Một thập kỷ đầy sóng gió
Cuộc phỏng vấn do Nguyễn Khanh thực hiện và sau đây là những điểm chính trong cuộc nói chuyện giữa Đài chúng tôi với Giáo Sư Stoff. Phần chuyển ngữ do Trân Văn đọc.
Nguyễn Khanh: Xin gửi lời Chúc Mừng Năm Mới 2010 đến Giáo Sư. Khi có dịp ngồi xuống nói chuyện với đàn con cháu, Giáo Sư sẽ nói những gì với các thế hệ sau này về thập kỷ đầu tiên của thế kỷ thứ 21?
Giáo Sư Michael Stoff: tôi sẽ bảo con cháu của chúng ta rằng thập kỷ đầu tiên của thế kỷ thứ 21 là một giai đoạn đầy những sóng gió, thập kỷ của tàn phá và của sáng tạo. Đó cũng là giai đoạn chuyển tiếp của những sự kiện đầy bất ngờ, trong đó gồm cả những sự kiện chúng ta không muốn nhắc tới xảy ra vào cuối thế kỷ thứ 20. Thâp kỷ mới qua đi cũng là thời kỳ chuyển tiếp ngay sau ngày Liên Xô sụp đổ để thế giới bước vào một thiên niên kỷ mới và một thập niên mới với hy vọng của một trật tự thế giới mới. Nhưng cuối cùng, chúng ta có được gì? Chúng ta có một thế giới đầy biến động về cả môi trường lẫn chính trị.
Tôi sẽ bảo con cháu của chúng ta rằng thập kỷ đầu tiên của thế kỷ thứ 21 là một giai đoạn đầy những sóng gió, thập kỷ của tàn phá và của sáng tạo. Đó cũng là giai đoạn chuyển tiếp của những sự kiện đầy bất ngờ, trong đó gồm cả những sự kiện chúng ta không muốn nhắc tới xảy ra vào cuối thế kỷ thứ 20.
Giáo Sư Michael Stoff
Nguyễn Khanh: điều gì đã khiến Giáo Sư nói như vậy?
Giáo Sư Michael Stoff: tôi thấy mô thức hay nhất để nhìn lại thập kỷ vừa qua là mô thức mà kinh tế gia Joseph Schumpeter đã đưa ra mấy chục năm trước đây. Mặc dù không trực tiếp đưa ra mô hình của thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21, nhưng kinh tế gia này nhấn mạnh rõ rằng khi kỹ nghệ công nghiệp tăng cao, khi mọi người đều đuổi theo chủ nghĩa tư bản thì đó là thời kỳ mà ông gọi là thời kỳ sẽ tạo nên tàn phá. Những gì mà chúng ta thấy trong 10 năm qua chẳng khác gì những điều đã được báo động từ nhiều năm trước. Báo động này không chỉ được áp dụng về mặt kinh tế, xã hội, mà còn được áp dụng cho cả mặt môi trường chính trị nữa.
Nguyễn Khanh: điều Giáo Sư vừa nói khiến tôi nhớ lại trong một buổi gặp gỡ của các nhà báo ỏ thủ đô Washington, có người bảo rằng 10 năm qua là 10 năm của những điều khiến thế giới phải sợ hãi. Chữ sợ hãi mà tôi nhắc lại ở đây có phải là điểm Giáo Sư muốn nói đến không?
Giáo Sư Michael Stoff: rõ ràng là chúng ta đã trải qua một số năm đáng sợ. Sợ là vì những thay đổi mà chính chúng ta không thể lường trước được. Thay đổi về nhiều phương diện, và đôi khi tôi nghĩ là dù biết trước thế nào cũng có những sự kiện hoàn toàn mới lạ xảy đến nhưng chẳng ai nghĩ đến chuyện phải đối phó như thế nào. Tôi đồng ý với chữ sợ hãi mà ông vừa nhắc tới.
Tôi lạc quan và có rất nhiều điều giúp tôi lạc quan. Tôi lạc quan vì trí thông minh xuất chúng của con người, về những phát minh sẽ đóng góp cho sự phát triển của nhân loại. Tôi lạc quan vì những gì mà thế giới nhận thức được là phải bắt tay làm việc chung đề cùng giải quyết chứ không thể tiếp tục ngồi chờ người này hay nước này làm cho mình.
Giáo Sư Michael Stoff
Lạc quan cho thập niên tới
Nguyễn Khanh: như vậy, thưa Giáo Sư, có hy vọng nào cho tương lai hay nói đúng hơn là cho 10 năm tới không?
Giáo Sư Michael Stoff: lúc nào cũng rất khó để cho một sử gia đoán biết tương lai sẽ như thế nào, tốt hơn hay xấu hơn…
Nguyễn Khanh: nhưng ông không bi quan chứ?
Giáo Sư Michael Stoff: tôi lạc quan và có rất nhiều điều giúp tôi lạc quan. Tôi lạc quan vì trí thông minh xuất chúng của con người, về những phát minh sẽ đóng góp cho sự phát triển của nhân loại. Tôi lạc quan vì những gì mà thế giới nhận thức được là phải bắt tay làm việc chung đề cùng giải quyết chứ không thể tiếp tục ngồi chờ người này hay nước này làm cho mình. Cũng nhờ đó mà tôi lạc quan, tin tưởng sớm muộn gì những bất trắc, chiến tranh còn sót lại từ thập kỷ vừa qua cũng sẽ đươc con người cùng nhau giải quyết. Ngay cả vấn đề khí hậu mặt đất thay đổi tôi cũng lạc quan, tin sẽ có cách giải quyết.
Nguyễn Khanh: theo thang điểm từ số không đến số mười, độ lạc quan của Giáo Sư nằm ở mức nào?
Giáo Sư Michael Stoff: ông lại bắt tôi phải tính toán như một nhà kinh tế, không cho tôi giữ vai trò của một sử gia rồi!!! Nói đùa vậy thôi chứ độ lạc quan của tôi ở mức số 7.
Nguyễn Khanh: có cao không, thưa Giáo Sư?
Giáo Sư Michael Stoff: đúng là có cao, nhưng như tôi nói, con người thông minh lắm và khi nhìn về tương lai, tôi không chỉ nhìn cho một vài năm, cho một thập kỷ, mà tôi còn nhìn cho quãng thời gian xa hơn nữa.
Nguyễn Khanh: xin cám ơn Giáo Sư. Cũng hy vọng mọi người sẽ có được mức lạc quan như Giáo Sư, nhất là trong dịp đón mừng năm mới 2010.