Nguyễn Trần Hoàng - Trà Mi
Kỳ 1: Ảnh hưởng của thuốc lá trên sức khoẻ về mặt thể chất
1. Tại sao lại nói về thuốc lá?
Thuốc lá là nguyên nhân có thể phòng được gây tử vong nhiều nhất: - Một nghiên cứu công phu cho thấy có bốn triệu bảy trăm ngàn người trên thế giới đã chết vì thuốc lá chỉ trong năm 2000, trong đó phân nữa là từ các nước đã phát triển và phân nữa từ các nước đang phát triển. Con số này vẫn có khuynh hướng ngày càng tăng
- Tỉ lệ người chết vì thuốc lá ở các nước đang phát triển ngày càng tăng, vượt qua các nước đã phát triển. Dự đoán đến năm 2030, trên thế giới sẽ có 10 triệu cái chết mỗi năm do thuốc lá, trong đó 70 phần trăm là từ các nước đang phát triển.
Một công bố của Hiệp Hội Thống Kê Hoa Kỳ hôm 17 Tháng Tám 2005, tổng hợp hơn 200 nghiên cứu, cho thấy chỉ riêng tác hại trên những người bị hít khói thuốc (second-hand smoker), cũng đã thiệt hại cho nước Mỹ 10 tỉ đô la một năm. Con số này ở các nước khác như Việt Nam, chắc hẳn cũng rất đáng kể.
2. Mục đích của chương trình này?
o Trình bày các nguy hại của thuốc lá không những đến người hút mà cả gia đình của họ o Mong những người đang ngần ngừ sẽ quyết tâm hơn để bỏ thuốc o Mong những bạn trẻ đang tập hút thuốc sẽ bỏ ý định tai hại này o Mong những người chưa muốn bỏ thuốc sẽ suy nghĩ lại o Giúp những người đang muốn bỏ thuốc có thể cai thuốc hiệu quả hơn o Cung cấp những phương cách hiệu quả mà bạn bè, gia đình nên làm để giúp người thân yêu của mình bỏ thuốc o Mong rằng sẽ có những "chính sách" từ cấp nhà nước, đến gia đình và cá nhân nhằm giảm thiểu tác hại của thuốc lá (Ví dụ: tuyệt đối không hút thuốc trong nhà, nhắc nhở con cái về tác hại của thuốc lá…)
3. Đề tài là thuốc lá và sức khoẻ, vậy thuốc lá là gì? Trong quá khứ, thuốc lá đã được cố ý quảng cáo, thi vị hoá khắp nơi, từ các bảng quảng cáo, đến phim ảnh, các bài hát, thơ văn..
Về khía cạnh sức khoẻ, thuốc lá là chất gây nghiện và rất độc hại. - Đã có rất nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh rất rõ ràng sự độc hại của nó. - Ngay cả các hãng sản xuất thuốc lá cũng đều công nhận và ghi chú trên gói thuốc rằng "thuốc lá có hại cho sức khoẻ"
Thuốc lá chứa khoảng 4,000 chất, mà rất nhiều chất có hại cho sức khoẻ. Có 3 chất đặc biệt quan trọng là - Nicotine, là - chất chính khiến cho người ta nghiện thuốc. - Nó kích thích sự bài tiết của epinephrine vào máu khiến tim làm việc mạnh hơn, và - làm co mạch máu gây tăng huyết áp
- Nhựa thuốc (tar), - gây ra sự khích thích kinh niên lên hệ hô hấp, và là - một trong những nguyên nhân chính gây ung thư phổi
- Carbon monoxide (giống như chất thải ra từ khói xe). - Vào máu, nó làm giảm khả năng chuyên chở dưỡng khí của hồng huyết cầu và - cũng làm tổn thương và xơ cứng thành mạch máu, - làm tăng nguy cơ bị các cơn kích tim (heart attack)
4. Các loại thuốc lá khác nhau có khác nhau nhiều không? Xì gà, ống điếu, có khác thuốc lá không? - Về mặt sức khoẻ, không khác gì nhiều - Có đầu lọc hay không, thô hay có mùi nhẹ, tẩu hay ống điếu cũng đều gây ra các tác hại không khác nhau bao nhiêu
Xin nhắc lại sức khoẻ là gì? - "Thoải mái cả về thể chất, tâm thần và xã hội, chứ không chỉ không có bệnh" (định nghiã của Tổ Chức Sức Khoẻ Thế Giới)
5. Thuốc lá có ảnh hưởng như thế nào đến sức khoẻ về khía cạnh thể chất? - Tăng tỉ lệ bị các loại ung thư, bệnh tim mạch, bệnh phổi, bất thường trong thai kỳ, hoạt động tình dục, bệnh mắt, bệnh răng và nhiều bệnh khác trên toàn cơ thể
6. Tăng nguy cơ bị các loại ung thư nào? - Ung thư phổi: o 87 phần trăm tử vong do ung thư phổi ở đàn ông và 80 phần trăm tử vong do ung thư phổi ở đàn bà có nguyên nhân từ thuốc lá, o So sánh với người không hút thuốc, đàn ông hút thuốc có nguy cơ bị ung thư phôỉ tăng gấp 23 lần, đàn bà gấp 13 lần
