Trường Văn, phóng viên đài RFA
Chỉ một ngày sau khi Chủ tịch Fidel Castro của Cuba giận dữ lên án ứng viên Tổng thống của đảng Cộng Hòa, Thượng nghị sĩ John McCain là nói láo, khi ông này tuyên bố tại Miami, bang Florida, rằng ông và các tù binh Mỹ đã bị một người Cuba hỏi cung và tra tấn, các giới chức của Việt Nam đã lên tiếng đồng thanh ủng hộ lập luận của Fidel Castro. Sự thể ra sao, Trường Văn tìm hiểu thêm và trình bày như sau.
Trong một bài báo đăng trên tờ Granma, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng Sản Cuba, số ra ngày 11 tháng Hai vừa qua, Chủ tịch nước Fidel Castro đã phủ nhận lời cáo buộc của ứng cử viên Tổng Thống của đảng Cộng Hòa Thượng nghị sĩ John Mc Cain là có người Cuba đến trại giam của ông để hỏi cung, tra tấn ông và các bạn đồng tù.
Đây không phải là lần đầu tiên Thượng nghị sĩ McCain nêu lên điều này.
Trong cuốn hồi ký nhan đề “Niềm Tin của các tiền nhân” xuất bản năm 1999, Thượng nghị sĩ McCain viết về những gì xảy ra cho ông và các tù binh khác trong thời gian hơn 5 năm ông bị giam giữ tại Hỏa Lò Hà Nội.
Thượng nghị sĩ McCain kể lại là có một ngừơi Cuba mà các tù binh Mỹ gọi là Fidel là người thường hay đến trại để thẩm vấn và tra tấn tù binh Mỹ. Có ngừơi đã chết dưới tay của Fidel.
Trong buổi vận động tranh cử ngày 25 tháng giêng vừa qua tại Miami, bang Florida, Thượng nghị sĩ McCain tuyên bố với các người Cuba lưu vong tại đây là ông sẽ tìm ra người này để mang ra trước pháp luật.
Cáo buộc của Thượng nghị sĩ McCain được một phi công bị tù lâu nhất là ông Everett Alvarez Jr. xác nhận trong cuốn hồi ký của ông này.
Theo ông Everett sở dĩ ông cho rằng người có biệt hiệu Fidel là một người Cuba vì người này có giọng nói của người Châu Mỹ La Tinh và rất am hiểu tình hình của vùng Trung Mỹ cũng như miền Đông Nam Hoa Kỳ.
Lời chứng của ông Everett được các cựu tù binh Mỹ xác nhận.
Bộ Ngọai Giao Hoa Kỳ trong cuộc điều trần trước Quốc hội Mỹ vào năm 1999 cũng cho biết là trong các cuộc nghiên cứu từ năm 1973 dưới chưong trình có tên gọi là “chương trình Cuba” đã nhận diện được Fidel mà các tù binh Mỹ đề cập đến là một viên chức của Bộ Nội vụ Cuba đã từng sống tại Mỹ trong thập niên 50.
Về phía Việt Nam thì sao?
Ông Trần Trọng Duyệt, nguyên là người đứng đầu Hỏa Lò Hà Nội từ năm 1970 đến 1973 tuyên bố là không có người Cuba nào dính líu đến các trại giam tù binh Mỹ.
Bà Nguyễn Thị Đôn, người đã từng trông coi bảo tàng viện Hỏa Lò cũng cho rằng ông John McCain nói sai vì không có bất cứ người Cuba nào đến các tại giam giữ phi công Mỹ cả.
Để tìm hiểu thêm, chúng tôi hỏi chuyện một người từng có cơ hội chứng kiến nhiều diễn tiến trong chiến cuộc hồi ấy là cựu Đại Tá Bùi Tín, nguyên Phó Tổng Biên Tập báo Quân Đội Nhân dân. Ông đưa ra những điều thấy hoặc biết về những người Cuba hay nhân viên quân báo Liên xô thẩm vấn tù binh Mỹ:
Tuy nhiên ông Nguyễn Minh Cần, nguyên Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, và là người sinh sống và làm việc nhiều năm tại Matxcơva, có nhận xét khác:
Bất chấp sự kiện là sau ngày Liên Xô sụp đổ, nhiều tài liệu bí mật, văn kiện nhạy cảm, đã được chính phủ Nga cho giải mật và cho phép nhiều sử gia, học giả phương Tây nghiên cứu. Việt Nam vẫn phủ nhận lời cáo buộc của các tù binh Mỹ bị giam tại các trại tù miền Bắc là họ bị tra tấn và ngược đãi.
Rồi mỗi năm vào tháng Ba, khi kỷ niệm ngày quân đội Hoa Kỳ chính thức rút khỏi miền Nam Việt Nam theo tinh thần hiệp định Paris 1972, thân nhân của hàng trăm binh sĩ Mỹ bị bắt làm tù binh và mất tích, gọi tắt là POW-MIA, vẫn tin tưởng rằng cha, chồng, anh, em của họ vẫn còn bị giam giữ hoặc chôn cất ở một nơi nào đó trên đất Nga.
