Phạm Điền, phóng viên đài RFA
Hai tháng trước đây, dư luận báo giới trong nước ồn ào trước tin phóng viên Lan Anh của nhật báo Tuổi Trẻ bị công an điều tra về việc “chiếm đoạt tài liệu nhà nước” vì phóng viên này đã viết 19 bản tin về hoạt dộng của nhà thuốc tây, bán thuốc với giá quá cao khiến người dân điêu đứng. Sau khi điều tra, Bộ Công An tống đạt kết quả điều tra đề nghị truy tố phóng viên Lan Anh, quy chiếu Bộ Luật Hình Sự.
Số phận của phóng viên Nguyên Thị Lan Anh, bút hiệu là Lan Anh, ký giả của nhật báo Tuổi Trẻ thuộc thành phố Hồ Chí Minh sẽ ra sao trước đề nghị của Cơ Quan An Ninh điều tra Bộ Công An đòi truy tố về hành vi chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước, chiếu điều 263 Bộ luật Hình Sự ?
Tuy phóng viên Lan Anh hiện đang mang bầu ba tháng đứa con thứ hai, nhưng vì dây dưa trong nội vụ, nên đã phải đến cơ quan công an nhiều lần để cơ quan này thực hiện cuộc điều tra từ hôm mùng 6 tháng Giêng đến nay.
Chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước?
Hành vi chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước của phóng viên Lan Anh như thế nào? Bộ Công An khi tống đạt kết luận điều tra đề nghị với Viện Kiểm Sát cứu xét truy tố, đã không nói thật rõ các chi tiết, tuy nhiên sự vụ hẳn phải được xem là nghiêm trọng.
Một cách tổng quát theo VN Express trong bản tin ngày 8 tháng 3 chỉ cho hay cơ quan điều tra bài viết của Lan Anh trên báo Tuổi Trẻ với tiêu đề “Đề nghị thanh tra toàn diện công ty Zuellig Pharma” đã đề cập đến một công văn nằm trong danh mục tài liệu mật của Bộ Y Tế.
Bạn nghĩ gì về sự kiện này? Xin email về Vietnamese@www.rfa.org
Ngay cả khi tin này được loan báo, dư luận trong báo giới cũng như của người dân thường đều đặt câu hỏi xem danh mục đó là tài liệu gì mà nhà nước phải xem đó là tài liệu mật. Cách bán thuốc chăng? Giá thuốc được hãng độc quyền quy định chăng? Giá thuốc hay phương thức phân phối đã làm giới tiêu thụ bức xúc chăng? Nhà nước bảo vệ như một tài liệu mật hẳn phải là một tài liệu tối quan trọng liên hệ đến an ninh quốc gia?
Nhưng dù cho nghi vấn nội vụ cao đến đâu chăng nữa, 19 tin do phóng viên Lan Anh thực hiện cũng đã khiến cho cơn sốt giá thuốc men tại Việt Nam lúc đó hạ hỏa, giới tiêu thụ được nhẹ thở đôi phần cũng nhờ công của phóng viên Lan Anh không phải là ít.
Dư luận trong nước
Phóng viên Lan Anh làm việc tại tờ Tuổi Trẻ từ năm 1997, đến năm 2003 cô được giao phụ trách những vấn đề liên quan đến ngành y tế. Theo báo chí trong nước giai đoạn từ tháng 10 năm 2003 đến 20 tháng 5 năm 2004 phóng viên Lan Anh đã viết nhiều bài, vào thời điểm dư luận xôn xao vì giá thuốc lên quá cao.
Qua các bài viết của phóng viên Lan Anh người ta thấy được sự thao túng thị trường của công ty Zuellig Pharma.
Việc khởi tố như thế là không phù hợp pháp luật, vì bản chất văn bản ấy không phải là văn bản nằm trong cái danh mục cấm... Nó không liên quan đến vấn đề an ninh quốc gia
Chúng tôi đã liên lạc qua điện thoại để hỏi phản ứng của dư luận và được biết, tất cả báo chí Việt Nam đều đứng về phía phóng viên Lan Anh trong vụ này. Họ bày tỏ cảm tình với gương can đảm của một phóng viên.
