Nguyễn Khanh, phóng viên đài RFA
Một tuần lễ trước đây, bang Alabama của Hoa Kỳ đã quyết định gia hạn lệnh cấm bán các basa nhập khẩu từ Việt Nam, sau khi các cuộc thử nghiệm khoa học xác định cá ở Việt Nam được nuôi bằng những loại thuốc kháng sinh có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng.
Ban Việt Ngữ chúng tôi được ông Ron Sparks, Bộ Trưởng Đặc Trách Nông Nghiệp Và Kỹ Nghệ của bang Alabama dành cho một cuộc phỏng vấn đặc biệt để giải thích tại sao ông lại đưa ra quyết định quan trong này. Cuộc phỏng vấn do Nguyễn Khanh thực hiện.
Nguyễn Khanh: Xin chào ông Bộ Trưởng. Lý do nào khiến ông Bộ Trưởng quyết định cấm bán cá basa nhập khẩu từ Việt Nam trên toàn lãnh thổ bang Alabama?
Ông Ron Sparks: Câu trả lời rất đơn giản. Chúng tôi thực hiện cả thảy 21 cuộc thử nghiệm và kết quả của 19 cuộc thử nghiệm cho thấy thịt cá basa Việt Nam chứa chất fluoroquinolones, là một loại kháng sinh bị chính phủ Hoa Kỳ cấm sử dụng khi nuôi gia súc hoặc cá tôm, và 3 cuộc thử nghiệm tìm thấy chất malachite green, cũng là chất hóa học mà chính phủ Mỹ cấm không được sử dụng.
Hai chất mà tôi mới nói tên là nằm trong danh sách mà chính Cơ Quan Kiểm Soát Dược Phẩm Và Thực Phẩm Liên Bang Hoa Kỳ xác định có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng, ngay chính các nông dân ở Mỹ cũng không được quyền dùng các chất này.
Và khi biết rõ là các nông gia nước ngoài những chất vừa nói, tôi có trách nhiệm phải ra lệnh cấm bán, cấm nhập khẩu, cấm tiêu thụ các sản phẩm từ quốc gia đó, để đảm bảo an toàn về sức khỏe cho người dân trong bang Alabama chúng tôi.
Hai chất mà tôi mới nói tên là nằm trong danh sách mà chính Cơ Quan Kiểm Soát Dược Phẩm Và Thực Phẩm Liên Bang Hoa Kỳ xác định có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng, ngay chính các nông dân ở Mỹ cũng không được quyền dùng các chất này.
Nguyễn Khanh: Quyết định cấm không cho bán cá basa của Việt Nam mà ông mới đưa ra có giá trị trong thời hạn bao lâu? 60 ngày, 90 ngày, 120 ngày hay là có giá trị vĩnh viễn?
Ông Ron Sparks: Quyết định của tôi sẽ có hiệu lực cho đến khi nào chúng tôi có những bằng chứng xác nhận rằng sản phẩm cá basa từ Việt Nam không có những chất nguy hại đó và các nhà nuôi trồng thủy sản ở Việt Nam phải cam kết với chúng tôi là trong tương lai, họ sẽ không bao giờ sử dụng các chất nguy hại đó nữa. Tôi xin được nhắc lại là bất cứ cá do nước nào sản xuất có chứa những chất mà chính phủ Mỹ cấm người nuôi trồng thủy sản sử dụng, tôi cũng sẽ ra lệnh cấm và tôi còn kêu gọi các bang khác cũng có quyết định cứng rắn tương tự.
Nguyễn Khanh: Có tin nói là ông Bộ Trưởng có sang thăm Việt Nam trước khi đưa ra quyết định cấm bán cá basa trong bang Alabama. Điều đó có đúng không và khi có mặt ở Việt Nam, ông có thảo luận, nói chuyên với những viên chức Việt Nam, các nhà xuất khẩu thủy sản và những người nuôi trồng thủy sản không?
Ông Ron Sparks: Chuyến viếng thăm Việt Nam của tôi xảy ra cách đây đã 4 năm rồi. Tôi được mọi người đón tiếp thật niềm nở. Tôi và phái đoàn có dịp nói chuyện với họ về kỹ nghệ nuôi tôm cá, về kỹ thuật, và ngay cả những chương trình hợp tác với các trường đại học của bang Alabama.
Đó là một chuyện đi rất hữu ích, tôi học hỏi được rất nhiều, và không liên quan gì đến quyết định cấm cho bán cá basa trong bang Alabama mà tôi mới đưa ra. Quyết định của tôi dựa trên các chứng cớ khoa học, dựa vào danh sách những hóa chất bị Cơ Quan Kiểm Soát Dược Phẩm Và Thực Phẩm Liên Bang Hoa Kỳ cấm sử dụng vì nguy hại đến sức khỏe của người tiêu thụ. Những người Việt Nam mà tôi gặp rất tốt và tôi vẫn luôn mong có ngày trở lại thăm Việt Nam, gặp lại họ, nói chuyện với họ.
Nguyễn Khanh: Kể từ khi lệnh cấm được ông đưa ra, Việt Nam có liên hệ với ông chưa? Ông có dịp nói chuyện với họ chưa?
Ông Ron Sparks: Tôi chưa nói chuyện với Việt Nam và phía Việt Nam, kể cả các giới chức Việt Nam cũng chưa ai liên hệ với tôi. Nhưng tôi đã thông báo cho chính phủ liên bang và chính phủ các tiểu bang khác biết về kết quả các cuộc thử nghiệm mà bang Alabama thực hiện trên mặt hàng cá basa. Tôi cũng đã thông báo cho Bộ Thương Mại Liên Bang Hoa Kỳ biết về chuyện công ty xuất khẩu thủy sản Việt Nam treo đầu dê bán thịt chó...
Nguyễn Khanh: Ông có thể nói rõ hơn cho chúng tôi biết về chuyện này được không?
Ông Ron Sparks: Chuyện xảy ra là vì ngoài bì họ đề là cá bơn (tiếng Mỹ gọi là SOLE), nhưng đến khi mở thùng ra thì không phải. Chúng tôi đưa đi thử nghiệm khoa học và kết quả gửi về cho thấy là cá basa hoặc là các loại các khác, chứ không phải là cá bơn như họ ghi ở ngoài thùng.
Theo quan điểm của chúng tôi, điều này vi phạm luật và tôi có trách nhiệm phải thông báo cho Bộ Thương Mại Liên Bang biết. Tôi chỉ muốn họ làm ăn đứng đắn, công bằng với người tiêu thụ. Nếu cứ tiếp tục làm như vậy, họ còn gặp rất nhiều trở ngại với tôi. Tôi không bao giờ chấp nhận chuyện treo đầu dê bán thịt chó.
Theo quan điểm của chúng tôi, điều này vi phạm luật và tôi có trách nhiệm phải thông báo cho Bộ Thương Mại Liên Bang biết. Tôi chỉ muốn họ làm ăn đứng đắn, công bằng với người tiêu thụ. Nếu cứ tiếp tục làm như vậy, họ còn gặp rất nhiều trở ngại với tôi. Tôi không bao giờ chấp nhận chuyện treo đầu dê bán thịt chó.
Nguyễn Khanh: Ông kêu gọi các tiểu bang khác cũng có quyết định quyết liệt như ông vừa làm đối với mặt hàng cá basa sản xuất từ Việt Nam. Thế ông có nói chuyện với Cơ Quan Kiểm Soát Dược Phẩm Và Thực Phẩm Liên Bang Hoa Kỳ chưa, và nếu có, xin hỏi là ông có đề nghệ nên cấm bán cá basa Việt Nam trên toàn lãnh thổ nước Mỹ không?
Ông Ron Sparks: nếu Việt Nam tiếp tục, tôi xin nhấn mạnh nếu Việt Nam tiếp tục sử dụng các hóa chất bị cấm để nuôi cá, nếu họ tiếp tục tỏ thái độ coi thường luật pháp của nước Mỹ, tôi sẽ đề nghị Cơ Quan Kiểm Soát Dược Phẩm Và Thực Phẩm Liên Bang cấm nhập khẩu cá basa vào Mỹ.
Tôi cũng phải nói là tôi sẵn sàng ngồi xuống nói chuyện với chính phủ Việt Nam, nói chuyện với những ngươi trực tiếp liên hệ đến ngàng nuôi trồng thủy sản để giúp họ giải quyết trở ngại, nhưng đồng thời tôi sẽ không bao giờ chấp nhận chuyện họ dùng các hóa chất có thể gây nguy hại cho người tiêu thụ.
Nguyễn Khanh: dựa vào điều ông vừa nói, liệu tôi có thể kết luận là nếu được yêu cầu, cá nhân ông Bộ Trưởng cũng như các viên chức của bang Alabama sẵn sàng giúp đỡ cho những người nuôi trồng thủy sản ở Việt Nam phải không ạ?
Ông Ron Sparks: Tôi sẵn sàng ngồi nói chuyện với bất cứ ai đại diện cho các nhà nuôi trồng thủy sản Việt Nam. Tôi sẵn sàng dành cho họ một cơ hội và lắng nghe họ giải thích tại sao họ lại phải dùng những hóa chất bị cấm đoán đó. Lúc nào tôi sẵn sàng lắng nghe họ trình bầy. Tôi cũng muốn nói cho họ biết là nếu đừng dùng các chất nguy hại đó nữa, chúng tôi sẵn sàng mua hàng của họ trở lại.
Nguyễn Khanh: Xin cám ơn ông Bộ Trưởng đã dành cho Ban Việt Ngữ chúng tôi cuộc phỏng vấn đặc biệt hôm nay. Ông Bộ Trưởng có điều gì cần trình bày nữa không?
Ông Ron Sparks: Tôi chỉ muốn nhắc lại bang Alabama quyết định cấm bán cá basa của Việt Nam vì lý do rất đơn giản: những người nuôi cá đã dùng các hóa chất gây nguy hại đến sức khỏe của người tiêu thụ.
Tôi không muốn người dân trong bang ăn cá basa Việt Nam rồi sau đó mang bệnh. Tôi cũng muốn nói cho VN biết là nếu đừng dùng các chất nguy hại đó nữa, chúng tôi sẵn sàng mua hàng của họ trở lại.
Nguyễn Khanh: Một lần nữa, xin cám ơn ông Bộ Trưởng.