Luật sư Trần Thanh Hiệp và Nguyễn An, đài RFA
Hai luật sư trẻ tuổi ở Viêt Nam hành nghề tại Hà Nội, Luật sư Nguyễn Văn Đài và Luật sư lê Thị Công Nhân bị truy tố về tội Chống Nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam sắp được đưa ra xét xử trước tòa án.
Trong cuộc mạn đàm sau đây với BTV Nguyễn An của Đài Á Châu Tự Do, Luật sư trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt Nam về Nhân Quyền, trụ sở đặt tại Paris, sẽ có những nhận định về tội trạng cua hai luật sư bị truy tố. Xin được nói rằng ý kiến của lụât sư Hiệp không nhất thiết phản ánh quan điểm của đài Á Châu Tự Do.
Nguyễn An: Phê bình vụ án Nguyễn Văn Lý Luật sư cho rằng đó là một vụ án xử người vô tội và bản án đã tuyên là một lời lên án chế độ. Luật sư nhận định ra sao về vụ án Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân sắp đem ra xử? Theo luật sư thì hai đồng nghiệp này của ông có tội hay không có tội?
Luật sư Trần Thanh Hiệp: Tôi sẽ không khẳng định vì, khác với trường hợp Linh mục Lý, lần này tôi chưa được đọc cả biên bản điều tra lẫn bản cáo trạng liên quan đến tội trạng của Luật sư Nguyễn Văn Đài và Luật sư Lê Thị Công Nhân.
Nhưng tôi sẽ đổi cách nhìn vấn đề và, dựa vào thực tế mà xét - dĩ nhiên tôi nói điều này với mọi dè dặt cần thiết - nếu hai đồng nghiệp Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân của tôi bị đưa ra xét xử thì họ sẽ là nạn nhân của một vụ xét xử phi pháp.
Phi pháp?
Nhưng tôi sẽ đổi cách nhìn vấn đề và, dựa vào thực tế mà xét - dĩ nhiên tôi nói điều này với mọi dè dặt cần thiết - nếu hai đồng nghiệp Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân của tôi bị đưa ra xét xử thì họ sẽ là nạn nhân của một vụ xét xử phi pháp.
Nguyễn An: Khi dùng chữ phi pháp, Luật sư có sợ bị chỉ trích là nói quá lời không? Nhất là Luật sư lại chưa đọc hồ sơ của các đương sự.
Luật sư Trần Thanh Hiệp: Chữ phi pháp ở đây tôi dùng theo nghĩa luật học và đồng nghĩa với chữ bất hợp pháp. Tôi nhận thấy trong vụ án này đã có nhiều vi phạm pháp luật, tôi muốn nói cả luật quốc tế lẫn luật quốc nội về nhân quyền.
Những vi phạm này đã không được điều chỉnh đúng lúc nên bất cứ một tòa án nào nghiêm chỉnh và công minh cũng không thể không hủy bỏ thủ tục truy tố vì những hà tì bất hợp pháp của nó. Tôi sẽ bàn sau về nội dung của tội phạm mà hai đồng nghiệp của tôi đã bị trách cứ để xét xem họ có tội hay không.
Hiện nay theo tôi, trên nguyên tắc chừng nào chưa có bản án với hiệu lực pháp luật nhất định kết tội thì phải coi họ là vô tội. Và tòa án khi xét xử không phải là để đương nhiên phải trừng phạt, mà chính là để tìm xem người bị cáo có thật sự có tội hay không. Rồi sau đó mới đặt vấn đề tìm hình phạt thích đáng.
Cho nên một vụ án không phải chỉ đáng kể khi xét xử ở trước pháp đình mà ngay từ lúc khởi đầu khi Nhà nước bắt giam và điều tra bị can. Luật quốc tế về nhân quyên mà nhà cầm quyền Hà Nội đã tham gia từ năm 1982 đã đề ra nguyên tắc theo đó người nào cũng có quyền đòi hỏi được xét xử công bằng, như được qui định nơi điều 14 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính tri.
Nguyễn An: Theo Luật sư, trong vu án Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân, luật quốc tế về nhân quyền đã bị vi phạm như thế nào?
Luật sư Trần Thanh Hiệp: Điều 14 đoạn 3 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị đã dự liệu nhiều quyền đòi hỏi một cách bình đẳng cho bất cứ người nào bị xét xử để bảo đảm cho việc xét xử của tòa án được công bằng. Tôi chỉ xin kể ra một số 5 quyền cơ bản sau đây.
