Những ưu tiên của Asean

Năm nay, Việt Nam giữ chức Chủ tịch luân phiên khối Asean và sẽ ưu tiên giải quyết chuyện bầu cử ở Miến Điện, tranh chấp giữa các nước trong khu vực biển Đông hay cả hai vấn đề.

Ngọc Trân, thông tín viên RFA

0:00 / 0:00

Bầu cử ở Miến Điện

Một trong những vấn đề khó khăn Việt Nam phải đối mặt khi giữ chức chủ tịch Asean năm nay, đó là bầu cử ở Miến Điện, vì nước này là thành viên, đã gia nhập tổ chức Asean cách nay 13 năm.

Cuộc bầu cử ở Miến Điện dự kiến sẽ được tổ chức trong năm nay và nếu điều đó xảy ra thì đây là lần đầu tiên đất nước này tổ chức bầu cử trong vòng 20 năm. Mặc dù ngày bầu cử chưa được xác định, thế nhưng nhiều người cho rằng bầu cử chỉ là sự dàn dựng để phe chính phủ tiếp tục nắm quyền.

Cuộc bầu cử, phải toàn diện, có sự tham gia của tất cả các bên, và phải minh bạch, để đi tới sự ổn định, dân chủ và phát triển cho tất cả những người dân Miến Điện.

Ô. Ban Ki Moon

Nhiều người nghi ngờ cuộc bầu cử này là vì đầu tháng ba vừa qua, chính quyền quân nhân Miến Điện đã ban hành luật lệ cho cuộc tổng tuyển cử, và luật lệ này đã bị cộng đồng quốc tế chỉ trích nặng nề.

Luật bầu cử này đã nhắm vào việc loại bỏ bà Aung San Suu Kyi, lãnh đạo đảng đối lập Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ, ra khỏi cuộc bầu cử. Bà Aung San Suu Kyi hiện đang bị quản thúc tại gia, và theo luật bầu cử của Miến Điện mới ban ra thì bà không thể tham gia tranh cử.

Dường như lệnh cấm bà tranh cử vẫn chưa đủ, Miến Điện còn đưa thêm điều luật buộc đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ phải khai trừ bà Aung San Suu Kyi ra khỏi ban lãnh đạo đảng, nếu không, đảng này phải tự giải tán.

Cũng xin nhắc lại rằng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo đã thắng áp đảo trong cuộc tổng tuyển cử năm 1990. Thế nhưng quân đội đã không chịu công nhận kết quả, thay vào đó, họ bắt người phụ nữ này cùng nhiều nhà lãnh đạo khác bỏ tù trong nhiều năm và lên nắm chính quyền từ đó đến nay.

Phát biểu hôm 25 tháng 3 vừa qua với nhóm 15 nước có tên "Nhóm những Nước Bạn của Myanmar", ông Ban Ki Moon, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc đã nói: Nhóm nhấn mạnh sự cần thiết đối với cuộc bầu cử, phải toàn diện, có sự tham gia của tất cả các bên, và phải minh bạch, để đi tới sự ổn định, dân chủ và phát triển cho tất cả những người dân Miến Điện. Chính phủ phải tạo điều kiện cho tất cả các bên có cơ hội tham gia cuộc bầu cử một cách tự do. Điều này có nghĩa là phải phóng thích tất cả tù nhân chính trị, kể cả bà Aung San Suu Kyi và tôn trọng các quyền tự do căn bản.

Bà Aung San Suu Kyi, lãnh đạo đảng đối lập Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ Miến Điện. AFP Photo.
Bà Aung San Suu Kyi, lãnh đạo đảng đối lập Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ Miến Điện. AFP Photo.

Ông Ban Ki Moon cũng cảnh báo rằng, nếu không có sự tham gia đầy đủ của tất cả mọi thành phần, kể cả các tù nhân chính trị, cuộc bầu cử sẽ không được coi là đáng tin cậy.

Ngay sau khi Miến Điện bầu cử xong, có lẽ Asean sẽ là tổ chức đầu tiên công nhận hoặc phủ quyết kết quả bầu cử ở nước thành viên của mình. Và nếu cuộc bầu cử không minh bạch, mà Asean công nhận kết quả, thì uy tín của Asean sẽ bị ảnh hưởng và bị cộng đồng quốc tế lên án. Do vậy, nhiều người cho rằng Miến Điện sẽ là chủ đề nằm trên bàn nghị sự của Asean.

Tranh chấp trên Biển Đông

Ngoài vấn đề Miến Điện, Asean còn phải đối mặt với một vấn đề nan giải khác, đó là tranh chấp trên biển Đông giữa các nước trong khu vực với Trung Quốc.

Đã từ lâu, Trung Quốc không muốn đưa vấn đề tranh chấp biển Đông ra đàm phán với các nước Asean. Năm ngoái, dưới áp lực của Trung Quốc, vấn đề này cũng đã không được mang ra thảo luận tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 15, tổ chức ở Thailand.

Trước khi hội nghị này diễn ra, bà Tiết Hãn Cần, đại sứ Trung Quốc tại ASEAN đã tái khẳng định lập trường của Trung Quốc rằng, các bất đồng ở Biển Đông là "vấn đề song phương, chứ không phải đa phương", bà nói: Trung Quốc cho rằng đây là bất đồng giữa Trung Quốc và các nước riêng lẻ xung quanh Biển Đông, chứ không phải giữa Trung Quốc và ASEAN. Do vậy, chính phủ Trung Quốc muốn giải quyết các tranh chấp lãnh thổ thông qua các đàm phán song phương.

