cuộc gặp gỡ tiền hội nghị, các quốc gia hội viên ASEAN đã đồng ý 2 việc. Thứ nhất là gặp nhau ở Manila ngay trong tuần này, để soạn thảo một số biện pháp cần làm. Tin từ Phnom Penh khuya hôm qua cho hay cuộc họp sẽ diễn ra ở Manila trong 2 ngày mùng 8 và mùng 9 tháng này. Ðiểm thứ nhì đã được thông qua là ASEAN sẽ ra một bản tuyên bố chung, trong đó minh định lại quyết tâm bài trừ khủng bố, diệt các tổ chức dân quân ủng hộ bọn khủng bố quốc tế hiện đang hoạt động ở một số quốc gia, nhất là ở những quốc gia có tập thể Hồi giáo đông mạnh. Theo lời Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shnawatra, bản tuyên bố này cũng ghi rõ là các nước hội viên sẵn sàng chia sẻ tin tức tình báo cho nhau, và nếu cần, sẵn sàng hợp tác với nhau về mặt quân sự để ngăn chận bọn gian, ngõ hầu giữ vững an ninh, ổn định cho khu vực, đồng thời để cứu nguy kỹ nghệ du lịch đang gặp nhiều khó khăn sau các vụ nổ ở Indonesia và Philippines.
Hơn thế nữa, Thái Lan cũng mới loan báo cùng với Indonesia, Malaysia, Cambodia và Philippines lập một liên minh chống khủng bố.
Bên cạnh vấn đề bài trừ khủng bố, các nhà lãnh đạo những quốc gia thuộc ASEAN cũng sẽ bàn đến tình hình kinh tế chung, những trở ngại đang gặp phải có thể gây trở ngại cho mực độ phát triển của từng quốc gia và của toàn vùng. Một số biện pháp sẽ được nói đến, như đẩy mạnh kế hoạch thành lập khu vực mậu dịch tự do giữa các nước hội viên với nhau và giữa ASEAN với Trung Quốc.
Vấn đề lập khu vực mậu dịch tự do cũng sẽ được đưa ra thảo luận giữa ASEAN với Nhật Bản, song song với cuộc đàm phán mở rộng thị trường xuất nhập khẩu giữa ASEAN và Ấn Ðộ.
Theo giới quan sát, về vấn đề hợp tác chống khủng bố, có thể các nước trong ASEAN không thể tự mình thực hiện chương trình chống khủng bố, cho dù sẽ hợp tác chung với nhau về 2 mặt tình báo và quân sự để làm điều này. Theo kế hoạch, ASEAN sẽ mở rộng với sự tham dự của các nước khác. Do đó nên khi gặp nhau ở Manila vào cuối tuần này, không phải chỉ có ASEAN mà còn có Hoa Kỳ, Anh, Úc Canada, Trung Quốc, Nhật Bản và Nam Hàn.
Về vấn đề kinh tế, kế hoạch lập khu vực mậu dịch tự do với Trung Quốc hiện nay vẫn còn gặp một số trở ngại. Các nhà phân tích nói rằng có rất nhiều trở ngại mà các quốc gia liên hệ, tức ASEAN và Trung Quốc cần phải vượt qua, trong tiến trình hoàn thành một khu mậu dịch tự do với dân số chung lên đến khoảng 2 tỷ người, số hàng hóa trao đổi mỗi năm lên đến 1 ngàn 200 tỷ đô la.
Trở ngại mà những nước thuộc ASEAN phải đối đầu chính là Trung Quốc, chính là quốc gia mà họ đang mong muốn có những liên hệ chặt chẽ hơn. Trung Quốc là một nước lớn về kinh tế, đã gia nhập Tổ Chức Mậu Dịch Thế Giới WTO, là nơi thu hút phần lớn nguồn vốn đầu tư của người nước ngoài bỏ ra ở Châu Á. Tôi còn nhớ cách đây chỉ một vài tháng, giới lãnh đạo Singapore đã lên tiếng nói với đại ý rằng lập khu vực mậu dịch tự do là điều tốt, nên làm, nhưng nếu không được áp dụng khéo thì phần thiệt sẽ về phía ASEAN.