Một ký giả, ông Dương Minh Đức hiện làm việc trong tờ Lao Động, phát biểu với tư cách cá nhân đã cho hay:
"Nếu nói tôi chỉ nói theo quan điểm cá nhân thôi, cái việc khởi tố như thế là không phù hợp pháp luật, vì bản chất văn bản ấy không phải là văn bản nằm trong cái danh mục cấm ; cái thứ hai là bản chất của văn bản ấy là quy định nội bộ, mà nó là quy định nội bộ thì nó chẳng có vấn đề gì. Nó không liên quan đến vấn đề an ninh quốc gia."
Phạm Điền: Thưa ông thế còn với tư cách một đồng nghiệp, một người làm báo thì ông nghĩ thế nào?
Dương Minh Đức: Chúng tôi nghĩ rằng khi phóng viên Lan Anh hành động như thế, viết các tin nói rõ được thực trạng thì giúp cho xã hội. Còn ông nào ông thấy là cấm kỵ thì chắc là ông ấy có vấn đề.
Tóm lại là bây giờ tôi nói với ông, đây là quan điểm của cá nhân tôi nhá, cái lĩnh vực thuốc tây ý là thị trường hết sức nhậy cảm, ở đó nó bị khống chế, không phải ở Việt Nam mà ở nước nào cũng vậy nó có những bàn tay đen nó khống chế cho vào loại thuốc nào, giá bao nhiêu.
Khi phóng viên Lan Anh hành động như thế, viết các tin nói rõ được thực trạng thì giúp cho xã hội. Còn ông nào ông thấy là cấm kỵ thì chắc là ông ấy có vấn đề.
Cái này nó tế nhị lắm. Cho nên vừa rồi báo Lao Động có loạt bài nói vụ bên Itêco ấy mà, chắc là ông không để ý đến cái vụ ấy nhưng cho thấy nó cũng nhũng nhiễu. Tôi cho rằng cô Lan Anh cô đóng một phần không nhỏ vào việc làm sạch cái lĩnh vực này. Có thể là hiệu quả chưa cao nhưng rõ ràng cũng góp phần làm sạch cái lĩnh vực này”.
Phạm Điền: Là một người làm báo, nhạy cảm với tin tức, ông có thấy dư luận đồng ý với quan điểm của ông không?
Dương Minh Đức: Cái này thì ông đọc báo ông biết rồi. Báo chí Việt Nam phản ảnh vụ này thì tóm lại họ ủng hộ cô Lan Anh.
Phạm Điền: Thưa ông có thể nói rõ những báo nào?
Dương Minh Đức: hầu hết các báo.
Phạm Điền: Sau khi họ đề nghị truy tố, ông nghĩ quyết định của Viện Kiểm Sát sẽ như thế nào?
Dương Minh Đức: Bây giờ hiện nay cái quyết định là phụ thuộc vào viện kiểm sát nếu họ thấy không cần thiết phải truy tố ra toà thì họ đình chỉ điều tra. Hiện nay trái banh đã được chuyển sang viện kiểm sát, trách nhiệm truy tố ra toà, làm cáo trạng là ở viện kiểm sát.
Báo chí Việt Nam phản ảnh vụ này thì tóm lại họ ủng hộ cô Lan Anh... Hầu hết các báo.
Viện kiểm sát người ta có quyền xem xét bởi vì không chỉ là hành pháp, lâp pháp, tư pháp bên cạnh 3 phân hệ còn một phân hệ nữa là phân hệ hệ thống các viên kiểm sát hoạt động độc lập và họ kiểm sát việc tuân thủ pháp luật.
Vai trò kiểm sát tố tụng rất là chặt chẽ cho nên tôi nghĩ rằng viện kiểm sát người ta xét thấy người ta có toàn quyền phủ nhận vụ án này nếu xét thấy không cần thiết.
Ký giả Dương Minh Đức của tờ Lao Động không trao đổi thêm xa hơn nữa về trường hợp phóng viên Lan Anh, nhưng riêng một việc ông cho hay báo chí ủng hộ phóng viên Lan Anh trong vụ này đã cho thấy báo chí Việt Nam nay đã có một phong thái mới trong trách vụ thông tin của mình, và như thế phóng viên Lan Anh lại một lần nữa đã có công tạo một không khí mới. Viện kiểm sát có nhiểu lý do để cân nhắc kỷ về công hay tội trong trường hợp này.