Phạm Điền, phóng viên đài RFA
Vụ phóng viên Lan Anh của nhật báo Tuổi Trẻ bị cơ quan điều tra Bộ Công An đề nghị truy tố ra toà về việc phanh phui một công ty phân phối thuốc tây thao túng giá cả, gây thiệt hại cho hàng triệu bệnh nhân ở Việt Nam, tiếp tục gây sôi nổi trong dư luận trong và ngoài nước.
Ủy Ban Bảo Vệ Ký Giả ở New York và các nhà dân chủ Việt Nam lên tiếng phản đối việc đàn áp quyền tự do ngôn luận và báo chí này.
Phóng viên Lan Anh đã bị công An điều tra trong hai tháng qua và mới kết luận rằng bà có chiếm đoạt tài liệu mật của nhà nước nên đề nghị Viện Kiểm Sát khởi tố ra toà. Các bài báo ký giả Lan Anh viết trên tờ Tuổi Trẻ tố giác công ty phân phối thuốc Tây Zuellig Pharma đẩy giá thuốc quá cao đến mức độ không chấp thuận được khiến giới tiêu thụ khốn đốn.
Vấn đề này nổ lớn, gây xôn xao dư luận ở Việt Nam và người Việt ở khắp nơi ở hải ngoại cũng theo dõi chặt chẽ.
Chúng tôi tin tưởng những thông tin mà Lan Anh dùng để viết những bài báo không thuộc phạm trù bí mật của nhà nước. Gọi đó là bí mật nhà nước là cụm từ quá rộng lớn. Chúng tôi nghĩ phóng viên Lan Anh chỉ thi hành nhiệm vụ theo chức năng của người làm báo
Thi hành đúng chức năng của một ký giả
Ngày 18 tháng Giêng năm nay, ngay sau khi nội vụ nổ ra tại Việt Nam, Ủy Ban Bảo Vệ Ký Giả CPJ có trụ sở tại New Yotk, Hoa Kỳ đã chính thức lên án hành động này.
Ngày 10 tháng 3, khi được tin Bộ Công An đã hoàn tất cuộc điều tra và đề nghị Viện Kiểm Sát truy tố cô Lan Anh bà Christine Jones chuyên Nghiên Cứu Vấn Đề Châu Á của CPJ từ New York lên tiếng:
Bà nói: "Chúng tôi tin nhiều người trong công luận Việt Nam cho là phóng viên Lan Anh đã thi hành đúng chức năng của một ký giả và đã làm được một cuộc điều tra hiệu quả, nêu một vấn đề có giá trị và quan trọng cho công chúng Việt Nam.
Chúng tôi tin tưởng khả năng nghề báo của phóng viên Lan Anh và không nghĩ rằng cô đáng bị truy tố. Chúng tôi kêu gọi nhà cầm quyền hủy bỏ các dự định đó để cô được phép theo đuổi công việc.
Chúng tôi tin tưởng những thông tin mà Lan Anh dùng để viết những bài báo không thuộc phạm trù bí mật của nhà nước. Gọi đó là bí mật nhà nước là cụm từ quá rộng lớn. Chúng tôi nghĩ phóng viên Lan Anh chỉ thi hành nhiệm vụ theo chức năng của người làm báo”
Vẫn tiếp tục truy tố
Riêng ở trong nước bắt đầu đặc vấn đề thế nào là an ninh quốc gia và thế nào là một tài liệu bí mật, điều này sẽ rất quan trọng vì nó liên hệ tới quyền hạn của cơ quan nhà nước...
Nhưng lời kêu gọi của họ bị bỏ ngoài tai. Cuộc điều tra hành động mà nhà nước cho là sai trái của phóng viên Lan Anh vẫn được tiếp tục. Ba ngày trước đây, cơ quan điều tra cho biết đã có kết luận và đề nghị chuyển nội vụ sang Viện Kiểm Sát để truy tố cô Lan Anh.
Tuy từ hai tháng qua không bị bắt nhưng phóng viên Lan Anh được lệnh không ra khỏi Hà Nội và nhiều lần phải đến gặp cơ quan điều tra để trả lời những chất vấn liên hệ đến nội vụ. Lan Anh viết 19 bản tin liên hệ đến sự độc quyền phân phối thuốc với giá quá cao của công ty Zuellig Pharma.
Nhờ tiết lộ này mà Zuellig Pharma mới chịu ký với Bộ Y Tế một thỏa thuận đồng ý ổn định giá thuốc tây, nhưng chính phủ Việt Nam vẫn cho phép các hợp đồng nhập khẩu thuốc của Zuellig Pharma triển hạn cho đến tháng 9. Báo chí Việt Nam tuy không có tờ nào tự trị và độc lập nhưng đứng trước vụ án này cũng đã gióng tiếng ủng hộ thái độ và việc làm của phóng viên Lan Anh.
Trái banh pháp lý
Bạn nghĩ gì về sự kiện này? Xin email về Vietnamese@www.rfa.org
Tại thủ đô Washington, nhà Dân Chủ Đoàn Viết Hoạt, tác giả cuốn Hành Trình Dân Tộc " Tôi có theo dõi vụ này và thấy rằng nó liên hệ đến sinh hoạt báo chí Việt Nam và phản ứng của các báo trong nước có vẻ bênh vực cô ký giả Lan Anh này và hình như báo Tuổi Trẻ tôi thấy cũng có phản ứng không thuận lợi cho viêc xét xử Lan Anh.
Cái phản ứng của báo chí như vậy là điều chúng ta đáng chú ý bởi vì như vậy nó khác với trước đây, khi có những nhà báo bị xử như vậy thì giới báo chí không thấy lên tiếng nhiều. Chúng ta sẽ theo dõi xem giới báo chí đáp ứng như thế nào. Nếu mà đáp ứng tốt, thuận lợi và ủng hộ cô Lan Anh thì đó là một điều đáng chú ý.
Điểm thứ hai mà tôi nghĩ, cái này sẽ liên hệ đến chuyện quy định thế nào là một tài liệu bí mật quốc gia hay vi phạm bí mật quốc gia vì sự quy định này cho tới nay không rõ ràng. Theo chỗ tôi hiểu cô Lan Anh có đăng các tin liên hệ với một công ty thuốc mà nếu chỉ như vậy mà coi đó là bí mật quốc gia hay vi phạm an ninh quốc gia thì đó là điều chắn chắn sẽ bị phản đối.
Ngoài này tất nhiên chúng ta phản đối và chúng ta cũng sẽ làm cho quốc tế lưu ý phản đối việc này. Riêng ở trong nước bắt đầu đặc vấn đề thế nào là an ninh quốc gia và thế nào là một tài liệu bí mật, điều này sẽ rất quan trọng vì nó liên hệ tới quyền hạn của cơ quan nhà nước, cũng như quyền của người dân được kiểm tra hoạt động của cơ quan nhà nước và quan hệ giữa dân và chính quyền trong giai đoạn tới đây sẽ là giai đoạn hết sức là quan trọng trong tiến trình dận chủ hóa, tăng cường sức mạnh của người dân.”
Quan điểm của Ủy ban Bảo Vệ Ký Giả và của nhà dân chủ Đoàn Việt Hoạt biểu đồng tình với ý kiến của ký giả Dương Minh Đức đã bày tỏ ba hôm trước đây để ủng hộ phóng viên Lan Anh.
Trái banh pháp lý nay nằm trong chân của Viện Kiểm Sát và hy vọng viện này hủy bỏ việc truy tố.