Phạm Ðiền, phóng viên đài RFA
Bao Đồng, một phụ tá thân tín của Tổng Bí Thư Hồ Diệu Bang khi còn sinh tiền, mới đây trong một bài viết đã kêu gọi chế độ hiện tại, thực hiện việc tự phê trước ngày lễ kỷ niệm vị Tổng Bí Thư có khuynh hướng ngả theo đường lối dân chủ, vì thế đã bị truất chức năm 1987.
Ban Quan Thọai Trung Hoa của Đài Á Châu đã dịch bài này và đưa lên sóng bản dịch của Bao Đồng ngày hôm kia. Ban Việt Ngữ chúng tôi ghi nhận và phát lại một số điểm chính sau đây.
Trung Quốc mất cơ hội hạn hữu trong thập niên 1980 để tiến nhanh trên con đường tự do dân chủ, khi những thành phần trụ cột bảo thủ trong đảng Cộng sản đẩy ông Hồ Diệu Bang, Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Trung Quốc ra khỏi quyền lực vào năm 1987 duới sự đạo diễn của lãnh tụ tối cao Đặng Tiểu Bình.
Thanh niên, sinh viên Trung Quốc bị mất cơ hội mang lại chiến thắng, thỏa mãn được khát vọng sống dân chủ cho hơn một tỉ người dân ở Hoa Lục. Vì là phụ tá hàng đầu của ông Hồ Diệu Bang, ông Bao Đồng bị liên lụy, thất sủng và bị quản chế tại gia tại Bắc Kinh sau ngày sinh viên thanh niên mở các cuộc chống đối tại Quảng Trường Thiên An Môn.
Theo một nguồn tin cho ban Quan Thoai đài Á Châu Tự Do biết được thì năm nay giới lãnh đạo hiện nay của Trung Quốc có ý định tổ chức một sinh họat kỷ niệm 90 tuổi ngày sinh nhật của Hồ Diệu Bang vào ngày 20 tháng 11 tại đại Sảnh Đường Nhân Dân ở Bắc Kinh.
Một cơ hội điều chỉnh các lỗi lầm
Một cơ hội điều chỉnh các lỗi lầm của giới lãnh đạo tiền nhiệm? Một hình thức gián tiếp nhìn nhận phương hướng của Hồ Diệu Bang cũng là xu hướng thời đại mà chính giới lãnh đạo ngày nay đang thực hiện, mà không tiện lớn tiếng cổ võ.
Nếu đó là ý muốn thực sự của giới lãnh đạo hôm nay thì ông Bao Đồng cũng cho đó là hành động tốt. Ông đã viết một bài trước hết hoan nghinh việc tưởng niệm Hồ Diệu Bang, nhưng theo ông thì sự tưởng niệm này phải nằm trong một ý hướng đúng đắn thực.
Ông Bao Đồng cho rằng Đảng cộng sản nên học bài học đớn đau từ việc đối xử với Hồ Diệu Bang và qua việc tưởng niệm về ông nên hấp thụ thêm nữa nghệ thuật của sự tự phê.
Tinh thần của Hồ Diệu Bang nên được phép thấm nhuần đời sống chính trị và văn hóa Trung Quốc, quét sạch không khí ngột ngạt của thời bạo chúa, tham nhũng, giả trá và kiến tạo nên vài triệu Hồ Diệu Bang khác cho Trung Quốc.
Dân chủ hóa
Vì ngả theo con đường dân chủ, ông Hồ Diệu Bang bị xem là theo tây phương và bọn trưởng giả, theo dân chủ và trọng pháp nên năm 1987 đã bị hạ bệ khỏi chức Tổng Bí Thư.
Ông Bao Đồng công khai lớn tiếng ca ngợi tinh thần của Hồ Diệu Bang cho biết ông Hồ Diệu Bang không mất thì giờ vào những cuộc tranh chấp nội bộ và săn lùng địch thủ của mình, ông vùi đầu vào chiến dịch chống những lời nói rỗng tuếch, dẹp bỏ những nghị quyết sai lầm trong quá khứ, bất kể những nghị quyết đó do ai đưa ra kể cả chính từ Mao Trạch Đông.
Ông Bao Đồng cho biết trong lúc ông Triệu Tử Dương, lúc đó mới là Thủ Tướng bận rộn điều hành chính phủ chú tâm cải tổ hệ thống kinh tế, trong lúc ông Hồ Diệu Bang hăng hái tiến vào một không khí mới nơi mà những nghị quyết của đảng cộng sản theo ông từng một thời có ý nghĩa.
Chính những hành động của ông Hồ Diệu Bang đã được người dân Trung Quốc yêu mến, và để hồi phục đời sống cho hàng triệu người dân Trung Quốc, nạn nhân của những cuộc thanh trừng trong chiến dịch chống hữu khuynh 1957, hay sửa sai những lầm lỗi trong các tai họa mà đảng cộng sản đã gây ra duới thời Đại Cách.
Do vậy, ông Hồ Diệu Bang được hàng ngàn dân chúng Trung Quốc khóc thương trong hai tháng Tư và tháng 5 năm 1989.
Chính sự biểu dương lòng tiếc thương và sự giận dỗi với chế độ trong thời gian đó đã tạo sự bùng phát cho phong trào dân chủ do sinh viên lãnh đạo được dấy động to lớn, kết thúc với cái chết của hàng trăm hay hàng ngàn người trong tháng Sáu năm đó, làm cho người kế nhiệm ông là Triệu Tử Dương mất chức theo.
Các nhà phân tích chính trị Trung Quốc rất thận trọng khi cho rằng giả thiết sinh họat tưởng niệm Hồ Diệu Bang là một “cuộc hồi sinh”, với ý tưởng có thể áp dụng tổng quát cho chính trị Trung Quốc, nhưng chế độ hiện thời liếu có ý hướng đó không khi họ đã dẹp bỏ tất các cuộc nói chuyện về cai tổ chính trị từ năm 1989.