Đó là thứ nhất, quyền được thông báo về bản chất và lý do buộc tội mình, thứ hai, quyền yêu cầu có đủ thời gian phù hợp và điều kiện thuận tiện để chuẩn bị bào chữa và liên hệ với người bào chữa do chính mình lựa chọn, thứ ba, quyền được sự giúp đỡ về pháp lý do mình chọn, nếu cần, không phải trả tiền nếu không đủ điều kiện trả, thứ tư, quyền được thẩm vấn hay nhờ thẩm vấn những nhân chứng buộc tội mình cùng nhờ người làm chứng gỡ tội cho mình và thứ năm, quyền không để bị ép buộc phải chứng minh chống lại mình hoặc bị ép cung tự thú là mình có tội v.v…
Hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân, trong suốt thời gian bị bắt và tạm giam để điều tra rồi truy tố và đưa ra tòa xét xử đã bị tước đoạt tất cả những quyền kể trên.
Luật quốc nội
Tôi khẳng định là trong vụ án của hai đồng nghiệp của tôi nhiều điều khoản của luật quốc nội này đã bị vi phạm. Trước sức ép quốc tế và để được gia nhập gia nhập Tổ chức Thương mai quốc tế Nhà cầm quyền Hà Nội năm 2003 đã sửa đổi Bộ luật tố tụng hình sự của họ tạo ấn tượng có sự tương đồng giữa hai hệ thống qui phạm quốc tế và quốc nội về nhân quyền.
Nguyễn An: Nếu tôi không lầm thì Nhà nước xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam không áp dụng luật quốc tế mà chỉ áp dụng luật quốc nội, vấn đề là luật quốc nội này có bị vi phạm hay không.?
Luật sư Trần Thanh Hiệp: Tôi khẳng định là trong vụ án của hai đồng nghiệp của tôi nhiều điều khoản của luật quốc nội này đã bị vi phạm. Trước sức ép quốc tế và để được gia nhập gia nhập Tổ chức Thương mai quốc tế Nhà cầm quyền Hà Nội năm 2003 đã sửa đổi Bộ luật tố tụng hình sự của họ tạo ấn tượng có sự tương đồng giữa hai hệ thống qui phạm quốc tế và quốc nội về nhân quyền.
Do đó trên văn tự thì Bộ luật Tố tụng hình sự xã hội chủ nghĩa 2003 ở Việt Nam có dự liệu bảo đảm việc xét xử công bằng, nhưng trên thực tế thì nó không được thi hành. Vì vậy hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân đã không hành sử được trọn vẹn quyền bào chữa của mình,quyền được dự liệu nơi các điều 4, 11, 49, 50, 56 và 58 của Bộ luâtTố tụng hình sự.
Các cơ quan điều tra và công tố tha hồ làm mưa làm gió để đi tới truy tố và đưa họ ra tòa. Cả một trình tự tiến hành tố tụng một chiều đầy hà tì như thế không thể bảo đảm cho một vụ xét xử công bằng và một vụ xét xử bất hợp pháp này đương nhiên phải hủy bỏ.
Nguyễn An: Nhưng nếu tòa án của nhà cầm quyền Hà Nội cứ nhất định xử thì sao?
Luật sư Trần Thanh Hiệp: Thì vụ án Nguyễn Văn Đài, Lê Thị Công Nhân sẽ là một vụ án "Bịt miệng" kiểu khác như vụ án Nguyễn Văn Lý nhưng bịt miệng bằng những thủ đoạn khác.
Theo chỗ tôi biết các luật gia của các tổ chức tranh đấu cho nhân quyền ở Việt Nam lần này sẽ dành cho những người đàn áp hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân nhiều điều ngạc nhiên.
Nguyễn An: Xin cám ơn Luật sư Hiệp.
Quý thính giả vừa nghe cuộc trao đổi giữa BTV Nguyễn An của ban Việt ngữ đài Á Châu Tự do và luật sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt Nam về nhân quyền có trụ sở tại Paris về vụ án hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân dự trù sẽ diễn ra tại Hà nội ngày 11 tháng 5 sắp tới.
Xin được nhắc lại rằng ý kiến của luật sư Hiệp không nhất thiết phản ánh quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
Theo dòng câu chuyện
- Đàn áp có hệ thống