Sinh viên nói gì?
Một trong những ngỡ ngàng lớn nhất của hầu hết sinh viên Việt Nam khi ra nước ngoài du học là lần đầu tiên bước chân vào thư viện trường đại học của xứ người. Tại đây, họ khám phá một kho tàng tri thức khổng lồ, hoàn toàn khác với thế giới thư viện buồn tẻ và nhiều giới hạn của họ trước đây.
Theo khảo sát của dự án “Đào tạo, tư vấn về nghiên cứu và giáo dục Y học” hợp tác giữa Việt Nam và Hà Lan gần đây cho biết, có đến 70% sinh viên đại học Y Dược ở Việt Nam không học một giờ nào trên thư viện. Một con số đáng để các nhà giáo dục phải lưu tâm.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng sinh viên lười đến thư viện. Trước tiên, cơ sở vật chất của thư viện ở các trường đại học không phát triển đồng bộ với nhu cầu hiện tại của sinh viên. Khá nhiều thư viện chỉ có một hoặc thậm chí không có bộ máy vi tính nào dành cho bạn đọc sử dụng.
Một trong những ngỡ ngàng lớn nhất của hầu hết sinh viên Việt Nam khi ra nước ngoài du học là lần đầu tiên bước chân vào thư viện trường đại học của xứ người.
Nguyễn Thị Bình, sinh viên Đại học Kinh tế Đà Nẵng, cho biết: "Thư viện ở trường em cũng được, chỉ có sách là nhiều sách chứ tiện nghi chưa nhiều, trang bị vật chất chưa đầy đủ. Trong thư viện không có máy, chỉ có một máy riêng để search…
Thường thì vào thư viện tìm kiếm sách trực tiếp luôn còn search trên máy tính thì ít lắm bởi vì mạng trên trường không tốt, nhiều khi trục trặc. Với lại chỉ có một máy tính ở một tầng thôi mà rất nhiều sinh viên muốn vào mượn sách nên không thể đứng đó chờ được.”
Theo nhận xét của sinh viên này, thư viện trường chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu của sinh viên. Nhiều sinh viên cho biết ngay cả sách báo là thứ vốn liếng chính trong thư viện trường cũng rất hạn chế, cộng thêm với thời gian họ phải tự tìm kiếm, đã khiến cho không ít sinh viên nhụt chí khi nghĩ đến việc lên thư viện.
Một số sinh viên thậm chí không làm thẻ thư viện trong suốt thời gian học đại học của mình. Lý do, theo các sinh viên này, họ có thể tìm thấy rất nhiều thông tin cần thiết trên mạng internet chỉ trong tích tắc.
Nặng về hình thức
Giáo sư Nguyễn Đình Trí của trường Đại học Bách Khoa Hà Nội nhận xét: "Sinh viên đến thư viện cũng tương đối nhiều nhưng thực ra mà nói, họ đến để học là chính, chứ còn đến để sưu tầm, nghiên cứu tài liệu thì không nhiều lắm.
Tôi thấy ở trường tôi, Đại học Bách Khoa, sinh viên họ còn tranh nhau đến sớm để kiếm những chỗ tốt mà ngồi. Tôi thấy vì họ thiếu chỗ học cho nên họ cứ phải vào thư viện ngồi học.”
Hiện nay, có nhiều trường Đại học đã chú trọng nhiều hơn đến vấn đề đầu tư, xây dựng mới các thư viện hiện đại. Tuy nhiên, Thạc sĩ Nguyễn Xuân Hòa, Đại học Quốc gia TPHCM, nhận xét trong một bài viết của mình rằng, "những dự án xây dựng và phát triển thư viện có những khoản kinh phí to lớn, thường là hình thành những 'ban chỉ đạo' phối hợp với những người kém hiểu biết về nghiệp vụ thư viện để thực hiện việc 'xây dựng và phát triển thư viện'!
Thư viện trường phổ thông được đầu tư một cách sơ sài, chiếu lệ, nhiều trường thậm chí không có thư viện.
Hệ quả là những tòa nhà hoành tráng được xây dựng thường thì không phù hợp với quy cách của một tòa nhà thư viện hiện đại; với những trang thiết bị phần mềm đắt tiền không tương xứng với trình độ quản lý, quy mô phục vụ và nhu cầu sử dụng".
Cũng theo Thạc sĩ Nguyễn Xuân Hòa, việc tổ chức tốt một hệ thống thư viện cộng với sử dụng công nghệ mới trong việc quản lý hệ thống là một yếu tố quan trọng để tạo nên sự thành công của một trường đại học.
Tuy nhiên, nếu so sánh với các trường cao đẳng, đại học, thì thư viện ở các trường phổ thông còn ở tình trạng kém cỏi hơn rất nhiều.
Thư viện trường phổ thông được đầu tư một cách sơ sài, chiếu lệ, nhiều trường thậm chí không có thư viện. Thông thường ở thư viện chỉ có một nhân viên kiêm nhiệm tất cả mọi chức vụ và công việc. Khi nhân viên này bận họp hành hay đi vắng, coi như thư viện tạm đóng cửa.
Với quy cách phục vụ và đầu tư lãng phí, kém hiệu quả như trên, hệ thống thư viện trường đang trở thành một chiếc áo quá chật, không thể đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của một cơ thể xã hội đang lớn, nhất là trong thời đại số hóa hiện nay.