Nhiều ý kiến cho rằng khi đang giữ chức chủ tịch Asean, Việt Nam nên lợi dụng để kêu gọi các nước trong khối này buộc Trung Quốc quốc tế hóa vấn đề tranh chấp biển Đông cũng như thực hiện các Tuyên bố Ứng xử (DOC) mà Trung Quốc đã cùng ASEAN ký hồi năm 2002.

Việt Nam có thể làm hơn nữa với Asean, đặc biệt họ nên tận dụng cơ hội là nước chủ tịch luân phiên của Asean trong năm nay để đưa vấn đề biển Đông lên bàn nghị sự của Asean.

TS Richard Cronin

Trong "tuyên bố về cách ứng xử của các bên trên biển đông" mà Trung Quốc đã ký, trong đó Trung Quốc cam kết giải quyết những tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, không đe dọa hay sử dụng vũ lực, mà giải quyết vấn đề phù hợp với các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982. Không những thế, Trung Quốc còn cam kết sẽ tự kềm chế, không tiến hành các hoạt động làm phức tạp hoặc gia tăng tranh chấp, ảnh hưởng tới hòa bình và ổn định trong khu vực.

Thế nhưng thực tế cho thấy, Trung Quốc đã không giữ đúng lời hứa, mà đã sử dụng vũ lực, phô trương sức mạnh nhằm đe dọa các nước tranh chấp, thiết lập các khu hành chánh, cho xây các công trình mới trên các đảo đang tranh chấp.

Trước đây, giữa thập niên 90, Asean đã từng đoàn kết để chống lại Trung Quốc khi nước này cho xây một hệ thống phòng trú trên dãy Đá Vành Khăn, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Philippines. Tháng 4 năm 1995, các nước ASEAN hợp lại thành một nhóm, nêu vấn đề này với Trung Quốc tại Hàng Châu. Tuyên bố mạnh mẽ của các nước Asean lần này đã làm cho Trung Quốc mất đi tính hiếu chiến, mặc dù Trung Quốc không phá bỏ các công trình họ đã xây dựng, nhưng cũng đã ngăn không cho họ xây thêm các công trình mới trên dãy đá này.

Chỉ có tất cảc các nước trong khối Asean hợp lại thành một tiếng nói chung thì mới có thể giải quyết vấn đề tranh chấp trên biển Đông. Mới đây, trả lời phỏng vấn đài Á châu Tự do, TS. Richard Cronin, chuyên gia nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Trung tâm Henry Stimson, đã nói: Tôi nghĩ Việt Nam cũng có thể làm hơn nữa với ASEAN, đặc biệt họ nên tận dụng cơ hội là nước chủ tịch luân phiên của ASEAN trong năm nay. Đây là cơ hội tốt để họ đưa vấn đề này lên bàn nghị sự của ASEAN.

Bản đồ khu vực tranh chấp trên Biển Đông. Photo courtesy of Wikipedia.
Bản đồ khu vực tranh chấp trên Biển Đông. Photo courtesy of Wikipedia.

Biển Đông hay Miến Điện?

Liệu Asean sẽ đưa cả hai vấn đề ra giải quyết cùng một lúc tại hội nghị thượng đỉnh, tổ chức trong hai ngày 8 và 9 tháng 4 sắp tới tại Hà Nội hay không?

Có ý kiến cho rằng biển Biển Đông sẽ lấn át vấn đề Miến Điện khi Việt Nam giữ chức chủ tịch luân phiên ASEAN trong năm nay. Bởi vì từ khi nhận chức hồi tháng giêng, Việt Nam đã dè dặt và không muốn đối đầu trong việc tiếp nhận tình hình chính trị ở Miến Điện. Hơn nữa, Việt Nam là một trong những nước ủng hộ mạnh mẽ nguyên tắc không can thiệp nội bộ trong khối Asean.

Miến Điện cũng tự tin và cho rằng Asean sẽ không gây sức ép với họ về cuộc bầu cử, vì cho đến thời điểm này, chính quyền quân nhân Miến Điện vẫn chưa làm điều gì để bảo đảm với ASEAN và cộng đồng quốc tế rằng, cuộc bầu cử đã lên kế hoạch sẽ được thực hiện một cách tự do, công bằng và minh bạch.

Có lý do để Miến Điện tự tin về hành động của mình bởi vì năm 2006, Việt Nam đã từng đóng vai trò then chốt trong việc dỡ bỏ hạn chế của Liên minh Châu Âu áp đặt lên Miến Điện và đã thành công trong việc giúp nước này có mặt tại Hội nghị Âu – Á năm đó.

Thế nhưng mới đây, Thủ tướng Việt Nam, ông Nguyễn Tấn Dũng đã quyết định viếng thăm Miến Điện trong 2 ngày đầu tháng 4 này, chỉ trước hội nghị Asean vài ngày, và chuyến đi này của ông thủ tướng có lẽ đã làm cho nhiều người bất ngờ. Câu hỏi được đặt lại là: liệu Miến Điện sẽ lấn át vấn đề Biển Đông? Hy vọng câu trả lời là không.

Vậy ưu tiên nào Việt Nam sẽ chọn để giải quyết khi giữ chức chủ tịch luân phiên Asean trong năm nay? Mời quý vị theo dõi tin tức trong những ngày tới.

Theo dòng thời sự: