Tiến sĩ Lê Quốc Hội, giảng viên Đại Học Kinh Tế Quốc Dân Hà Nội, hiện đang tham gia chương trình nghiên cứu của Fulbright có phần trình bày, Khánh An tham dự buổi hội thảo.
Mức chênh lệch giàu nghèo
Trong bài thuyết trình của mình, TS. Lê Quốc Hội cho biết hiện nay tình trạng bất bình đẳng tại Việt Nam đang có xu hướng tăng lên. Chỉ số đo mức độ chênh lệch giàu nghèo cho thấy, năm 1993, chỉ số GINI theo mức độ chi tiêu của Việt Nam là 0,34. Đến năm 2006, chỉ số này tăng lên thành 0,36. Đây là mức khá cao, vượt trên nhiều quốc gia phát triển.
Ở Việt Nam thì bất bình đẳng ở mức vừa phải, trong mức độ an toàn nhưng cái đáng lo ngại là có xu hướng tăng lên, nên cũng cần phải quan tâm để có những biện pháp giảm bất bình đẳng ngay từ bây giờ.
TS. Lê Quốc Hội
Tuy nhiên, theo TS. Lê Quốc Hội thì "qua số liệu điều tra của Tổng cục thống kê Việt Nam cho thấy, khuynh hướng bất bình đẳng về thu nhập có xu hướng tăng lên nhưng ở mức độ vừa phải so với các nước như Trung Quốc. Ở Việt Nam thì bất bình đẳng ở mức vừa phải, trong mức độ an toàn nhưng cái đáng lo ngại là có xu hướng tăng lên, nên cũng cần phải quan tâm để có những biện pháp giảm bất bình đẳng ngay từ bây giờ."
Hiện nay, mức tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được xếp ở mức độ trung bình khá so với các nước trên thế giới. Tuy nhiên, những lợi ích từ tăng trưởng kinh tế không được phân phối đều trong xã hội mà tập trung nhiều vào nhóm người giàu. Thống kê cho thấy, nhóm người nghèo chỉ nhận được khỏang 75% mức bình quân lợi ích tăng trưởng kinh tế. Ngược lại, nhóm giàu nhận được đến 115% mức bình quân. Tình trạng bất bình đẳng không chỉ thể hiện ở mức thu nhập, mà còn trong các cơ hội phát triển.
TS. Lê Quốc Hội cho biết thêm:"Nguyên nhân thì có nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân chuyển từ cơ chế kinh tế tập trung sang cơ chế thị trường, quá trình chuyển đổi như vậy tạo ra cơ hội cho một số người, một số vùng, một số tỉnh có thể nhận được các cơ hội để phát triển.
Chẳng hạn, một số doanh nghiệp trước đây được bao cấp, bây giờ chuyển sang cơ chế thị trường, không được bao cấp nữa, thì sẽ bị phá sản. Những doanh nghiệp làm ăn tốt, những người có học thức thì họ làm giàu rất nhanh, tạo ra sự chênh lệch. Quá trình đô thị hóa cũng tạo ra sự chênh lệch giàu nghèo giữa khu vực nông thôn và thành thị.
Những khu vực thành thị thì nhận được nhiều đầu tư hơn, nhiều đầu tư nước ngoài, có trình độ học vấn cao hơn thì họ cũng thu được nhiều lợi nhiều hơn từ tăng trưởng so với những vùng kém điều kiện phát triển, kém về vốn, kém về nhân lực. Rồi những bất bình đẳng trong cơ hội, tức là những người có học hành tốt hơn, được đầu tư nhiều hơn về học hành, gia đình có điều kiện tốt hơn thì có cơ hội phát triển hơn.
Trong kinh tế thị trường, họ cũng dễ kiếm thu nhập hơn. Còn những người có trình độ thấp thì xu hướng ngày càng tụt hậu xa hơn so với những người có trình độ cao”.
Theo nhận xét của TS. Lê Quốc Hội, không có sự bất bình đẳng từ các chính sách xã hội nhưng chỉ do cơ chế thị trường. Tuy nhiên, theo báo cáo năm 2007 của Liên Hiệp Quốc về mức sống của hộ gia đình Việt Nam thì nhóm 20% hộ gia đình giàu nhất nhận được đến 40% lợi ích an sinh xã hội, trong khi nhóm hộ gia đình nghèo chỉ nhận gần 7%. Riêng các khoản trợ cấp y tế, nhóm hộ gia đình giàu nhận đến 45%, trong khi nhóm gia đình nghèo chỉ nhận được 7%.
Làm gì để cải thiện?
Theo đề nghị của TS. Lê Quốc Hội, để cải thiện tình trạng bất bình đẳng xã hội xuất phát từ nguyên do phân bổ nguồn lực chưa hợp lý thì nhà nước Việt Nam cần chú ý đến những vấn đề sau:
Tạo nhiều cơ hội hơn cho người nghèo tiếp cận giáo dục. Họ có trình độ học vấn tốt thì sẽ kiếm được việc làm tốt và đó là một cách giảm nghèo.
TS. Lê Quốc Hội
"Thứ nhất, phải chú trọng hơn việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng, y tế giáo dục cho các vùng nghèo, người nghèo để họ có thể tiếp cận hơn, hưởng thụ nhiều hơn nguồn lợi tăng trường kinh tế. Vấn đề thứ hai là thực hiện chính sách phân phối đồng đều hơn và chú ý đến những người nghèo, tạo nhiều cơ hội hơn cho người nghèo tiếp cận giáo dục vì giáo dục rất quan trọng (liên quan) đến vấn đề bất bình đẳng.
Họ có trình độ học vấn tốt thì sẽ kiếm được việc làm tốt và đó là một cách giảm nghèo. Rồi vấn đề đầu tư vào các khu vực nông thôn. Nói chung, tập trung chủ yếu vào những chính sách về giảm khoảng cách đối với những người nghèo ở nông thôn, người nghèo ở những khu vực thiểu số, nói chung là những khu vực dễ bị tụt hậu so với khu vực thành thị.”
Ngoài các kiến nghị trên của TS. Lê Quốc Hội, cũng có ý kiến cho rằng phải chăng vấn đề thiếu dân chủ đã làm cho các chính sách công bằng xã hội của Việt Nam không đạt hiệu quả, bởi việc người dân không có quyền bỏ phiếu cho các chính sách kinh tế, xã hội cũng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến vấn đề phân phối công bằng?
Theo dòng thời sự:
- Lạm phát và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
- Kinh tế tăng trưởng nhưng nhiều rủi ro
- Thêm dự báo xấu cho Việt Nam
- GDP của Việt Nam tăng 5,83% trong quý 1 năm 2010
- 2010: Việt Nam có thể lạm phát đến 12%
- Việt Nam đang ở vào vị thế mới trên thế giới
- Lạm phát ở Trung Quốc tác động đến thị trường châu Á
- Việt Nam có thể là nguyên nhân gây khủng hoảng tín dụng
- TS Nguyễn Quang A: Đưa đồng VN về đúng giá trị
- FITCH: đồng bạc Việt Nam sẽ mất giá thêm
- Thiếu vốn và lạm phát?