Có nhiều bằng chứng cụ thể từ các nghiên cứu khoa học cho thấy nhiều loại ung thư khác cũng liên quan đến thuốc lá: o Vòm họng o Khí quản o Thanh quản o Thực quản o Bàng quang o Dạ dày o Cổ tử cung o Thận o Tụy tạng (lá miá) o Ung thư máu (acute myeloid leukemia)
7. Thuốc lá làm tăng nguy cơ bị các bệnh tim mạch như thế nào? - Cao huyết áp, cao mỡ (cholesterol), - bị tai biến mạch máu não, - bị kích tim (nhồi máu cơ tim), - đau tim do nghẹt động mạch tim, - suy tim do các bệnh tim kể trên, - tỉ lệ chết bất đắc kỳ tử do tim cũng cao hơn (ở Việt Nam thường được gọi là "trúng gió")
8. Ngoài ung thư phổi, thuốc lá còn ảnh hưởng thế nào đến hệ thống hô hấp? - Khàn giọng mạn tính, viêm phế quản mạn tính, khí phế thủng.. - So với người không hút thuốc, tỉ lệ tử vong do các bệnh tắt nghẽn phổi mạn tính cao gấp 12 lần ở đàn ông và 13 lần ở phụ nữ
9. Thuốc lá cũng có ảnh hưởng đến thị giác nữa sao? - Thuốc lá cũng liên quan chặt chẽ với bệnh cườm nhân mắt (nuclear cataract) - là bệnh thường gây mù nhất ở người lớn tuổi trên khắp thế giới. - So với người không hút thuốc, người hút thuốc có nguy cơ bị bệnh này cao gấp ba lần
10. Thuốc lá có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống tình dục? - Một số nghiên cứu cũng thấy rằng người hút thuốc có tỉ lệ bị liệt dương (erectile dysfunction) cao hơn so với người không hút thuốc - Một số nghiên cứu khác cũng cho thấy thuốc lá có thể làm giảm số lượng tinh trùng ở đàn ông
11. Thuốc lá có ảnh hưởng thế nào đến phụ nữ, nhất là lúc có thai - Phụ nữ hút thuốc có nguy cơ bị vô sinh cao hơn; - hút lúc có thai sẽ dễ bị sinh non, con chết trong bụng mẹ, dễ bị hư thai, con sinh ra bị nhẹ cân - Các chất độc của thuốc lá cũng được tìm thấy trong sữa của các bà mẹ hút thuốc
Thuốc lá còn có những ảnh hưởng nào khác đối với sức khoẻ về mặt thể chất? - Sâu răng, bệnh nha chu (lợi răng), hôi miệng kinh niên - Tăng nguy cơ bị loãng xương, gãy xương, loét dạ dày, tiểu đường - Hay bị hụt hơi, dễ mệt mỏi, dễ bị tắt kinh sớm, rối loạn về kinh nguyệt - Người hút thuốc có tỉ lệ nghỉ bệnh cao hơn, thường bị nhập viện hơn và thời gian phải ở trong bệnh viện kéo dài hơn, sau khi mổ lành chậm và hay bị biến chứng (nhất là viêm phổi) hơn - Dễ bị phỏng (vì cháy nhà)
12. Người bị hít khói thuốc có bị ảnh hưởng giống như người hút hay không? - Tuỳ theo từng loại bệnh, người bị hít khói thuốc cũng có thể bị các bệnh tương tự với mức độ ảnh hưởng khác nhau - Đặc biệt là trẻ em bị hít khói thuốc có tỉ lệ bị bệnh phổi rất cao, dễ bị tiểu đường, cao mỡ, cao máu hơn và tỉ lệsau này cũng sẽ hút thuốc cao hơn rất nhiều. Tuổi càng nhỏ thì ảnh hưởng càng nặng
13. Xin tóm tắt và giới thiệu các chương trình tiếp theo?
Tóm tắt: o Thuốc lá là nguyên nhân có thể phòng ngưà được gây chết hàng đầu trên thế giới. o Về khía cạnh thể chất, nó không chỉ ung thư phổi mà rất nhiều bệnh khác. o Nó ảnh hưởng không những đến sức khoẻ người hút mà cả người bị hít khói thuốc của họ
Các kỳ sau: o Ảnh hưởng của thuốc lá đến sức khoẻ về khía cạnh tâm thần và xã hội o Tại sao người ta hút thuốc và tại sao nên bỏ thuốc o Làm cách nào để bỏ thuốc o Làm sao để khuyến khích và giúp người thân bỏ thuốc
Chương trình này chỉ nhằm cung cấp kiến thức tổng quát về sức khoẻ. Cho các vấn đề cụ thể, chi tiết, của từng bệnh nhân, xin liên lạc trực tiếp với bác sĩ của quý vị để được thăm khám trực tiếp.
Chuyên mục Sức khỏe và Đời sống tuần này xin dừng lại tại đây, và hẹn gặp lại quý vị vào sáng thứ sáu tuần sau. Trà Mi kính chào.