Một biểu tượng ngời sáng cho tự do, dân chủ và nhân quyền
Tâm đạo chư, tăng, ni và hàng ngàn Phật tử cùng với đại diện cùng các giáo hội công giáo, hòa hảo, các tổ chức, đảng phái, cộng đồng người Việt tham dự lễ tiểu tượng, đặc biệt còn có sự có mặt và phát biểu tôn vinh đức cố Tăng Thống và hậu thuẫn giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất của tiến sĩ phó chủ tịch hội Linh Hữu Phật Giáo Thế Giới, dân biểu tiểu bang California Trần Thái Văn, giám sát viên Orange county Janet Nguyễn, ủy viên Westminster Andy Quách, vân vân…
Một bậc thánh tăng hạc đức đã xuất hiện. Bậc thánh tăng hạc đức đó chính là đức cố đệ tứ tăng thống Thích Huyền Quang. Ngài đã không chỉ là một bậc thánh tăng, mà còn là ngọn hải đăng giữa biển lịch sử, một biểu tượng ngời sáng cho công cuộc vận động tự do, dân chủ và nhân quyền.
Thượng tọa Thích Viên Lý
Nhân dịp tiểu tượng còn có lễ ra mắt sáu khuôn hội cư sĩ Phật giáo vừa được thành lập tại các thành phố Westminster, Garden Grove, Huntington beach, South Bay, Canterville valley và San Diego.
Sau nghi lễ tiểu tượng theo hai truyền thống Bắc tông và Nam tông. Cuộc đời vì đạo, vì dân của đức cố Tăng Thống Thích Huyền Quang đã được trình bày qua các lời phát biểu của Đức phó Tăng Thống Thích Hộ Giác, hoà thượng Thích Chánh Lạc, thượng tọa Thích Viên Lý và cư sĩ Võ Văn Ái. Trong bài diễn văn khai mạc lễ tiểu tượng, thượng tọa Thích Viên Lý, tổng thư ký văn phòng Hai Viện Hóa Đạo nói:
“ Kính thưa quý liệt vị,
Giữa bối cảnh của một Việt Nam đầy nhiễu nhương, thống khổ, hết chiến tranh ý thức hệ đến nạn độc tài cộng sản, một bậc thánh tăng hạc đức đã xuất hiện. Bậc thánh tăng hạc đức đó chính là đức cố đệ tứ tăng thống Thích Huyền Quang.
Cả đời ngài đã đánh đổi sự tự do cá nhân để luôn tìm nền hòa bình và tự do đích thực cho dân tộc, thế giới, nhân loại. Ngài là một con người an nhẫn nhưng rất cương dũng và chưa bao giờ biết lùi bước trước thách đố và hiểm nguy
Thượng tọa Thích Viên Lý
Ngài đã không chỉ là một bậc thánh tăng, mà còn là ngọn hải đăng giữa biển lịch sử, một biểu tượng ngời sáng cho công cuộc vận động tự do, dân chủ và nhân quyền. Cả đời ngài đã đánh đổi sự tự do cá nhân để luôn tìm nền hòa bình và tự do đích thực cho dân tộc, thế giới, nhân loại. Ngài là một con người an nhẫn nhưng rất cương dũng và chưa bao giờ biết lùi bước trước thách đố và hiểm nguy
Hòa Thượng Thích Chán Lạc, tổng ủy viên hoằng pháp của văn phẩm hai viện hóa đạo nói lên hành trạng đấu tranh cho nhân quyền của Đức cố Tăng Thống:
“ Cả đời Ngài tận tụy hy sinh cho hạnh nguyện lâu dài mà ngay từ thưở thiếu thời Ngài không ngừng hoài bão. Lúc thì bị giam cầm nơi những nhà tù khắc nghiệt vì trung thành theo đuổi sứ mệnh xiển dương chánh pháp, lợi lạc quần sanh, khi thì bị quản chế giữa đồng hoang hiu quạnh vì đấu tranh cho nền độc lập, tự chủ dân tộc quốc gia. Ngài đã sống cô độc nhưng không cô đơn giữa bao cơn bão táp mà bản thân Ngài đã từng tự than: Sống không nhà, thác không mồ, tù không tội, đi không đường.
Có lẽ trong lịch sử Phật giáo Việt Nam chưa có bậc cao tăng nào có một hành trình dài và chông gai như Ngài.
Đức phó Tăng Thống Thích Hộ Giác
Không riêng gì đối với tăng ni phật tử Việt Nam, cũng không riêng gì đồng bào Việt Nam, ngài là bậc vĩ nhân thời đại, là bậc đấu tranh cho nhân quyền siêu bậc và là một đối lập kiên trì, bất khuất của chế độ cộng sản Việt Nam”
Con người thủy chung đối với đạo, với dân
Ở phần đạo từ, đức phó Tăng Thống Thích Hộ Giác tôn vinh con người thủy chung duy nhất đối với đạo, với dân của đức cố Tăng Thống Thích Huyền Quang:
“ Mới đây mà đã một năm kể từ ngày đức đệ tứ Tăng Thống, giáo hội phật giáo Việt Nam thống nhất, đại lão hòa thượng Thích Huyền Quang viên tịch. Có lẽ trong lịch sử Phật giáo Việt Nam chưa có bậc cao tăng nào có một hành trình dài và chông gai như Ngài.
Hơn nửa thế kỷ, từ thời Pháp thuộc rồi tới cuộc chiến Nam Bắc, sau đó chiến tranh chấm dứt (nhưng) không thật sự hòa bình, mà là những tháng ngày đen tối dưới chế độ cộng sản. Hầu như giai đoạn nào Ngài cũng nhập cuộc với chiếc áo tu và tâm hồn của kẻ sĩ trước thời cuộc đảo điên của đất nước.
Ngài đã khẳng khái không cúi đầu từ thời Việt Minh cho đến lúc Miền Nam rơi vào tay cộng sản, Ngài đã không để cho bạo lực làm lung lạc ý chí của Ngài. Sau tháng tư năm 1975, lúc mà cả nước đang run rẩy trước cánh tay đàn áp của bạo quyền thì Ngài, lúc bấy giờ trong tư cách phó viện trưởng Viện Hóa Đạo đã cùng với hòa thượng Thích Quảng Độ cùng ni tăng dứt khoát từ chối gia nhập giáo hội do nhà nước dựng nên và điều khiển. Kết quả là những năm tháng dài kiếp lưu đày...”
Kết thúc lễ tiểu tượng là phần giới thiệu cuốn sách "Một đời vì đạo, vì dân – Đức cố Tăng Thống Thích Huyền Quang" dày 300 trang và hội luận về hướng đi của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất trước tình hình đất nước do thượng tọa Thích Giác Đẳng và cư sĩ Võ Văn Ái chủ trì.
Ỷ Lan, phóng viên đài Á Châu tự do tại Westminster.